Mızrak çuvala sığmıyor. SGK’ye bir çağrı yapıyorum. 13,2 milyon emekli ile dul yetimin gerçek durumunu bilmek herkesin hakkı. Kaç emekli ve hak sahibi 1000 TL’nin altında gelir elde ediyor, kaçı 1500 TL’nin altında, kaçı asgari ücretin altında? Açıklayın.

Emekli aylıklarının ayrıntıları kamuoyundan saklanıyor: SGK gerçekleri açıklayacak mı?

Bu yazı, emekli aylık ve gelirleri ile ilgili bir fikri takip yazısıdır. 1 Haziran 2020’de BirGün’de yayımlanan “Emekli aylıkları ve saklanan gerçekler” başlıklı yazımda emekli aylık ve gelirleri ile gerçeklerin kamuoyundan saklandığını ayrıntıları ile yazmıştım. Daha önce 8 Haziran 2018’de Nurcan Gökdemir de BirGün’de emekli aylıklarının düzeylerine ilişkin çarpıcı bir habere imza atmıştı. Gökdemir’in haberine göre 5 milyon 558 bin kişi asgari ücretin altında emekli aylığı alıyordu. 127 bin 540 kişinin emekli aylığı ise 700 TL’nin bile altındaydı. Rivayet o ki bu haberde yer alan tablodan sonra bilgilerin “sızması” nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu’nda (SGK) fırtınalar kopmuş. Sanki emekli aylığı değil de devlet sırrı söz konusu!

SGK nedense emekli aylık ve gelirlerinin aralıklarına ilişkin ayrıntılı veri açıklamıyor. Bu yöndeki bilgi edinme başvurularını reddediyor. Nitekim 8 Şubat 2019’da CİMER üzerinden SGK’ye başvurarak aylık ve gelir alanların türlerine ve aylık aralıklarına göre dağılımına ilişkin bilgi talebinde bulunmuştum. SGK 8 Mart 2019’da verdiği yanıtta, aylık aralıklarına göre dağılımın özel bir çalışma gerektirdiğini ve bu nedenle bu konuda bilgi veremediklerini ileri sürerek talebimi reddetti. Oysa SGK’nin elinde bu konuda yapılmış çalışma olduğu sır değil. Gökdemir’in yazısında yayımlanan tablonun da SGK verisi olduğu sır değil. Nitekim SGK bu tabloyu yalanlamadı.


EMEKLİ AYLIKLARI DEVLET SIRRI MI?

Son olarak DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) geçen hafta Türkiye’de Emeklilerin Durumu ve EYT Gerçeği başlıklı bir araştırma raporu yayımladı. (Araştırmanın ayrıntılarına arastirma.disk.org.tr adresinden ulaşılabilir.) DİSK-AR araştırmasında emekliler ile dul ve yetimlerin aylık ve gelirlerine ilişkin çarpıcı gerçekler yer alıyor. Araştırmada SGK ve TÜİK verilerinden hareketle emekli ve hak sahiplerinin gelirleri yüzde 20’lik dilimlere göre tahmin edilmiş. DİSK-AR araştırması da iki yıl önce “sızan” SGK tablosu gibi emekli aylık ve gelirleri arasındaki büyük uçurumu ortaya koyuyor.
DİSK-AR araştırması TÜİK’in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nda yer alan emekli, dul ve yetimlerin harcanabilir fert gelirine göre yüzde 20’lik dağılımına dayanıyor. Emekliler arası yüzde 20’lik gelir dağılımı esas alınarak, toplam emekli aylık ve gelirleri bu oranlara göre dağıtılarak tahmini bir hesaplama yapılmış. Kuşkusuz bu çalışma anket verilerine dayalı olduğu için fiili durumla kısmi farklılıklar gösterebilir. Ancak eğilimin vahim olduğu gerçeği gün gibi ortada.

