Modern dünyada ‘kendisini adaletin ve sağduyunun üstünde konumlayan yasalar’ hayatı zorlaştırabiliyor. Yaşam zorlaştıkça çevremize yönelttiğimiz sevgi ve ilginin sınırları daralıyor. Birilerine canla başla el uzatabilmek için şevkimizi kıran şeylerden uzaklaşmamız, bir konuda işe koyulmak için birilerinin bize inandığını bilmemiz gerekiyor. Çocuklar için de durum pek farklı değil! Çocuğuna vakit ayırmayan ebeveyn, öğrencisinin çabasını övgüye değer bulmayan eğitimci, çocuğun aklını küçümseyen yetişkin ve her şeyi çocuklar üzerinden pazarlamaya alışmış olan zihniyet öyle bir an geliyor ki sert bir duvara çarpıyor. Duvar, dışımızdaki iradenin tasavvuru olabileceği gibi hassas kalbin ya da utangaç aklın ürünü de olabiliyor.


DUVARI KİMLER AŞAR?

Hayatı boyunca insanın karşısına hayallerine engel olarak gördüğü yüksek/alçak duvarlar çıkar. Büyükler ah vah derken çocuklar duvara tırmanmaya can atarlar! Bugün bahsedeceğim kitaplar kısa bir süre önce dilimize kazandırıldı. Medeniyetimizin ayıbı olan esaret ve yoksulluk üzerine yazılmış iki kitap. Her ikisinde de çocukların hayal gücüyle ateşledikleri değişim, aştıkları duvarlar var. Her yaştan okura ilham vereceğine inandığım için bugün sizlerle paylaşmak istedim.

Duvarın İçinden, ‘X-Man’ başta olmak üzere TV ve bilgisayar oyunları için tasarımlar yapan Jonathan Standing’in ilk kitabı. Öykü, duvar bakanlığının duvar barınağında yaşayan vatandaşlara bildirisiyle başlıyor. Barınak ifadesi oldukça manidar. Yaptırım mekanizmalarının işlemesi için barınmaya ve korunmaya muhtaç olan ya da muhtaç olduğuna inandırılan halklara ihtiyaç var!? Duvarın gölgesindekileri diğer taraftakilerden koruduğunu iddia eden bakanlığa göre duvarın ardı keşfe değer değil! Duvara yapılacak olası hamleler cesaret mi yoksa ihanet mi? Diğer taraftakiler gelişmiş mi ilkel mi?

duvarlarin-golgesinde-rolunun-hakkini-verenler-883757-1.
Duvarın içinden
Hayalkurdu Yayınları
Yazan ve Resimleyen: Jonathan Standing
Çeviren: Ayşe Çevik

Duvarın bir tarafında sarılar diğer tarafında maviler yaşıyor. Bizler, yalın tümceler ve resimler aracılığı ile duvarın kenarında yürüyen sarı çocuğun dünyasına dâhil oluyoruz. Aynı anda sayfanın altında yer alan bakanlık manifestosunu takip ediyoruz. Bir gün çocuk daha önce görmediği bir şey sayesinde duvarın içindeki deliği fark ediyor. İşte her şey o delikten bakmasıyla değişiyor. Çocuk kiminle göz göze geliyor? Mavi dünya sarı dünyaya o an fiziksel olarak yaklaşamasa da buluşmanın bir yolu olamaz mı? Sözden çok çizgilerin diliyle; düşünme, çözüm bulma, tasarlama, deneme, yanılma, başaramama, yeniden ayağa kalkma gibi mücadele kavramına ilişkin eylemler okura yansıyor. Yaratıcı fikirler, bakanlığın manifestosuna karşı! Yamalı sıcak hava balonu neyi temsil ediyor? Büyük duvarın çatlama anını, buna sebep olan şeyi ve sonrasında olanları sözcüksüz sayfalarda görecek, son sayfada duvara asılmış resimler aracılığı ile sarı ile mavi rengin tesadüfen seçilmediğini anlayacaksınız. Duvarın gölgesindeki yaşam distopik, bilmediğini bilmemek trajik, bilmediğini kötülemek dramatik, ayrıştırmaya çizgilerle dikkat çekmek ise romantik. Duvarın İçinden gibi sınırlı sözcüklerle geniş anlam inşa eden kitaplar çocuğumuzla nitelikli zaman geçirme fırsatı sunar. Elindeki gücü korkutmak için kullanan korkaklara aşinayız. Ne de olsa kutuplaştırmayı sever iktidarlar. Öfke, kin ve korku karışımı bir kaostan sözde barış ve refah devşirmeyi amaçlarlar. Sizce de zavallı değil midir kaderi bir küçük fare deliğine bağlı olan görkemli duvarlar?

