Eğitimin yükünü aileler sırtladı
Devletin 2017 yılında eğitim harcamalarındaki payı 2016’ya göre yüzde 6 azalırken aynı dönemde ailelerin payı yüzde 12 arttı. Eğitim harcamalarındaki toplam yüzde 9,8’lik artış ailelerin ve özel kurumların harcamalarından kaynaklandı
MUSTAFA MERT BİLDİRCİN m.mertbildircin@gmail.com
Dershanelerin kapatılmasının ardından açılan temel liseler ve sayıları her geçen yıl artan özel okullar, ailelerin eğitim harcamalarının artmasına yol açtı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) eğitim harcamalarına ilişkin 2017 tarihli verilerine göre, ailelerin eğitim harcamalarının payı yüzde 19’a yükseldi. 2017 yılında toplam 176 milyar 452 milyon TL olan eğitim harcamaları yüzde 19’la en çok ortaöğretim düzeyinde arttı. Öğrenci başına yapılan eğitim harcaması 2011 yılına göre iki kat artarak 8 bin 111 TL’ye ulaştı. 2016 yılında eğitim için 29 milyar 989 milyon TL harcayan aileler 2017 yılında 33 milyar 593 milyon TL harcadı.
Eğitim harcamalarında devletin payı 2016 yılına göre yüzde 6 azalarak yüzde 68’e geriledi. Aynı dönemde özel ve tüzel kişilerin harcaması yüzde 6,85’ten yüzde 13’e çıktı.
Artışın nedeni özel okullar
Eğitim harcamalarının en çok arttığı düzeyler yüzde 19 ile ortaöğretim ve yüzde 16,1 ile okulöncesi oldu. CHP Eğitim Danışmanı Ali Taştan, ortaöğretim düzeyinde yaşanan artışın dershanelerin biçim değiştirmesiyle ortaya çıkan temel liselerden kaynaklandığını savundu. Taştan, okulöncesi eğitim harcamalarında yaşanan artışın nedeninin ise özel eğitim kurumlarının bu alanda etkinliğini artırmasına bağladı. Eğitim harcamalarında ortaöğretim düzeyinde yaşanan artışa dikkati çekten Taştan, “Veriler ailelerin çocuklarını lisede özel okullara ve temel liselere yönlendirdiğini ortaya koymaktadır” dedi.
2016 yılında yüzde 6,2 olan eğitim harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı 2017’de yüzde 5,7’ye geriledi. TÜİK’in örgün eğitime yönelik doğrudan ya da dolaylı yapılan harcamalarını içerek istatistiklerine göre, velilerin bir yıllık eğitim harcamaları 30 milyar TL’ye ulaştı.
En fazla harcama yükseköğretimde
Devlet kurumları tarafından gerçekleştirilen eğitim harcamalarının yüzde 31’ini yükseköğretim, yüzde 26’sını ise ortaöğretim oluşturdu. Özel kurumların eğitim harcamalarının ise yüzde 45,3’ü ortaöğretime yüzde 27,1’i yükseköğretime yapıldı.
2012’den 2017 yılına kadar sayıları 10 kat artan özel okullar, öğrenci başına eğitim harcamalarının yükselmesine yol açtı. 2017’de öğrenci başına yapılan harcama 2016’ya göre yüzde 8,2 artarak 8 bin 111 lira olarak gerçekleşti. Eğitim harcamalarının 2017 yılında 2016 yılına göre en fazla artış gösterdiği eğitim düzeyi ise yüzde 20,6 ile ortaöğretim oldu.