Dünya ‘gevşemeyi’ tartışıyor: Öncelik ekonomiyi rahatlatmak mı, salgını bastırmak mı?

ENGİN KARAMAN

170 bini aşkın vaka sayısıyla Avrupa’da en çok koronavirüs vakasının görüldüğü ülke olan İspanya’da 18 bine yakın kişi yaşamını yitirdi. Günlük yeni ölüm sayısında azalma eğilimi var ve salgın tepe noktasını görmüşe benziyor ancak İspanya’da hala her gün yüzlerce kişi yaşamını yitiriyor ve salgının ne zaman tamamen biteceği sorusu yanıt bulmuş değil.

İLK ADIM ATILDI

Ülkede yaşanan belirsizliğe rağmen İspanya, tedbirlerin gevşetilmesi için ilk adımı atan ülkeler arasında yer aldı. İmalat ve inşaat sektörlerinde çalışanlar hafta başı itibarıyla işe dönmeye başladı. Görevliler toplu taşımalarda 10 milyon maskeyi dağıtmayı hedefleyerek önlemleri sürdürüyor. Çalışmaya devam edecek işçiler katı kurallara uymak zorunda.

Karantina şartlarının ekonomi üzerinde yarattığı yük İspanya’yı bir an önce tedbirlerin gevşetilmesine zorladı. Kararın uzmanların görüşlerine başvurularak alındığını söyleyen İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, “Hayatlarımızın normale döneceği zafer anından henüz uzağız” diyerek uyarıda bulundu ancak 27 Mart’tan itibaren neredeyse tamamen duran ekonomik yaşamın geri döndürülmesine yönelik basınca dayanamadı.

Katalonya’daki bölgesel hükümetin başbakanı Quim Torra ise temel gerekliliği olan sektörler dışında çalışma yaşamına geri dönülmesine itiraz ediyor: “Yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkması ve ikinci bir sokağa çıkma yasağı ihtimali çok yüksek.”

KITADA ‘EKONOMİ CANLANMALI’ BASKISI

Avrupa ekonomisinin başını çeken diğer ülkeler de benzer bir sıkışmanın içerisinde.

İtalya salgının yayılmasında tepe noktasını gören ülkelerden. Günlük ölüm sayısında azalma eğilimi sürüyor. Ancak koronavirüs geçtiğimiz haftalarda o kadar öldürücü seyretti ki, İtalya ABD ile birlikte ölü sayısının 20 bini aştığı iki ülkeden birisi oldu.

İtalya Başbakanı Guiseppe Conte, karantina koşullarının 3 Mayıs’a kadar devam edeceğini söyledi ancak bazı dükkan ve işletmeler bu haftadan itibaren açılmaya başlıyor. Kitapçılar ve bebek ihtiyaçları satan dükkanlar da bunlar arasında. Fabrikaların açılması ise henüz gündemde değil. Hayatın normale dönmesine daha çok var fakat bu doğrultuda atılan ilk adımlar da “salgın geri döner mi” şüphesiyle karşılanıyor.

İtalya Futbol Federasyonu (FIGC) Başkanı Gabriele Gravina, koronavirüs salgını nedeniyle durdurulan futbol liglerine Mayıs’ta devam edilmesini umduğunu, sezonu tamamlamaları gerektiğini söyledi. Futbol endüstrisinin bir an önce canlanması ekonomik ihtiyaçlarla yakından ilgili ancak stadyumlar virüsün yayılması için en riskli ortamlar arasında sayılıyor.

Fransa’nın başkenti Paris’te sokaklar boş. Eyfel Kulesi etrafında atlı polisler tur atarken, tek başına spor yapan Fransızlar dikkat çekiyor / Depo Photos

FRANSA BİR AY DAHA ERTELEDİ

Fransa’da önlemlerin gevşemesi bir ay daha ertelendi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron sokağa çıkma yasağını 11 Mayıs'a kadar uzattı. 11 Mayıs tarihinden itibaren ülkedeki durumun normalleşmeye başlaması durumunda okulların tekrar açılabileceğini söyledi. Macron ayrıca ülkede yapılması planlanan festivallerin temmuz ortasına kadar ertelendiğini duyurdu. Bar, restoran, sinema gibi toplu alanların ise 11 Mayıs'tan sonra da kapalı kalacağını dile getirdi.

