18 milyon kişi şehrindeki hava kalitesinden haberdar değil
Ezel ORTAÇ
Türkiye’de hava kirliliğinin oluşturduğu tahribat gün geçtikçe artıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu, Türkiye’nin son dört yıllık hava kirliliği raporunu yayımladı. Rapora göre 2019 yılında 30 ilde yaşayan yaklaşık 18 milyon kişi yıl boyunca yetersiz kalitede hava soludu. Tüm dünyada geniş bir saha çalışması ile yürütülen Küresel Hastalık Yükü Raporu’nun güncel verilerine göre, Türkiye’de ölüm ve sakatlığa sebep olan bir risk faktörü olarak hava kirliliği 2007-2017 yılları arasında yüzde 17,4 artış gösterdi.
Platformun raporuna göre, toplamda 2 milyon 196 bin kişinin yaşadığı Eskişehir, Muş, Uşak ve Şırnak illerinde üç yıldır asgari düzeyde bile kaliteli hava soluyamadı. Ayrıca 2017 yılından beri her yıl hava kirliliği, trafik kazalarının 6 katından fazla ölüme sebep oluyor.
İstanbul, 2017 verilerine göre hava kirliliğine bağlı ölümlerin en yüksek olduğu il. İl nüfusuna oranla en çok hava kirliliğine bağlı ölümün yaşandığı il ise Iğdır. 2019’da ise hava kirliliği nedeniyle en fazla ölümün yaşandığı ilk üç il sırasıyla İstanbul (3 bin 761), İzmir (2 bin 75) ve Manisa (bin 680) oldu.
Platformun Halk Sağlığı Uzmanları Derneği temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan, “Kanserojen bir madde olan ince partikül madde (PM 2.5) 60 ilde yeterli yani yılda 90 gün ve üzeri ölçülmüyor. Örneğin, 2019’da asgari düzeyde bile veri olmadığı için her 5 ilden 1’inde hava kirliliğinden kaynaklanan sağlık etkilerini hesaplayamadık. Acil olarak hem PM10 istasyonlarındaki ölçüm yapılan gün sayısı açısından veri kalitesinin iyileştirilmesi, hem de PM2.5 ölçümü yapılan istasyon sayısının artırılması ve mevzuatta PM2.5 için ulusal sınır değer belirlenmesi gerekiyor” dedi.
Raporda, hava kirliliğinin neden olduğu sağlık sorunları ile güncel bilgilere de değinildi. Türk Nöroloji Derneği temsilcisi Doç. Dr. Semih Ayta, hava kirliliğinin gebelik, erken çocukluk ve yaşlılık gibi dönemlerde partikül madde etkilerine maruzunun arttığını ve ayrıca depresyon gibi mental hastalıklarla ilişkilendiğini belirtti.