EMO’dan yurttaşların yararına enerji hizmeti çağrısı
EMO, 14 Mayıs'taki seçimler öncesinde iktidar ve muhalefet tarafından açıklanan 3 ayrı belgedeki enerji vaatleri üzerinden öngörülen politikalar ve yapılması planlanan uygulamaları karşılaştırmalı olarak inceledi.
HABER MERKEZİ
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) 48’inci Dönem Enerji Daimi Komisyonu, seçim öncesi yayımlanan elektrik enerjisi ile ilgili belgeleri karşılaştırmalı olarak inceleyen bir çalışma yaptı. Çalışmada, Kasım 2022 tarihli "Cumhuriyetin İkinci Yüzyılında CHP Enerji Politikaları"; Aralık 2022 tarihli Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı "Türkiye Ulusal Enerji Planı" ve Ocak 2023 tarihli 6 muhalif siyasi partinin "Ortak Politikalar Mutabakat Metni" ele alındı.
Çalışma sonucu hazırlanan raporda, seçim belgelerinde, elektrik temin hizmetinin bir piyasa vasıtası ile özel sektör tarafından yerine getirileceği yöntemin benimsendiğine dikkat çekilerek, “Önümüzdeki seçimlerde mevcut iktidarın devam etmesi veya değişmesi durumunda uygulanacak elektrik politikasında esaslı bir değişiklik olmayacaktır. Mevcut iktidar da, muhalefet de elektrik enerjisini bir piyasa metası olarak kabul etmekte, elektrik hizmetinin özel sektör eliyle yapılmasını desteklemekte ve bu sektörde kamusal bir yönetimi benimsemediklerini açıklamaktadırlar” açıklaması yapıldı.
Elektrik enerjisinin nasıl ucuzlatılabileceğine ilişkin öneriler getirilmediği; enerji yoksunluğu ve yoksulluğu konularına da belgelerde yer verilmediği belirtilen raporda, “Ülkemizin enerjide dışa bağımlılığının gerekçesi olan doğalgaz ve ithal kömürün yerine neyin ikame edilerek dışa bağımlılığın azaltılacağına dair raporlarda tek cümle yoktur. Ancak her iki raporda dışa bağımlılığı arttıracak yeni nükleer santralların yapılacağı hususu yer almaktadır” denildi.
“ELEKTRİK ENERJİSİ BİR İNSAN HAKKI”
Raporda, yurttaşların yararına bir elektrik enerjisi hizmeti sağlanabilmesi için kısa dönemde yapılabileceklere ilişkin önerilerde bulunuldu. Söz konusu öneriler şöyle:
“-Elektrik enerjisi kullanımının bir insan hakkı olduğu ilkesi tüm yapılacakların ana ilkesi olmalıdır.
-Elektrik enerjisinin üretim, iletim ve dağıtımının bir endüstriyel işlem olduğu kabul edilerek mutlaka bir planlama üst kuruluşu kurularak, ülke planlaması ile paralel bir elektrik enerjisi planlaması yapılmalıdır.
-Planlama kuruluşunun temel hedefi elektrik temin hizmetini kamu hizmetine dönüştürmek ve bu hizmetin kamu eliyle verilmesi olmalıdır. Bunun için mevcut durumun elektrik kesintilerine neden olmadan ve arz güvenliğini tehlikeye atmadan nasıl dönüştürüleceğini ve özel kuruluşlar elinde bulunan elektrik üretim ve dağıtım tesislerinin kamusal mülkiyete dönüştürülmesinin yöntemlerini ilgili kamu kuruluşları, meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinin de yer alacağı bir oluşum vasıtası ile yapmalıdır.
-Elektrik enerjisi talep planlamasındaki ana hedef elektrik tüketimini arttırmak değil verimli kullanmayı sağlamak olmalıdır ve bu ilkenin hayata geçirilmesi için gerekli regülasyonlar bir an önce çıkarılmalıdır.
-Elektrik bir piyasa metası olmaktan çıkıp kamu hizmeti niteliği kazanıncaya dek mevcut piyasada fiyat tespiti maliyet bazlı bir sistem vasıtası ile yapılmalıdır.
- Elektrik hizmetinin tek elden yürütülmesinin temel kuruluşları için planlama çalışmalarına başlanmalıdır.
-Toplumda elektrik kullanımının bir insan hakkı olduğu ve tüm yurttaşların yaralanabilmesi için verimli ve tasarruflu kullanılmasının şart olduğu hususu ödül ceza yöntemi de dahil olmak üzere hızla hayata geçirilmelidir.
-Fosil yakıtlardan elektrik üretiminin sera gazı yayılımının ana kaynaklarından biri olduğu gerçeğinden hareket ile fosil yakıtlı santralların üretimine planlı olarak son verecek bilimsel çalışmalara hemen başlanmalıdır.
-Güneş ve rüzgâr enerjisinden elektrik üretiminin arttırılması için her türlü tedbir alınmalı, depolama gibi yeni teknolojilerden yararlanılarak güneş ve rüzgar santralları çoğaltılmalıdır.
-EPDK ve EPİAŞ yapılanmaları yeni kuruluşlarla ikame edilmeli, elektriğin kamu hizmeti olarak verilmesine paralel olarak EPİAŞ kapatılmalı ve EPDK yerine de elektriğin kamu hizmeti olması ilkesi ile kurulacak yeni yapı içerisinde işletme kurallarını hazırlayacak, planlama kuruluşuna yatırım alternatif ve gereklilikleri hakkında öneri geliştirecek bir yapı oluşturulmalıdır.
- Elektrik üretilecek kaynakların gerçekçi potansiyelinin gelişen teknolojilere göre değerlendirilmesinin yeniden yapılması için yapılanmaya gidilmelidir.
- Nükleer santrallar konusu gündemden tamamen kaldırılmalıdır.
-Elektrik hizmetinin toplum için çok önemli ve önde gelen bir konu olduğu göz önüne alındığında bu sistemin planlamasından tüketimine kadar olan tüm safhalarında yer alan elektrik mühendislerinin eğitiminin en üst düzeyde olmasını sağlamak üzere eğitim sistemi iyileştirmeleri yapılmalıdır.”
