Eğlence değil hapishane

Kanada’da 42 yılını esir halde geçiren balina, kafasını defalarca cam bariyere vurdu. - İstanbul’da hayvanat bahçesindeki kurt aynı yerde dolaşıp sonsuzluk işareti çizdi.

Dilara ŞİMŞEK

Doğal yaşam alanlarından koparılan hayvanlar, hayvanat bahçelerinde yıllarca tutsak ediliyor. Hayvanat bahçeleri kimileri için eğlenceli bir aktivite olarak görülse de hayvanlar için hapishaneden farksız. Türkiye’de bulunan 40 hayvanat bahçesinde ‘en az’ 20 bin 891 hayvan tutsak ediliyor. Her yıl milyonlarca ziyaretçi hayvanat bahçelerini ziyaret ederken binlerce hayvan bu işkencehanelerde zulme maruz kalıyor.

Buralarda bulunan canlıların ne kadar kötü durumlarda olduğunu gösteren birçok videoyla karşılaşıyoruz. Bu videolardan sonuncusu Kanada’nın Marineland parkında yaşayan Kiska isimli balinaya ait. 44 yıllık hayatının 42 yılını esir halde geçiren ve 5 yavrusu ile birlikte arkadaşlarının da ölümüyle birlikte beton bir tankın içinde son 10 yıldır yalnız yaşayan Kiska, kafasını defalarca duvara vurarak intihar etmeye çalıştı. Psikolojisi bozulduğu ifade edilen balinanın videoları tepki çekti. Videoyu paylaşan eski bir eğitmen olan Phil Demers, “Bu video 4 Eylül’de çekildi. Hayvanların tutsak edilmesine karşı aktivistler MarineLand’e girdiler ve hayatta kalan son orka Kiska’nın kafasını duvara vurduğunu gördüler. Bu zulüm sona ermeli" ifadelerini kullandı.

Arjantin’de 23 yılını beton bir alanda geçiren kutup ayısı Arturo, 30 yaşında öldü.

SOSYAL MEDYADA TEPKİ

Hayatı boyunca hayvanat bahçesinde yaşamış bir ayının doğaya salındıktan sonra çekilen videosu da büyük ses getirdi. Ayı, alışık olmadığı yeni ortamda hayvanat bahçesindeki gibi volta atıp durdu.

Tepki çeken görüntülerden biri ise 2020’de İstanbul Çekmeköy’de özel bir hayvanat bahçesinde meydana geldiği iddia edilen video oldu. Küçük kapalı bir alanda tutulan bir vahşi kurdun sürekli aynı yerde dolaşıp, toprakta sonsuzluk işareti oluşturması büyük ses getirdi. Görüntülerin ardından sosyal medyada binlerce kullanıcı hayvanların esaret altında tutulmasına son verilmesi için #HayvanatBahceleriKapatılsın etiketi altında toplandı. Yunuslara Özgürlük Platformu’ndan Öykü Yağcı, hayvanların, tutsak edildikleri tüm ortamlarda kronik stres sonucu ileri geri yürüme, daireler çizme, aşırı kaşınma, dışkı yeme, kendine zarar verme gibi anormal tekrarlayan davranışlar geliştirdiğini aktardı. Yağcı, esaretin etkilerini şu sözlerle anlattı:

Öykü Yağcı - Yunuslara Özgürlük Platformu Üyesi

“Avcılık gibi doğal yetilerinin unutturulma ve insana bağımlı hale getirilme sürecinde başta kusmalarına ve yememelerine rağmen ölü balık yemeğe zorlanıyorlar. Özgürlüklerinden alıkonmuş olmaları, havuzlarda veya kapalı deniz alanlarında özgürce ve doğalarının gerektiği gibi hareket edememeleri, ziyaretçilerin alkışları gibi duyusal örselenmeye maruz bırakılmaları depresyon, yeme bozuklukları ve zayıflamış bağışıklık sistemi olarak karşımıza çıkıyor.

DİŞLERİ SÖKÜLÜYOR

Resmi belgeler 2005-2017 yılları arasında Türkiye’ye 75 yunusun ithal edildiğini gösteriyor. Doğadan esarete alınan yunusların bu olumsuz şartlara alışmalarının kolay olmadığını biliyoruz. Esarete alındıktan sonraki ilk 1 ay içinde ölüm oranlarının 6 kat fazla olduğu ve doğada 50 yıl yaşayabilen yunusların esarette en fazla 12 ila 15 yıl yaşadığı, ölüm oranlarının da yüzde 60’a ulaştığı tespit edilmiş durumda. Esarette dünyaya gelmiş yunusların yüzde 52’sinin ise, 1 yaşını bile dolduramadan hayatını kaybettikleri gözlenmiş durumda.” Hayvanların ziyaretçilere ve eğitmenlere zarar vermemesi için hayvanat bahçelerinde dişlerinin söküldüğünü törpülendiğini anlattı: “Türkiye dâhil olmak üzere dünya çapındaki pek çok yunus gösteri merkezinde veya deniz parkında rastlanan rutin bir işlem. 2013 yılında uzun süreli mücadelemiz sonucunda kapattırmayı başardığımız Kaş Yunus Parkı’nda tutulan yunuslardan birinin dişleri sökülmüştü. Suç duyuru yapmamıza rağmen Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilileri tarafından hiçbir yasal işlem yapılmadı. Türkiye’den ikinci bir örnek ise, Tom ve Misha adlı yunuslardan. 2010 yılında Fethiye Hisarönü’ndeki yunus parkında çekilen fotoğraflarda, yunuslardan birinin dişlerinin törpülendiği ve düzleştirildiği açık bir şekilde görülüyordu. Esaret altında bir yaşam hayvanlar için zaten ‘yaşayan bir ölü’ olarak hayata devam etmeleri demek.’’

SORUMLU İKTİDAR

İktidarın tüm tepkilere rağmen güncellediği Hayvanları Koruma Kanunu’nda ‘hayvan hapishanelerinin’ meşrulaştığına dikkat çeken Yağcı, sözlerini şöyle sonlandırdı: “Hayvanat bahçeleri ‘doğal yaşam parkı’ adı altında yalnızca bir isim değişikliğiyle hayvan hapishanelerini daha da meşrulaştırmıştır. Hayvanat bahçelerini AVM’lere taşıyan, yunus parklarının açılmasını ve gelişmesini sağlayan, tematik akvaryum gibi deniz hapishanelerini ülkeye getiren mevcut iktidardır ve iktidarın işbirliği içinde olduğu iş insanları ve sermayedir.”