Emsalsiz zarar

Mustafa BİLDİRCİN

AKP’nin elektrik dağıtımını özelleştirmesi yurttaşa fahiş faturalar olarak dönerken elektrik üretiminde özelleştirme Hazine’de adeta delik açtı. 2020 yılı dönem kârı 171,9 milyon TL olan Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), 2021 yılında 7 milyar 644 milyon TL’lik dönem zararı açıkladı. AKP iktidarının ilk döneminde öne çıkan politika, elektrikte özelleştirme oldu. Bu kapsamda 2004 yılında, “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi” hazırlandı. IMF ile 2005 yılında, “19’uncu Stand-By anlaşması” imzalayan iktidar, elektrik üretim ve dağıtım şirketinin özelleştirilmesi çalışmalarını hızlandırdı. Anlaşma kapsamında 2008-2013 döneminde enerjide üretim ve dağıtım özelleşti.

REKOR ZARAR AÇIKLANDI

Böylece üretimde payı giderek azalan EÜAŞ’ın mali dengesi de bozuldu. 2021 yılında brüt satış hasılatı 26,9 milyar TL olan EÜAŞ, 7,6 milyar TL’lik dönem zararına imza attı. Kurum 2019’da 176,8 milyon TL’lik ve 2020’de ise 171,9 milyon TL’lik dönem kârı açıklamıştı.

Kurumdaki emsalsiz zararın nedenine yönelik yapılan değerlendirmede ise “Dönem zararının artmasında, salgın sonrası enerji talebindeki artışa bağlı olarak enerji emtia fiyatlarındaki yükseliş kaynaklı maliyet artışı, döviz kurundaki dalgalanmalar ve kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinden programlanan seviyede elektrik üretilememesi etkili olmuştur” ifadeleri kullanıldı.

EÜAŞ’IN PAYI AZALDI

Elektrik dağıtımında özelleştirme, bir türlü giderilemeyen altyapı sorunları ile yüksek faturaları beraberinde getirdi. Elektrik üretimde özelleştirme ise kamunun yükünü katlayarak artırdı. 2002 yılında elektrik üretiminin yüzde 60’ını tek başına karşılayan EÜAŞ’ın üretimdeki payı yıllar itibarıyla giderek eridi. 2008’de yüzde 48’e kadar düşen EÜAŞ’ın elektrik üretimindeki payı 2013 yılında yüzde 33’e düştü.

EÜAŞ’ın payının yüzde 16,2’ye kadar düştüğü 2021 yılı sonu itibarıyla elektrik üretiminin kuruluşlara göre dağılımı ise şöyle gerçekleşti:

•Serbest üretim şirketleri: Yüzde 81,7

•İşletme hakkı devredilen: Yüzde 2

•Yap-İşlet-Devret: Yüzde 0,1