Emperyalizmi kim yönetecek?

Dış Haberler

Savaşlar, enflasyon, krizdeki kapitalizmin saldırganlaşması, küresel dengelerdeki değişim ile artan jeopolitik rekabetlerin ortasında 2024 yılının başrolü “sandık” oynadı. Dünyada 50’den fazla ülkede seçim düzenlenirken sandıklardan en önemlisi, 5 Kasım’da ABD’de kurulacak. Eski Başkan Donald Trump ile Joe Biden’ın adaylığını devrettiği Kamala Harris’in yarıştığı seçimde ekonomi ve göç, Amerikan halk için belirleyici kriterlerin başında geliyor. Öte yandan seçim sadece ABD değil tüm dünyanın geleceği için de belirleyici olacak.

İkinci döneminde de “Önce Amerika” diyen Cumhuriyetçi aday Trump, daha önceki Demokrat ve Cumhuriyetçi yönetimlerin dış politika çizgisinden uzaklaşacağı sinyalleri verirken alametifarikası olan öngörülemezliğini koruyor. Demokrat aday Harris’in ise Ukrayna, Ortadoğu ve Çin ile gerilim dâhil birçok meselede yardımcısı olduğu Biden’ın adımlarını takip etmesi bekleniyor.

EKONOMİ

• Donald Trump - J.D. Vance: Trump, 2017’de ilk başkanlık döneminde sunduğu, şirketlere ve zenginlere vergi oranlarını düşüren, serbest meslek ve orta ölçekli işletmelere de vergi indirimi sağlayan yasayı sürdürme sözü veriyor. Dünyanın en büyük ekonomisinde içe dönüş vaat eden Trump, üretimi ülke içine çekerek ekonomik büyüme vaat ediyor. Trump, ekonomide kritpo sektörü gibi birçok alanda deregülasyon yaklaşımını destekliyor.

• Kamala Harris - Tim Walz: Harris’in ekonomi politikası orta sınıf için iş fırsatları yaratmayı temel alıyor. Harris, Biden’ın yıllık 400 bin doların altında kazananlara yönelik vergi artışı yapmama sözünü izleyeceğini, zenginlere yönelik vergilerin ise artırılacağını söylüyor. Enflasyondaki görece düşüşe rağmen hayat pahalılığının sürdüğü ABD’de Harris, gıda ürünlerine yönelik ilk ulusal “fahiş fiyat yasağını” getirmeyi ve barınma sorununu çözmek için teşvikler vermeyi vadediyor.

GÖÇ VE SINIR GÜVENLİĞİ

• Donald Trump - J.D. Vance: ABD’de ekonomiden sonra en büyük tartışma konusu olan göçe yönelik Trump’ın “imzası” haline gelen sert bir yaklaşımı var. Trump, yasal ve yasadışı göçmen akışını “tarihi bir şekilde” azaltmak için harekete geçeceğini söylüyor. Trump, işyerlerine baskın yapılarak yasadışı göçmen avına çıkmayı da içerek “en büyük sınır dışı etme operasyonunu” yürütmeyi vaat ediyor. Trump bu şekilde konut krizinin de aşılacağını iddia ediyor.

• Kamala Harris - Tim Walz: Göçmenlere yönelik sert tutumu nedeniyle “Trump’ı ülkeyi bölmekle” suçlayan Harris, her ne kadar görece “ılımlı” bir yaklaşım sergilese de göç konusunda zamanla söylemlerini sertleştirdi. Sınır güvenliğini artıracağını söyleyen Harris, seçim kampanyasında sınır duvarı inşaatı için yüz milyonlarca dolar içeren partiler üstü sınır güvenliği yasasına desteğini yineledi. Harris, “hak edilmiş vatandaşlık” üzerinde duruyor.

KADIN

• Donald Trump - J.D. Vance: Ülkedeki en büyük tartışmalardan kürtaja yönelik muhafazakâr tutumda olan Trump, kürtajın kısıtlanmasına ve yasaklanmasına yönelik yasaları destekliyor. Muhafazakâr bir çerçevede kadınların ekonomik güçlenmesini savunan Trump’ın son olarak Phoenix’te düzenlendiği mitingde “İsteseler de istemeseler de kadınları koruyacağım” sözleri büyük tepki çekti.

• Kamala Harris - Tim Walz: Kürtaj hakkını kampanyasının merkezine koyan Harris, ülke çapında üreme haklarını güvence altına alacak yasalar için savunuculuk yapmaya devam ediyor. İşyerinde ve maaşlarda cinsiyet eşitliğine yönelik politikaları hayata geçirmeyi vaat eden Harris, savcılık yaptığı dönemde de kadına yönelik şiddete karşı açtığı savaşla öne çıkıyor.

TİCARET VE ÇİN İLE İLİŞKİLER

• Donald Trump - J.D. Vance: Trump’ın ticaret felsefesi, ticaret açıklarının azaltılmasını önceliklendiriyor. ABD ekonomisini canlandırma hedefiyle bağlantılı olarak Trump, özellikle ithalata ek vergi getireceğini söylüyor.