Almanya'nın başkenti Berlin'in içinden geçen Spree nehri kıyısındaki bir heykele takılan koruyucu maske. / Depo Photos

ALMANYA BU HAFTA AÇIKLAYACAK

Almanya’da ise karantina şartlarının sona erdirilmesi için iş dünyasından hükümete yönelik basınç artarak sürüyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel yerel yöneticilerle bu doğrultudaki stratejisini bu hafta paylaşacak. Hükümetin aceleci davranmamak doğrultusunda eğilim gösterdiği biliniyor.

Alman halkı ise karantinadan ve kısıtlamalardan memnun. Koronavirüs tanısı alıp iyileşenlerin sayısı ilk kez hastaların sayısını geçti ve bu durum halkta tedbirlerin işe yaradığı şeklinde yorumlanarak moral yarattı. Araştırma kuruluşu YouGov tarafından yapılan çalışma, Almanların salgın karşıtı önlemlerinin sürmesinden yana olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre halkın yüzde 78'i virüse karşı getirilen yaptırımlara uyduklarını açıkladı. Almanların yüzde 44'ü ise temas yasağının 19 Nisan'dan sonra da uzatılması gerektiğini savunuyor.

Yeni Zelanda başbakanı Jacinda Ardern, başkent Wellington'da düzenlediği basın toplantısında koronavirüs mücadelesinde gelinen nokta konusunda bilgilendirmelerde bulundu

YENİ ZELANDA VE AVUSTRALYA: GEVŞEME İÇİN ÇOK ERKEN

Avrupa ülkeleri ekonomik zorlukların baskısı altında “önlemleri gevşetmeyi” tartışırken, salgının yayılmasını önlemekte son derece başarılı bulunan Yeni Zelanda ve Avustralya gibi örneklerde hükümetler “aceleci davranmaya” yanaşmıyor.

5 milyona yakın nüfusa sahip Yeni Zelanda’da 1349 vaka bulunuyor. Ülkede virüs nedeniyle yaşamını yitiren yalnızca 5 kişi var. Yeni Zelanda virüsün yayılma zincirini bütünüyle kıran nadir ülkeler arasında. Salgının daha başlangıç aşamasında sıkı önlemler alınarak yayılım bütünüyle bastırılmaya çalışıldı. Ülke bu stratejisinde büyük oranda başarılı oldu.

Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, mart sonlarında ilan edilen olağanüstü hal ve sokağa çıkma yasağının devam edip etmeyeceğine 20 Nisan’da karar verileceğini açıkladı. Ardern, “Vaka sayılarımız düşük olabilir ancak bu virüsü tamamen yendiğimiz anlamına gelmiyor” diyerek ihtiyatlı davranacaklarının sinyalini verdi.

Yeni Zelanda’nın başarısını küçümsemek zor çünkü ülkede nüfusun yüzde 85’i kentlerde yaşıyor ve bu sayı Norveç, Finlandiya ve İrlanda gibi ülkelere denk. Yeni Zelanda yabancıların turist olarak ya da ticaret amacıyla ziyaret ettiği bir ülke.

25 milyon nüfuslu Avustralya’da da koronavirüs salgınıyla mücadele etkili sonuçlar veriyor. Şimdiye kadar 61 kişinin yaşamını yitirdiği Avustralya’da her gün bir önceki güne göre daha az vaka kayda geçiyor. Buna rağmen ülkede alınan tedbirleri gevşetmeye sıcak bakılmıyor.

Sağlık Bakanı Greg Hunt, vaka grafiğindeki iyileşmeye rağmen kısıtlamaları gevşetmek için “henüz çok erken” olduğunu savundu: “Şimdi izolasyon ve sosyal mesafe yardımıyla aynı doğrultuda ilerlemeye devam etme zamanı. Salgının gelişmesini azaltan gerçek etkenler bunlar.”

Almanya'nın Hintergrund kentinde, elinde cep telefonuyla sokakta yürüyen koruyucu maskeli kadın... Dünya genelinde koronavirüs salgını hayatı olumsuz etkilemeye devam ediyor. / Depo Photos

DSÖ ‘ERKEN GEVŞEMEYE’ SICAK BAKMIYOR

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus yaptığı açıklamada, koronavirüs salgınına karşı sokağa çıkma sınırlamasının gevşetilmesi konusunda aceleci davranılmamasını istedi. Ghebreyesus, virüsün davranışı konusunda hala bilinmeyen çok şey olduğunu belirterek vaka takibi, test ve izolasyonun salgını önlemede önemli olduğunu vurguladı.

Ekonomi ve salgın riski arasında sıkışan dünyada önlemlerin ne zaman kaldırılabileceği konusunda temkinli bekleyiş bir süre daha süreceğe benziyor.