Edgü’nün mirası artık okurların

Toplumcu edebiyatın usta kalemi, öykü, roman ve deneme yazarı Ferit Edgü, 88 yaşında hayata veda etti. "Hakkâri’de Bir Mevsim,"Bir Gemide" ve "Çığlık" gibi eserleriyle hafızalara kazınan Edgü’nün vedası, edebiyat dünyasını yasa boğdu. Edgü yarın saat 15.00’te İstanbul Beyoğlu’ndaki Botter Apartmanı’nda düzenlenecek törenin ardından Aşiyan Mezarlığı’nda son yolculuğuna uğurlanacak.

“Benim için, Hakkâri’den öncesi ve sonrasından söz edilebilir” diyen Edgü, 1964 yılında Hakkâri’nin Pirkanis köyünde yaşadıklarını düş ve gerçeği harmanlayarak anlattığı "Hakkâri’de Bir Mevsim" romanıyla sadece bir eser değil, kişisel bir keşif de ortaya koymuştu. Yoksulluk, varoluş mücadelesi ve yabancılaşma temalarını işleyen bu eser, Edgü’nün edebiyatçı kimliğinin ve düşünce dünyasının şekillenmesinde önemli bir rol oynadı. Türk edebiyatı için de özel bir anlam taşıyan bu eser, Doğu’yu edebiyatımızda yeni bir anlamla var etti. Usta edebiyatçı, ardında bıraktığı onlarca eserle toplumun yolunu aydınlatmaya devam edecek. Onu ve edebiyatımıza katkılarını edebiyat dünyasındaki yakınlarından dinledik.

FİLOZOF YANI VARDI

BirGün’e konuşan yakın arkadaşı yazar Metin Celal, Ferit Edgü’yü “Türk edebiyatının büyük ustası” olarak tanımlayarak, 1950 kuşağı öykücüleri ve şairleriyle birlikte edebiyat tarihimizin en önemli ve verimli dönemlerinden birine damga vurduğunu belirtti. Celal, Edgü’nün 60 yıllık edebiyat hayatında büyük emekler vererek dev eserler bıraktığını vurguladı.

Celal, Edgü için, “50 Kuşağı denilince ilk akla gelen adlardan biri olan Ferit Edgü, her yeni eseriyle kendini aşmış büyük bir yazardı. Öykülerinin yanı sıra şiir, roman, oyun, deneme, biyografi, eleştiri ve aforizma gibi birçok türde ustalığını kanıtlamıştır. Kendine has anlatımı, dile verdiği önem ve az sözcükle çok şey söyleme ustalığı ile filozof yanı da olan bir yazardı” sözlerini kaydetti. Celal, Edgü’nün büyük bir yazar olmasının yanında yayınladığı seçkin kitaplarla yayıncılık sektörüne örnek olmuş bir editör ve yayıncı olduğunu da belirtti. “Onun yokluğu edebiyatımız için büyük bir eksikliktir. Eserleriyle yaşamaya devam edecek ve özlenecektir” dedi.

EDEBİYATIN TAŞIYICI KİMLİĞİ

Yazar Feridun Andaç ise Ferit Edgü’yü “bir bakışı, duruşu ve tavrı olan anlatıcı” olarak tanımladı. Edgü’nün, kuşağının en özgün yazarlarından biri olduğunu belirten Andaç, yazarın öykü, roman ve denemeleriyle bu özgünlüğünü ortaya koyduğunu ifade etti. Andaç, Edgü’nün yazılarında anlam ve derinliği seçen bir üslupçu olduğunu ve gereksiz detayları yazılarından uzak tuttuğunu vurguladı.

Andaç, Edgü’nün eserlerinde dil ustalığını gösterdiğini ve bugünün ile geleceğin okuyucularına kılavuz olabilecek iki kitabını, "Ders Notları" (1978) ve "Yazmak Eylemi" (1980) olarak belirtti. Ayrıca, Edgü’nün kült romanı "Hakkâri’de Bir Mevsim" (1976) ile zamanımıza ayna tuttuğunu ve özellikle aydının Anadolu insanına bakışını ve yorumunu değiştirdiğini söyledi. Edgü’nün öyküleriyle dünya ölçeğinde üslupçu bir yazar olduğunu kanıtladığını belirten Andaç, Edgü’nün modern düzyazının kuruluşunun ipuçlarını verdiğini ifade etti. Edgü’yü bir “Rönesans insanı” olarak nitelendiren Andaç, yazarın anlatıcılığının derinliğinin ve zenginliğinin buradan kaynaklandığını belirtti. Andaç, Edgü’nün Sait Faik aşısı ve Camus/Sartre söylemini taşıyan bir anlatıcı olduğunu ve “1950 Kuşağı”nın taşıyıcı kimliği olduğunu ifade ederek, yazarın yeni edebiyat anlayışına katkılarının her daim hatırlanacağını söyledi.