KRİZİN AÇTIĞI YARA

Katalan edebiyatının ödüllü yazarı 2008 ekonomik krizinde Barselona’nın dezavantajlı bölgelerinde yer alan okullardan birini ziyaret ediyor ve karşılaştığı yoksulluk gerçeği karşısında harekete geçiyor. Korunma ihtiyacını yalnızca okullarında giderebilecek noktaya gelen çocukların umutsuzluğunu anlatmaya karar veriyor.

Hayatımın Rolü adlı romanda yazar bizleri altıncı sınıf öğrencisi Olivia ile tanıştırıyor. Yedi yaşında bir erkek kardeşe, mesleği oyunculuk olan bir anneye ve kayıp bir babanın hatırasına sahip olan Olivia, hayatı kartların rastgele dağıtıldığı, herkesin kendine düşen payı oynadığı bir oyun olarak görüyor. Olağan bulduğu yaşantılarının zaman içinde uğradığı değişimi anlatmaya başlıyor. Bir akşam kesilen elektriklerin uzun süre gelmeyeceği gerçeği mevcut düzeni sarsıyor. Ödev hazırlığı, yemek, öz bakım gibi rutinleri bozulan çocuklar duruma itiraz edecek oluyorlar ancak annelerinin sert ve yılgın tutumu ile karşılaşıyorlar. Ergenlik çağındaki Olivia annesinin tavrını sorgularken bir yandan da okul arkadaşlarının kırıcı yorumlarını karşılamaya hazırlanıyor. Annesinin iş kaybı nedeniyle faturalar birikiyor, okul aidatı ödenemiyor. Banka evlerine el koyunca güçlü görünen anne fiziksel ve ruhsal yıkıma uğruyor. Avuntuyu ve endişeyi bir kenara bırakan çocuklar için hayatın olgunluğa açılan kapısı aralanıyor. Olivia kardeşi Tim’i yoksulluğun girdabından korumak için nasıl bir oyun icat ediyor? Oyunun Hollywood sineması ile ilgisi ne? Yoksulu daha da yoksullaştıran adaletsiz düzende değişen mahalle ve okul ortamında filizlenen arkadaşlıklar ile çaresizliğin merkezinde inci tanesi gibi parlayan dayanışma etkileyici.

duvarlarin-golgesinde-rolunun-hakkini-verenler-883758-1.
HAYATIMIN ROLÜ
Günışığı Kitaplığı
Yazan: Maite Carranza
Çeviren: Saliha Nilüfer
Editör: Müren Beykan

Aile dostları Judith’in, kalbinde atalarının sevgi mirasını taşıyan Gambiyalı komşu anne Fatou’nun, bir zamanlar ailenin bir parçası olduğunu öğrendiğimiz Bay Santi’nin olanlara dair düşüncelerini onların dilinden okuyoruz. Farklı kültürlerin parçası olan ve yoksulluk paydasında buluşan çocukların beyin fırtınaları gülümsetiyor. Gururlu insanların yoksulluk karşısında dayanma güçleri tükendiğinde uğradıkları yıkım sanırım daha naif anlatılamazdı. Ebeveynin kanadı kırıldığında şaha kalkan çocuk aklı nasıl da mucizevi. Çocukların, geçmişte işini tutkuyla yapan annelerini sürüklendiği çaresizlikten çıkarabileceklerini düşündükleri plan ne? Başına gelen her olayı kendine verilen rolün gereğini yerine getiriyormuş gibi yaşayan küçük Tim’i hangi sürprizler bekliyor? Deprem yalnızca yer kabuğunun kırılıp hareket etmesi midir? Dört duvar arasındaki çaresizlikler hangi sistemli sömürünün sismik hareketleridir? Çocukları nasıl bir son bekliyor? Hayatının rolünde küçük Tim’in performansı göz kamaştırıyor. Küçük çocuk kendi hayatının senaristi olmaya hazırlanıyor. Ve biliyoruz ki bazı senaryolar kâğıda yazılmıyor!

Ülkemizde yaşam koşulları gün geçtikçe zorlaşıyor. Gizli açık duvarlar arasındayız. Bu kasvetli ortamda çocuklarımız hayallerinin önüne bir de kendi duvarlarını örmesinler. Sevgiye güvenelim. Onları kontrolsüz toleransla, çatışmadan kaçan yıkıcı fedakârlıkla zedelemeyelim. Duvarların gölgesinde olsalar bile rollerinin hakkını vermelerini dileyelim.