Araştırmaya göre 13,2 milyon emekli ile dul yetimin 2,6 milyonu (en düşük yüzde 20’lik dilim) ortalama 750-800 TL civarında aylık veya gelir alıyor. İkinci yüzde 20’lik dilimin aylık ve geliri 1.250 TL civarında. Üçüncü yüzde 20’lik dilimin ise 2.300 TL civarında. Dördüncü dilim 3.100 TL civarında iken, en üst yüzde 20’lik emekli ve hak sahibi dilimi ise 4.600 TL civarında emekli aylık ve geliri elde ediyor. Kuşkusuz bunlar ortalama aylık ve gelirler. Bunların altında ve üstünde miktarlar elbette söz konusu. Ancak DİSK-AR’ın TÜİK verilerini kullanarak hesapladığı aylık ve gelirler ile SGK’nin Ocak 2018 tarihli tablosu birbirini teyit ediyor.

SGK, TÜİK VE EUROSTAT VERİLERİNİ NE ZAMAN TEYİT EDECEK?

DİSK-AR verileri Eurostat verileri ile uyumlu. EuroStat’a göre de Türkiye’de emekli aylıkları ve gelirleri arasında büyük bir uçurum var. Avrupa Birliği İstatistik Birimi (Eurostat) verilerine göre Türkiye, Avrupa’da emekliler arası gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülkedir. Türkiye’de en düşük emekli aylık ve geliri alan emeklilerin ilk dilimi ile en yüksek emekli aylığını ve gelirini alanlar arasındaki fark 7,5 kattır. Bu veri 2018 tarihlidir. DİSK-AR hesaplamasına göre ise en düşük yüzde 20 ile en yüksek yüzde 20 arasındaki fark 6,2 kattır. Bunun nedeni ise 2019 ve 2020 yıllarında emekli aylıklarının önce 1.000 TL’ye sonra da 1500 TL’ye tamamlanmasıdır. (Not: Yukarıda söz ettiğim yazımda da vurguladığım gibi, emekli aylık ve gelirlerinin alt sınırı 1.500 TL’ye yükseltilmedi. Aylıklar 1.500 TL’ye tamamlandı. Arada dağlar kadar fark var.)

Özetle hem SGK’nin daha önce kamuoyuna yansıyan ve yalanlanmayan tablosu hem Eurostat verileri ve hem DİSK-AR’ın son araştırması, emekli ve hak sahiplerinin aylık ve gelirleri arasında büyük uçurum olduğunu teyit ediyor. Bu veriler SGK’nin aylık istatistik bültenlerinde yer alan en düşük ve en yüksek emekli aylıklarının gerçeklerle bağdaşmadığını ortaya koyuyor.

emekli-ayliklarinin-ayrintilari-kamuoyundan-saklaniyor-sgk-gercekleri-aciklayacak-mi-797213-1.

SGK’NİN EMEKLİ AYLIĞI VERİLERİ SAĞLIKLI DEĞİL

SGK en düşük ve en yüksek emekli aylığına ilişkin özet veriler yayımlasa da bu veriler gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak ve bunların metodolojisi belli değil. Örneğin, SGK’nin Temmuz 2020 mali istatistiklerinde 4/a (işçi emeklisi) kapsamında en düşük emekli aylığı 2.147 TL, en yüksek emekli aylığı ise 4.116,6 TL olarak yer alıyor. Ancak bu veriler gerçeği yansıtmaktan çok uzak. En düşük emekli aylığı ve geliri çok daha düşük seviyelere inebilirken, en yüksek emekli aylığı ise açıklanandan çok daha yüksek olabilmektedir. Nitekim emeklilerin eline geçecek en düşük tutarın Mart 2020’de 1.500 TL’ye tamamlanmasında da görüldüğü üzere, Temmuz 2020’de en düşük emekli aylığının 2.147 TL olması mümkün değildir. Günlük yaşamdan biliyoruz ki SGK’nin en düşük ve en yüksek olarak açıkladığı miktarların çok altında ve çok üstünde aylık ve gelir alan milyonlarca insan var. Bu hesapta bir hata olmalı!

