Emekçinin sırtına basarak kâr ettiler

Uluslararası raporlara göre dünyanın en hızlı büyüyen şirketleri arasında yer alan, siyasi partilerin “3 harfliler” olarak adlandırdığı marketlerden olan BİM, pandemi döneminde kârını yüzde 25,6, ŞOK ise yüzde 71,6 oranında artırdı. Dünyaca tanınmış büyük zincir marketlerde de yıllık kâr oranları yüzde 25 civarında bulunuyor.

Artan enflasyon karşısında AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, fiyatlardaki artışın sorumlusu olarak hedef gösterdiği zincir marketlere yönelik fiyat denetimleri yapılmaya devam ediyor. Siyasi partilerin “3 harfliler” olarak adlandırdığı, üreticiyi ve küçük esnafı zarara uğrattığını ileri sürdüğü 3 marketten olan BİM ve ŞOK’un pandemi dönemindeki kârı ortaya çıktı.

BİM’in 2021 yılı ikinci çeyrek raporuna göre market geçen yılın aynı dönemine oranla net kârını yüzde 25,6 oranında arttırdı. 2020 yılının ilk 6 ayında 1 milyar 128 milyon lira olan net kârı, 2021 yılın ilk 6 ayında 1 milyar 416 milyon liraya çıktı. BİM’in 2020 yılı net kârı 2 milyar 607 milyon lira oldu.

ŞOK’un 2021 yılı için çeyrek raporunda da 2020 yılının ikinci çeyreğine oranla net kârını yüzde 71,6 oranında arttırdığı görüldü. 2020 yılı ilk 6 ayında 81 milyon lira olan net kâr, 2021 yılı ilk 6 ayında 139 milyon liraya çıktı. Rapora göre ŞOK’un 2020 yılı net kârı ise 388 milyon lira oldu. Öte yandan A101’in sitesinde faaliyet raporu yer almaması da dikkat çekti.

KÂRIN NEDENİ HAK GASPI

BİM ve ŞOK market zincirlerinde çalışan işçilerin karşı karşıya kaldığı hak gasplarıyla beraber firmaların kâr elde ettiğini belirten Mağaza Market-Sen Örgütlenme Koordinasyonu üyesi Doğan Can Aras “Bir personele birden fazla iş yaptırarak kârlarına kâr kattılar” dedi.

ŞOK ve BİM firmasının ülke genelinde binlerce şubesi olduğuna dikkat çeken Aras, “Bu işletmeler artık her mahallede bakkal gibi yer almaya başladı. Bu şubeler açılıyor ancak buralara işçi bulunamıyor, bulunsa da istihdamları İŞKUR üzerinden oluyor ya da yarı zamanlı çalışanlar alınıyor. Böylelikle buradan bir şekilde maliyet kısmış oluyorlar” dedi. Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri işçilere sattırmaya çalıştıklarını hatırlatan Aras “Sattıramazlarsa işçilere aldırmaya çalışıyorlar. Bu yaşanan durum işçinin mağdur olmasını ve halkın sağlığının da tehdit altında olduğunu göstermektedir. Ancak cirolar yüksek olduğu için bu hiçbir şekilde göz önünde bulundurulmuyor” diye konuştu.

Marketlerde yapılan envanter sayımlarında çıkan açıkların işçilere ödetildiğine dikkat çeken Aras “Açıkların bedelinin işçilere ödetilmesi cirolarına ve kârlarına artı kattıkları bir durumdur. Zincir market patronları salgının getirdiği kapanma veya açılma dönemlerinde bu tür yöntemlerle bütün zararlarını aşağıya çektiler” ifadelerini kullandı. Elde edilen kârların nedenlerinden birinin de işçilerin çalışma yasalarında var olan haklarını kullanamaması olduğuna dikkat çeken Aras şunları söyledi: “İşçilerin yasalarda 1,5 saatlik mola hakkı vardır ancak arkadaşlarımız bunu bile kullanamadı. Aynı zamanda fazla mesaiye kalan işçiler fazla mesai ücretlerini de kolay kolay talep edemiyorlar. Bunların bütünün düşündüğümüzde A101, ŞOK ve BİM gibi marketlerde yer alan belli yöntemler. Bunların bir sonucu kâr ederek bu zincir marketler kendi yaşamlarını sürdürüyorlar.”

ANKA-Ekonomi Servisi