Eksik düzenleme kazaları artırıyor

Umut SERDAROĞLU

İstanbul Ümraniye’de dün elektrikli scooter (e-scooter) ile ilerleyen bir kadın, İETT otobüsünün altında kalarak hayatını kaybetti. Cadde üzerinde park eden bir sürücünün açtığı kapı, scooter sürücüsü 40 yaşındaki İlknur Akkaya’ya çarptı. Dengesini kaybederek yere düşen Akkaya, o anda arkasından gelen otobüsün altına girdi. Ağır yaralanan kadın hastanede hayatını kaybetti. Gözaltına alınan İETT şoförü M.Y. ifadesinin ardından serbest bırakılırken, kapıyı açan araç sürücüsü R.Ö.’nün, ilk ifadesinde "Malzeme almak için aracımı park ettim. Kapıyı açınca scooter çarptı."

Büyükşehirlerde e-scooter kullanımıyla ilgili sıkıntılar gün geçtikçe artıyor. Akkaya’nın yaşamını yitirmesiyle e-scooter kullanımıyla ilgili tedbirsizlik ve ihmaller tekrar gündeme geldi. UKOME toplantısında e-scooter sayısı megakentte 30 binden 75 bine çıkartılırken ihaleye katılan 5 farklı e-scooter kiralama firması tarafından tedarik edileceği kararlaştırıldı. Ancak hâlihazırda İstanbul’daki yaya ve bisiklet yollarındaki azlık ile beraber e-scooter sayısındaki bu denli bir artış hem e-scooter sürücülerinin hem de yayaların hayatlarını tehlikeye atıyor. Meydana gelen kazalardaki artışın belediyeler tarafından yapılan e-scooter düzenlemelerinin eksik olup olmadığı hakkında bazı soruları akıllara getirmeye başladı.

3 ÜLKE KAZALARDA BAŞI ÇEKİYOR

Her ne kadar birçok e-scooter kullanılan birçok ülke bu konu üzerine düzenlemeler getirse de, düzenlemelerin sıkılığı ülkeden ülkeye değişiyor ve bu durum yaşanan kaza oranlarını da büyük oranda etkiliyor. Özellikle düzenlemelerin görece daha yumuşak olduğu ülkelerden İngiltere, Norveç ve ABD’de yaşanan e-scooter kazaları yüksek seviyelerde. İngiltere yıllık yol kazası istatistiklerine göre; sadece 2020 yılında toplamda 460 e-scooter kazası yaşandı. Bu kazalardan 105 e-scooter sürücüsü ciddi şekilde yaralanırken, 1 tane kaza ölümle sonuçlandı.

ABD’de ise yapılan araştırmalarda 2018 yılından bu yana yaşanan kazaların 30’u e-scooter sürücülerinin ölümüyle sonuçlanırken, bu ölümlerin yüzde 80’inin arabaların çarpması sonucu gerçekleştiği açıklandı. ABD’de yaşanan e-scooter kazalarının yüksek olmasına rağmen hâlâ hükümet tarafından e-scooter kullanımına yönelik düzenlemelerin çıkartılmamasına kamuoyu tarafından tepkiler yüksek. Özellikle ABD’deki e-scooter park yeri sorunu, azami hız ve kullanılan yolun belirsizliği çoğu kişiyi rahatsız etmekte.

Diğer taraftan Norveç’te de e-scooterların dâhil olduğu kazalar, Avrupa’da birçok ülkeye göre çok yüksek seviyelere ulaşmış durumda. Oslo Acil Sağlık Hizmeti’nin yaptığı açıklamada sadece geçen temmuz ayında 401 e-scooter sürücüsü kaza geçirerek yaralandı. Yaşanan kaza oranlarının bu denli yükselmesi ile beraber Norveç hükümeti de e-scooter kullanımına yönelik sıkı düzenlemeler getirme aşamasında.

KURALLAR KAZA ORANINI AZALTIYOR

Avrupa’da e-scooter düzenlemelerinin en sıkı olduğu ülkelerin başını İspanya çekiyor. Yeniden düzenlenen e-scooter kurallarının temelinde 2020 yılında yüksek oranda gerçekleşen e-scooter kazaları olduğu görülüyor. Özellikle kask kullanımının önemini üzerinde duran İspanya hükümeti, kasksız e-scooter kullanımına kesinlikle izin verilmeyeceğini ve kullanan kişileri de ağır yaptırımlar beklediğini söyledi. Yapılan düzenlemeler sonucu ise İspanya’da e-scooter kazalarının, 2020 yılına göre büyük oranda düştü.

Danimarka’nın Kopenhag şehrinde ise yaşanan sorunlar nedeniyle belediye tarafından alınan e-scooterların yasaklanmasına ilişkin karar kabul edildi. Yapılacak yasaklamalar sadece piyasada bulunan yasadışı e-scooterlar için geçerli olacak. Ülkede yaşanan e-scooter sorununun temelinde yaşanan yoğunluk görülüyor. Belediye tarafından izin verilen e-scooter kiralama firmalarının yanı sıra birçok kişi kendi e-scooterlarını kullanıyor veya kiralanıyor. Bu durum yoğunluğu arttırırken, belediye bu yoğunluğu önleyebilmek için izin verilen e-scooter kiralama firmalarının ürünleri haricinde yapılacak kullanımları engelleme üzerine.

Avustralya da, İspanya’da olduğu gibi yaşanacak sorunları en aza indirgemek için sıkı kurallar getirdi. Her ne kadar şehirlerdeki yoğunluğa göre kurallar değişiyor olsa da e-scooter sürücülerin kesinlikle kask ve koruyucu yelek giyme zorunluluğu bulunuyor. Nüfusun yoğun olduğu büyük şehirlerde ise e-scooter kullanıcılarına sürüş eğitimi alma zorunluluğu getirildi. E-scooterlar ise trafiğin yoğun olduğu şehirlerde, belirlenen yaya yollarını kullanabiliyorken saatte maksimum 25 kilometre ile hareket edebiliyor.