DİSK-AR araştırmasına göre 7,9 milyon emekli ve hak sahibi asgari ücretin altında aylık ve gelir elde ediyor. 13,2 milyon emekli ve hak sahibinin sadece 5,3 milyonu 3 bin TL üzerinde ortalama aylık ve gelir elde etmektedir. Üstelik bu tutarlar en düşük emekli aylık ödemesinin 1.500 TL’ye çıkarılması ile elde edilen miktarlardır. Yaklaşık 5 milyon emekli ve hak sahibi asgari ücretin yarısı düzeyinde aylık ve gelir elde ediyor. Böylece en düşük yüzde 20 gelire sahip olan emeklilerin toplam emekli aylık ve gelirleri içindeki payı yüzde 6 olmaktadır. En yüksek emekli aylık ve geliri elde edenler ise toplam emekli aylık ve gelirlerinin yüzde 39’unu elde etmektedir.

EMEKLİ AYLIKLARI NEDEN DÜŞÜYOR?

Bütün veriler ve günlük gözlemler emekli ve aylık gelirlerinin asgari ücrete ve kişi başına milli gelire göre düştüğünü gösteriyor. Emekli aylık ve gelirleri göreli olarak geriliyor. Emekliler yoksullaşıyor. Emekliler arasında uçurum artıyor. Bunun sebebini tekrar ve tekrar hatırlatmakta fayda var. 2008 yılında yasalaşan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS) emeklilerin yoksullaşmasının temel sebebidir. Bu yasa emekliye masraf kapısı olarak bakan ve SGK’yi özel bir sigorta şirketi olarak gören neoliberal zihniyetin ürünüdür.

5510 sayılı SSGSS Kanunu ile emekli aylıklarının sistemli bir biçimde düşürülmesi süreci başladı. Bilindiği gibi emekli aylıkları konusunda dört unsur büyük önem taşımaktadır: Bunlar güncelleme katsayısı, aylık bağlama oranı, aylıkların alt sınırı ve aylıkların artırılma yöntemidir. 5510 sayılı yasa ile tüm bu değişkenler emekliler aleyhine değiştirildi. Güncelleme katsayısı düşürüldü, aylık bağlama oranı düşürüldü, aylıkların alt sınırı düşürüldü ve aylıklara yapılacak zamlarda milli gelir artışı devre dışı bırakıldı. Sonuçta emekli aylıkları düşmeye başladı. Hemen söyleyelim daha da düşecek! Dolayısıyla emekli aylık ve gelirlerinin bu durumda olması sürpriz değil. Bilerek ve isteyerek buraya gelindi. Hükümetin 2008’de yaptığı tercihler bu sonuca yol açtı.

SGK’YE ÇAĞRI: AÇIKLAYIN!

Mızrak çuvala sığmıyor. SGK’ye bir çağrı yapıyorum. Toplumun en büyük gruplarından biri olan 13,2 milyon emekli ile dul yetimin gerçek durumunu bilmek herkesin hakkıdır. SGK kamuya şeffaf bilgi vermekle yükümlüdür. SGK’nin teknik olanakları emekli ve hak sahibi aylık aralıklarını hesaplayıp açıklamak için fazlasıyla yeterlidir. Emekliler ile dul ve yetimlerin aylık aralıklarını şeffaf ve ayrıntılı biçimde yayımlayın. Kaç emekli ve hak sahibi 1000 TL’nin altında gelir elde ediyor, kaçı 1500 TL’nin altında, kaçı asgari ücretin altında? Bu verilerin elinizde olduğunu biliyoruz. 2018’de kamuoyuna yansıyan ve bu yazıda tekrar yayımladığımız tabloyu güncelleyip yayımlayın. Bu bilgileri saklamanız, kuruma ilişkin güvenilirliği azaltacaktır. SGK bir kamu kurumudur ve kamuya şeffaf ve doğru bilgi açıklamakla yükümlüdür.

emekli-ayliklarinin-ayrintilari-kamuoyundan-saklaniyor-sgk-gercekleri-aciklayacak-mi-797212-1.