Trump, Amerikan işletmelerini korumak ve şirketleri yerli üretime teşvik etmek için gümrük önerirken bu oran, 2021’den bu yana en büyük ticaret ortağı olan Çin için yüzde 60’a kadar yükselecek.

• Kamala Harris - Tim Walz: Joe Biden’ın ticaret politikasını izlemesi beklenen Harris, Trump'ın geniş kapsamlı ithalat vergilerini eleştirerek bunu çalışan ailelere uygulanan ulusal bir vergi olarak nitelendiriyor ve her haneye yılda 4 bin dolar maliyet getireceğini söylüyor. Elektrikli araçlar gibi bazı Çin ithalatlarına Biden-Harris yönetiminin getirdiği gümrük vergilerini koruyarak, ithalat vergilendirme konusunda daha hedefli bir yaklaşım sergilemesi bekleniyor.

UKRAYNA SAVAŞI, RUSYA VE TRANSATLANTİK İLİŞKİLER

• Donald Trump - J.D. Vance: İki lider arasındaki en belirgin fark, Ukrayna’da süren savaşta kendini gösteriyor. Trump, on milyarlarca dolar aktarılan Ukrayna’ya askeri yardımları keseceğini söylüyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin masaya oturması gerektiğini söyleyen Trump, savaşı “bir gün içinde bitireceğini” söylüyor. Avrupa ülkelerinin NATO harcamalarını artırması gerektiğini savunan Trump, ABD’yi ittifaktan çekmekle tehdit etmişti. Trump’ın “Önce Amerika” politikası, NATO ile savunma işbirliğini güçlendirme adımları atan Avrupa’ya yönelik politikalarında da uzaklaşma eğiliminde olacağını gösteriyor.

• Kamala Harris - Tim Walz: Harris, selefi Biden gibi Ukrayna’yı “sonuna kadar desteklemekten” yana bir tavır sergiliyor. Kiev’e yapılan milyarlarca dolarlık yardımlarını sürdüreceğini belirten Harris, müttefikleri ile birlikte Rusya’ya yönelik yaptırımları da genişletmeyi hedefliyor.
Rusya’nın kazanmasının “Avrupa’nın geri kalanı ve ABD’nin çıkarları için bir tehdit olduğunu” belirten Harris, NATO’ya olan bağlılığını ve desteğini de sık sık dile getiriyor. Harris, Transatlantik ittifakın ilerletilmesi gerektiği görüşünde.

LATİN AMERİKA ÜLKELERİNE YAKLAŞIM

• Donald Trump - J.D. Vance: Trump'ın Latin Amerika'ya yönelik yaklaşımı tarihsel olarak katı göç politikaları, ticaret ve ABD'nin muhalifleriyle ittifak kuran sol görüşlü hükümetlere karşı koymaya odaklandı. Latin Amerika’ya yönelik pragmatik tutum sergileyen Trump’ın başta Venezuela ve Küba olmak üzere sol hükümetlerin yönettiği ülkelere yönelik yaptırımları ve siyasi izolasyonu artırması bekleniyor.

• Kamala Harris - Tim Walz: Latin Amerika’da demokratik kurumların güçlendirilmesine ve yolsuzlukla mücadeleye vurgu yapan Harris’in Trump’ın aksine sol hükümetlerle daha dengeli bir tutum sergilemesi beklenebilir. Yaptırımlar yerine diplomasi ve diyaloga daha yatkın olan Harris’in ABD’deki göçmen sorunun köküne yönelik adımlar kapsamında Güney Amerika’ya yatırımları öne çıkarması bekleniyor.

ORTADOĞU, GAZZE VE İSRAİL

• Donald Trump - J.D. Vance: 2016’da seçildiğinde kampanyasındaki en önemli maddelerden biri, “Ortadoğu’daki sonsuz savaşları bitirmek” olan Trump, ABD askerlerinin büyük kısmını Suriye ve Irak’tan çekerken Afganistan’daki 20 yıllık işgali sonlandırmak için ilk adımı atmıştı.

Trump, Biden-Harris yönetimini İran ve Hamas’a karşı yumuşak davranmakla suçluyor. Netanyahu’ya “Ne yapman gerekiyorsa yap” diyen Trump’ın “savaşlara yönelik isteksizliği”, Filistin’de yaşanan soykırımın en büyük sponsoru ABD’deki seçimin, bu savaşın sonuna dair belirleyici olabileceğine işaret ediyor.

• Kamala Harris - Tim Walz: Gazze’de son bir yıldır yaşanan soykırımda İsrail’e tüm zamanların en fazla askeri ve mali yardımını sunan Biden’ın yardımcısı Harris ise, yine bu soykırım boyunca ABD hükümeti içerisinde İsrail’e karşı en eleştirel söylemlerde bulunan isimlerden. Harris, göreve geldiği günden beri iki devletli çözümü savunuyor. Öte yandan seçimler öncesi Filistin meselesi, Demokratların seçmen tabanında en hassas dış politika konularından biri. ABD’de üniversitelerde Filistin’e yönelik destek eylemlerinin katılımcıları büyük oranda Demokrat Parti seçmeni.