Ekoloji Birliği: Enerji şirketlerinin havayı kirletme iznine 'dur' denilsin!
Ekoloji Birliği, özelleştirilen termik santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamaları için bu yılın sonunda dolan süreni 2,5 yıl daha uzatılmasına tepki gösterdi
Fotoğraf: Arşiv
BİRGÜN İZMİR
Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, cuma günü Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Meclis’e 45 madde olarak gelen teklif, önergelerle 54 maddeye çıktı. AKP milletvekillerinin son dakika getirdiği maddelerden bir tanesi, hükümete yakınlığı ile bilinen enerji şirketlerine yeni bir “kıyak” içeriyor. Buna göre, özelleştirilen termik santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamaları için bu yılın sonunda dolan süre 2,5 yıl daha uzatılıyor.
Elektrik Üretim A.Ş.’nin sahip olduğu kömürlü termik santraller 2013 yılında özelleştirildikten sonra Elektrik Piyasası Kanunu’na 4 Haziran 2016 tarihinde Geçici 8. Madde eklendi. Böylece, özelleştirilen santralların çevre mevzuatına uyumu için 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre verilmiş ve bu santraller her türlü ceza ve yaptırımdan muaf tutulmuştu. Ancak santraller bu sürede neredeyse hiçbir yatırım yapmadı ve kapanma riskiyle karşı karşıya kaldı. AKP iktidarı tarafından enerji şirketlerini kurtarmak için yeni bir düzenleme getirildiği görülüyor.
Gelişme üzerine bugün bir açıklama yapan Ekoloji Birliği, TBMM’ye sözünü tutması ve ayrıca tüm milletvekillerine de tasarının geri çevrilmesi çağrısında bulundu. Tasarıyı; “çevreyi kirletme hakkı” olarak tanımlayarak hükümete yakın enerji şirketlerine kolaylık sağlayıp çevreyi kirletmelerine göz yumulmaya çalışma şeklinde eleştiren Ekoloji Birliği, daha önce de bu santrallerin her türlü ceza ve yaptırımdan muaf tutulduğunu hatırlatarak tasarıya tepki gösterdi. TBMM’nin 14 Şubat 2019’da verdiği sözün istisnasız bir şekilde yerine getirilmesi gerektiğini ifade eden Ekoloji Birliği, tüm milletvekillerine de havayı kirletme tasarısını kabul etmemeleri çağrısında bulundu.
Ekoloji Birliği’nin konuyla ilgili bugün yaptığı açıklama şöyle:
TBMM SÖZÜNÜ TUT, TEMİZ HAVA BEKLEMEZ!
"Havayı kirletme izni yeniden meclis gündemine getiriliyor. 14 Şubat 2019’da meclisteki tüm partilerin ortak kararıyla geri çekilen yasal düzenlemenin (Eski Madde 45) yeniden meclis gündemine gelmesi bekleniyor. Bu düzenleme yapılırsa 15 adet kömürlü termik santrale 4. kez havayı kirletme izni verilecek.
14 Şubat 2019 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tüm partilerin ortak kararı ile geri çekilen “termik santrallere havayı kirletme izni” veren yasal düzenleme yeniden gündemde. 2013’ten beri çevre yatırımlarını gerçekleştirme taahhütlerini yerine getirmeyen ve mühletleri yasal düzenlemelerle üç defa uzatılan 15 kömürlü termik santrale dördüncü kez havayı kirletme izni verilmek isteniyor, üstelik üç yıl daha. Teklif yasalaşırsa, Türkiye’nin en eski ve kirli santralleri Haziran 2022 yılına kadar havayı kirletmeye, halk sağlığını tehdit etmeye devam edecek.
1 Kasım 2019 tarihinde, Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülen 2/2312 Esas Numaralı Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi ile daha önce TBMM’den tüm siyasi partilerin reddettiği, havayı kirletme izni yeniden görüşülüp, Meclis Genel Kurulu’na sunulmak üzere kabul edildi.
Düzenlemeye göre;
"MADDE - 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "31/12/2019” ibaresi "30/6/2022” şeklinde değiştirilmiş, fıkraya "üretim faaliyeti durdurulamaz ve” ibaresinden sonra gelmek üzere "çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımların gerçekleştirilmemesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanmaması nedeniyle” ibaresi ve ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümleler eklenmiştir.
"Ancak çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımlara dair yapım sözleşmesi ile iş termin planını 30/6/2020 tarihine kadar Bakanlığa sunmayan üretim tesisleri bu haklardan yararlanamaz. İş termin planı sunulan üretim tesisleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu iş termin planına uyum açısından 1/7/2020 tarihinden itibaren 4 ayda bir denetlenir. Yapılan her bir denetimde bu iş termin planına uygun olmadığı tespit edilen tesislere 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununda yer alan ilgili idari para cezaları yirmi kat artırılarak uygulanır. İş termin planındaki herhangi bir işin yapımının belirtildiği süreye göre bir yıl geciktiğinin tespiti halinde üretim tesisinin faaliyeti durdurulur. Bu madde kapsamında verilen idari para cezalarına karşı dava açılması cezanın tahsil işlemlerini durdurmaz.”
Çevre Mevzuatına Uyum Yatırımı Yapmayan Santraller Hangileri?
Aşağıda belirtilen kömürlü termik santraller, 2013 yılından bu yana, baca gazı kükürt giderim tesisi, filtre sistemleri veya kül barajı gibi çevre ve halk sağlığının korunması için gerekli yatırımları yapmamaktadır. Bu santraller 2013 yılından itibaren özelleştirilmiş olup, Afşin Elbistan B Termik Santrali hariç, özel şirketler tarafından işletilmektedir.
Çanakkale / 18 Mart Çanakkale Termik Santrali
Şırnak / Silopi Elektrik Termik Santrali
Kahramanmaraş / Afşin Elbistan A Termik Santrali
Karabük / Kardemir Karabük Demir Çelik Termik Santrali
Kütahya / Tunçbilek Termik Santrali
Kütahya / Seyitömer Termik Santrali
Manisa / Soma A Termik Santrali
Manisa / Soma B Termik Santrali
Sivas / Kangal Termik Santrali (1. Ve 2. üniteler)
Zonguldak / Çatalağzı Termik Santrali
Ankara / Çayırhan Termik Santrali
Muğla / Yeniköy Termik Santrali
Muğla / Kemerköy Termik Santrali
Bursa / Orhaneli Termik Santrali
Kahramanmaraş / Afşin Elbistan B Termik Santrali
Bu santrallere 2013 yılından itibaren Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararlarını hiçe saymak pahasına ek süre verilmiş ve çevre yatırımlarını yapmaları talep edilmiştir. Oysa bu şirketler çevre ve halk sağlığını hiçe sayarak, söz konusu çevre yatırımlarını 6 yıldır hayata geçirmemekte, havayı kirletmeye ve halk sağlığına zarar vermeye devam etmektedir.
Karar vericilere ve TBMM’deki tüm partilerin milletvekillerine sesleniyoruz:
- Bu santrallerin çevre izinleri olmadan çalışması ve havayı kirletmeye devam etmesine izin vermeyin,
- Sözünüzde durun, 14 Şubat 2019’da verdiğiniz sözü istisnasız bir şekilde yerine getirin ve söz konusu tasarının geri çekilmesini sağlayın ya da red oyu verin."