Ekmek oyunları

EKONOMİ SERVİSİ

Artan maliyetleri gerekçe gösteren fırınlar ekmek fiyatlarına zam yapmak istiyor. Zam talepleri karşılık bulmayan fırıncılar gramaj üzerinde oynama yaparak gizli zamma başvurdular. İstanbul’un bazı semtlerinde fırınların ekmek fiyatlarına yüzde 25 zam yaptığı iddialarının ardından açıklama yapan İstanbul Ticaret Odası (İTO) 12 No’lu Ekmek Un Ve Unlu Mamuller Meslek Komitesi Başkanı Hasan Demir, 5 ilçede fırınların gramajı 270’e çıkararak ücreti 2 lira 50 kuruş yaptığını açıkladı.

Kadıköy, Sarıyer, Beşiktaş, Üsküdar ve Beykoz’da ekmek zamlı fiyata göre satılmaya başlanmasıyla ilgili konuşan Demir, 1 Eylül itibarıyla 2 TL’den satılan 220 gram ekmeğin gramajının 270 grama fiyatının ise 2 lira 50 kuruşa yükseltildiğini söyledi. Gramajı 50 gram artırılan ekmeğe yaklaşık yüzde 1,85 zam yapılmış gibi duruyor.

BİR YILDA YÜZDE 26 ZAM

Aynı durum ülkenin birçok noktasında geçerli. Fırıncılar uzun süredir artan maliyetlerden dolayı zam talebinde bulunuyor. Ülkede uygulanan tarım politikaları ise giderek üretimi sürdürülemez hale getiriyor. TÜİK, verilerine buğday unun fiyatı son bir yılda yüzde 21,2 oranında artmış durumda. Ekmek fiyatı ise bir yılda yüzde 26,3 zamlandı.

Üreticiden buğday almayan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), yerli buğdayın fiyatını 270 dolar olarak açıklarken ithal buğdaya daha fazla para ödedi. TMO yerli üreticinin elindekini almayıp ithal buğdaya 300 dolar ödeyerek maliyetin daha da artmasına neden oluyor.

BUĞDAYDA REKOLTE DÜŞTÜ

Türkiye, yılda ortalama 20-21 milyon ton buğday üretiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2021 yılına ilişkin ilk tahminine göre, 2020 yılında 20 milyon 500 bin ton olan buğday üretiminin 2021’de yüzde 7,3 oranında düşüşle 19 milyon ton olacağı tahmin edildi. Hasadın büyük oranda tamamlandığı buğdayda özellikle Güneydoğu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgesi’nde etkili olan kuraklık nedeniyle üretimin 15-16 milyon tona kadar düştüğü ifade ediliyor.
kuraklık vurdu

Buğday üretiminde yüzde 14 paya sahip olan Güneydoğu Anadolu ile yüzde 38 paya sahip İç Anadolu Bölgesi’nde kuraklık nedeniyle bazı alanlarda üretim yüzde 70 azaldı.

Kuraklığın etkisi ile azalan buğday ihtiyacı ithalatla karşılanıyor. Amerika Tarım Bakanlığı, temmuzda yayımladığı raporda, Türkiye’nin buğday üretiminin 16,5 milyon ton olacağını açıkladı. Raporda, bu üretimin 2 milyon tonunun durum buğdayı olduğu, bu sezon Türkiye’nin 11,5 milyon ton buğday ithalatı ile rekor kıracağı bilgisine yer verildi.

İTHALAT REKORU YOLDA

2020’de ton başına bin 650 lira olan ekmeklik buğday alım fiyatı 2021 ürünü için yüzde 36,4 artışla ton basına 2 bin 250 lira olarak açıklandı. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin açıkladığı fiyat, serbest piyasa fiyatının altında kaldığı için Ofis, buğday almadı.

Bunun yerine ithalat ihaleleri ile buğday alımı yaptı. Hasat devam ederken Toprak Mahsulleri Ofisi, 30 Haziran, 13 Temmuz ve 4 Ağustos’ta her biri 395 bin ton olmak üzere toplam 1 milyon 185 bin ton ithalat ihalesi açtı. Bu ihalelerden 1 milyon ton civarında alım gerçekleşti. İthalat ihalelerinin devam etmesi bekleniyor.

***

Ekmekte zam furyası olacak

1-Buğday fiyatları artıyor
Son 5 yılda dünya buğday fiyatları yüzde 100’e yakın artarak ton başına 250 doların üzerine çıktı. İthalat artık çok pahalı.

2-Rusya ihraç etmek istemiyor
Gıda enflasyonundan tüm dünya tedirgin. Türkiye’nin ithal buğdayının yüzde 67’sini karşılayan Rusya, buğday ihracatına vergi uygulamaya başladı. ABD Tarım Bakanlığı’nın 12 Ağustos tarihli küresel tahıl raporuna göre üretimin azalması nedeniyle Rus buğdayının fiyatı ton başına 29 dolar arttı.

3-TL değer kaybediyor
Uluslararası fon kuruluşları Dolar/TL’yi yıl sonunda 9 TL’nin üzerinde fiyatlıyor. Son 1 yılda ise Türk Lirası en çok değer kaybeden para birimleri arasında yer alıyor.

Bu 3 gelişme makarna, un ve ekmek fiyatlarında ülkenin gelecek aylarda sert bir zam dalgasıyla karşılaşacağını ortaya koyuyor.