Emeklilik yaşı İsveç’te 69’a çıkıyor

İsveç’in Dünya Kupası yolunda İtalyanları eleyerek elde ettiği zaferin sarhoşluğu geçmek bilmiyor. Kopan tantanada, futboldan uzak kafalarda konu, “İtalya’yı yendik, kupayı mı kazandık?” soru işaretine sebep olurken spor basını yoluyla mutlak aydınlanma süreci devam ediyor. Bu zafer, haftalarca unutturulmayacak. İtalyanlar da konuya malzeme çıkarma noktasında çok çalışıyor. İtalya’da başlatılan IKEA mobilyaları satın almayalım boykotları, Stockholm Film Festivali’nin son haftasını en verimli şekilde geçirmeye çalışan bir grup İsveçliyi bile futbola kilitledi. Daha az vergi ödemek için IKEA, hesap kitabını çoktan İsviçre’ye taşıdığı için boykotlar hiçbir İsveçliyi vurmadı.

» İsveçlileri bu hafta esas sarsan, iktidardaki sol hükümetin emeklilik yaşı üzerine hazırlıkları süren bir yasa teklifi oldu. Yasa teklifinin ayrıntıları, şahane bir zamanlamayla hükümetten iki kadın bakanı tarafından duyuruldu. Finans Bakanı Magdalena Andersson ile Sağlık ve Sosyal İşler Bakanı Annika Strandhäl’ın yaptığı açıklamaya göre, İsveç’teki emeklilik yaşı 65’ten 69’a çıkartılmak isteniyor.

» Hükümetin, Eylül 2018 seçimlerinden önce Parlamento’ya taşımayı hedefledikleri yasa teklifi sağ blok partilerden de büyük destek görüyor. İsveç’teki emeklilik yaşını yükseltme tartışması birkaç yıldan beri sürüyor. İsveç’in, sağ bloktan bir önceki başbakanı Fredrik Reinfeldt, emeklilik yaşını 75’e çıkarmayı hedeflemiş ve başarısız olmuştu. Reinfeldt’in bu girişimi ‘seçimi kaybetme sebepleri’ hanesine yazılmıştı.

» Şimdi sol hükümet, kasım ayında yasa çerçevesinin tamamlanmasını hedefliyor. İlk olarak, ne zaman, en erken emekli oluna bilineceği konuşanda bir değişikliğe gidilecek. Erken emeklilik yaşı 61’den 63’e çekilecek. Buna getirilen açıklama şöyle “İş hayatına daha geç girip daha uzun yaşıyoruz” oldu. İsveç’te lise eğitiminden sonra bir-iki yılığına gencin kendi adına verdiği bir ara oluyor. Bu sürede, zorlu lise eğitimini tamamlayan genç, küçük işler bulup biraz para biriktirip sonrada dünya seyahatlerine çıkıyor. Meslek eğitimi veya üniversite eğitimi yirmili yaşlarda başlıyor. Çıkan tabloda kişiler, ancak 30’lu yaşlarında kendilerini emekliliğe taşıyacak kalıcı iş ve iş yerlerini bulmuş oluyor. Kırk yıllık bir çalışma süresi tamamlanmış olursa emeklilik piramidinde emekli kişinin sağlam bir güvencesi oluşmuş oluyor.

» Sol hükümetin bakanları, bir diğer teklifi “Herkesin işini 69 yaşına kadar elinde tutma hakkı olmalı” şeklinde formüle etti. İsveç’te emeklileri finanse eden çalışanların sayısı azaldı aynı zamanda emeklilerin sayısı da artıyor. Politikacılar bu yüzden, daha fazla insanı iş hayatında tutmak istiyor. Adına da harika bir isim bulundu. “İşte kalabilme güvenlik yasası”.

» Fakat teklifte tam bir konsensüs sağlanamadı. Hükümet tarafından teklife tam desteğin alınması gereken işçi ve işveren tarafındaki 12 organizasyondan sadece biri İsveç İşverenler Organizasyonu, 69 yaşına kadar çalışma ve işte kalma hakkına sıcak bakmıyor. Organizasyon, verimliliği düşen çalışanla iş verenin yola devam etme zorunluluğu olmasını doğru bulmuyor.

» 1994’ten beri ilk kez, şimdi hazırlığı süren bu teklifle, en kapsamlı değişiklikler gelecek. 94’te şimdiki emeklilik sistemi kabul edilmişti. 2018 İsveç için seçim yılı olacak. Yapılan anketlerde Sosyal Demokratlar açık ara en büyük parti olarak görünüyor. Bir önceki yılın eylül ayında yapılan anketlere göre de oy oranlarını yükseltmiş durumdalar. Önümüzdeki sonbahara kadar bu konumu korumayı başarırlarsa yüzde 29.9 bir oranla sandıktan lider parti olarak çıkacaklar. Hesaplar böyle ama bu teklif için bir de son sözü, seçmen söyleyecek.