Edebiyat eleştirmeni Fadime Uslu da, Ferit Edgü’nün uzun yıllar boyunca anılmasını sağlayacak birçok neden olduğunu vurguladı. Edgü’nün edebiyatı resimsel bir bakış açısıyla ele alması, her iki sanatın karakteristik özelliklerini bir arada değerlendirmesi, edebi türlere olan yenilikçi yaklaşımı ve kurgudaki deneysel tavrı, onun yazın sanatına özgün bir estetik kazandırdığını belirtti. Ayrıca, Edgü’nün sessizliğin dilinde de etkili bir söylem üretmesinin, anılmasına katkıda bulunduğunu ifade etti.

Uslu, şöyle devam etti: “Yıllar önce Çetin Öner’den dinlemiştim, çocuk kitabı Portakal’ı yazarken Ferit Edgü’nün “O” romanından ne denli etkilendiğini. O sarsıcı cümleleri hatırlatmak istiyorum. Hakkâri’nin Pirkanis köyünde geçen romandaki Alaaddin’in sözleri şöyle: “Hoca benim kardeş hasta, diyor/ Nesi var? diyorum./ Ateşi var çok, diyor. Ölecek./ İlaç vereyim mi? diyorum. Hayır portakal ver diyor./ Portakal yememiştir hiç.” Sanatla geçen ömrü boyunca Kafka’yla, Calvino’yla kıyaslanacak bir edebiyat dünyası kurmuştur Ferit Edgü.”

∗∗∗

HAKKÂRİ’DE BİR MEVSİM’İ YAZDI

Tam adı İsmail Ferit Edgü olan usta yazar 24 Şubat 1936’da İstanbul’da doğdu. İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde başladığı öğrenimini Paris’te sürdürdü. Öykü, deneme, roman, şiir, anı, biyografi, çocuk kitabı ve senaryo türünde birçok esere imza atan sanatçı ,1976-1990 yıllarında, kurucusu olduğu Ada Yayınları’nda, çağdaş Türk ve dünya yazarları ile şairlerinin eserlerini yayımladı. Bir Gemide adlı kitabıyla 1979’da Sait Faik Hikaye Armağanı, Ders Notları ile Türk Dil Kurumu Ödülü, Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı kitabıyla ise 1988’de Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’nü aldı. Abidin Dino, Yüksel Arslan, Bedri Rahmi, Eren Eyüboğlu, Füreya, Aliye Berger, Ergin İnan gibi sanatçılar üzerine yayınlanmış kitapları var.

∗∗∗

SENNUR SEZER EDGÜ’YE MEKTUP YAZMIŞTI

Şair Sennur Sezer 2011’de Ferit Edgü’ye yazdığı mektupta şöyle demişti:"Sizi kutluyorum. Yalnızca aldığınız ödül için değil, açık yürekliliğiniz, ödül gecesinde kendinizden söz etmek yerine kuşağınızdan söz etmeyi seçişiniz, kuşağınızı anış biçimi için de: “Bir takımdan, bir akımdan, bir okuldan söz etmiyorum. Bir dönemden bir kuşaktan söz ediyorum(…) Biz, yazmaya 1950’lerde başlayanlar, hemen hemen hepimiz, hem ülkemizin değişmesini, hem sanatımızın, edebiyatımızın değişmesini istiyor, bunun için çabalıyorduk.”Değişimi savunmanız, basılışından bu yana 50 yıl geçmesine karşın kitaplarınızı taze tuttu.

∗∗∗

Ferit Edgü’nün vedasının ardından paylaşılan mesajlar şöyle:

• Everest Yayınları: Değerli yazarımız Ferit Edgü’yü kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz... Ailesine, okurlarına, tüm sevenlerine başsağlığı diliyoruz.

• PEN Türkiye: Ferit Edgü’yü sonsuzluğa uğurluyoruz. Öyküleriyse Türkçenin sonsuzluğunda yaşayacak, okunacak, hayran olunacak ve yaşamında olduğu gibi sonsuzluğunda da yazanları, yeni başlayanları etkilemeyi hep sürdürecek. Ferit Edgü, Türkçenin özel bir adı, öykümüzün özgün bir kalemi oldu. Yazdıkları edebi mirasımızın en değerli parçaları arasında yer aldı. Nice teşekkür etsek azdır. Türkçenin başı sağolsun, Ferit Edgü’nün devridaim olsun.

• Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı, Öykücü Yazar Adnan Özyalçıner: Kuşakdaşım, sevgili öykücü arkadaşım, dostum Ferit Edgü’yü yitirmenin derin üzüntüsü içindeyim. Edebiyatımızda Ferit’in ölümüyle öykünün bir ayağı kırılmıştır. Yaşamla birlikte süren, devinen, sürekli bir öykünün yazarıydı Ferit. Bitmeyen, bitmeyecek olan bir öykünün yazarı… Öykümüzün, öykücülüğümüzün kaybı çok büyük, çok acı.