Enflasyon 52 aydır soluksuz artıyor

Aycan KARADAĞ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) seçim öncesi son enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 2,39, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 15,21, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 43,68 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 67,20 oranında arttı.

Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 13,82 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 66,62 ile sağlık oldu. Enflasyonda aylık bazdaki artış serisi 52’inci ayı geride bıraktı. Veriler nisan ayıyla birlikte aylık enflasyon serisinin 52. aya çıktığını gösterdi.

Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG),  hesaplamasına göre ise nisanda enflasyon aylık yüzde 4,86, yıllık yüzde 105,19 arttı. 

İNANDIRICI DEĞİL

Enflasyon rakamlarını BirGün'e değerlendiren ekonomistler verilerin gerçeği yansıtmadığı yine hem fikir.

Prof. Dr. Ceyhun Elgin: TUİK’in enflasyonu düşük göstermesi seçim öncesi iktidarın işine yarar. Verilerdeki farklılıklar, rakamlara güvenmemek için yeterli. TÜİK rakamları artık ciddiye alınmıyor. ENAG rakamları TÜİK’ten hep yüksek oluyor ama burada önemli olan değişimin ne yönde ve nasıl olduğu. ENAG'ın verilerini politik bulalım güvenmeyelim ama bir yandan da İTO var. İTO herhalde muhalif bir örgüttür diyemeyiz. Dolayısıyla onların rakamları belki iktidar tarafından veya hâlâ TÜİK'e güvenmek isteyenler tarafından daha güvenilir bulunabilir. Borsasından dövizine bankacılık sisteminden gayrimenkul sektörüne kadar aklınıza gelebilecek her şey tamamen seçime kitlenmiş durumda. Seçimle beraber ya topluca batacağız ya da topluca çıkacağız diye düşünüyorum.

SEÇİM SONRASI TUTULAMAZ

Dr. Cüneyt Akman: Enflasyonda düşüş bütün endekslerde var. Hem İTO’nun endeksinde hem ENAG’ın endeksinde hem de TÜİK’in endeksinde var. Fakat aralarında iki fark var. Mesela nisan ayında üretici fiyatları yüzde 1’in altında artmış gözüküyor. Tüketici fiyatları da yüzde 2,5’un altında TÜİK’e göre. Ama İTO’ya göre bunun iki veya üç mislinden fazla. ENAG’a bakacak olursak İTO ile ENAG aşağı yukarı aynı sonucu vermiştir. Yani İTO’ya göre İstanbul yüzde 4,57 Nisan’da, ENAG’a göre de toplam Türkiye’de yüzde 4,86. Yani bunlar ikisi birbirinden ayrı ama TÜİK işi yine yarıya düşürmüş vaziyette. Düşüşte nereden kaynaklanıyor. 2022 Nisan’ında enflasyon TÜİK’e göre bile yüzde 8’e yakındı. Yani burada hızlı bir endeksle düşüş gözüküyor. Ama bu geçmişteki fiyat artışlarının buharlaştığını, ortadan kalktığını göstermiyor. Asıl mesele bu. Fiyat artışları hala devam ediyor... Dövizi de baskıladılar ve zoraki düşüş oldu. Ama bu zoraki düşüş seçimden sonra acısı fazlasıyla çıkacak şekilde yükselecek. Devlet harcamaları seçim nedeniyle çok yükseldi. Ayrıca dövizi de o seviyede tutmaları imkânsız. Seçimi kim kazanırsa kazansın kolay bir dönem olmayacak. Enflasyonu dizginlemek sanıldığı kadar kolay olmayacak. Ama mevcut politikalarda devam edilirse daha kötü olur. Devam edilirse bu oranın çok yüksek rakamlara geleceğini, enflasyonun yüzde 100’ün üzerine çıkacağını çok rahatlıkla söyleyebiliriz.

PAZARDA UÇUYOR 

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: 2022 Nisan'ın da enflasyon yüzde 7,25'ti. Onun devreden çıkmasıyla birlikte 45'in altına düştü. AKP'nin amacı seçimden önce 40'ın altına indirebilmekti, onu başaramadılar ama enflasyonun düştüğü yolunda söylem yaratmış oldular. Yurttaşlar alışveriş yaptığı yerlerde, çarşıda ve pazarda enflasyon uçuyor diyor. Enflasyon hala çok hızlı miktarda artıyor ama eskisine göre hızını biraz kesmiş durumda. Ama yurttaşların gelirleri şu anda ilan edilen enflasyonun altında arttığı için insanların satın alma güçleri geriliyor, yaşam standartları düşüyor.

***

Kuzu eti zam şampiyonu

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin 15 Nisan’da yaptığı ve tepkilere neden olan “Koyun eti ucuz ama tercih edilmiyor, kokusundan dolayı. Bunu da değiştirmek lazım” açıklaması sonrasında TÜİK nisan ayının zam şampiyonunun yüzde 21.47’lik artışla kuzu eti olduğunu açıkladı. Onu yüzde 13.34 ile dana eti, yüzde 12.05 ile karayolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı, yüzde 11.73 ile patates ve bazı yumru bitkiler, yüzde 9.97 ile kümes hayvanları eti izledi. Şarküteri ürünleri ve diğer et çeşitlerinde yüzde 9.48, mücevherat, saat ve kol saatlerinde yüzde 7.12, taze meyvelerde yüzde 6.47, yiyecek hizmetlerinde yüzde 5.13, kahvede yüzde 4.57 fiyat artışı gerçekleşti.

***

Beyaz et ihracatına kısıtlama

Son günlerde fiyatı artan gıda ürünlerine ihracat kısıtlama kararları getiren ekonomi yönetimi, fiyatı artış eğilimindeki beyaz et ile ilgili benzer bir adım attı. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan "İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.  Bakanlık, kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatlarını “ihracı kayda bağlı mallar listesine” ekledi.

***

Gerçekleri yansıtmıyor

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, perakende sektörünü etkileyen birkaç kalemin sektördeki maliyetleri artırdığını belirterek, TÜİK’in yıllık yüzde 13,8’lik giyim enflasyonunun piyasa gerçeklerini yansıtmadığını söyledi. Öncel, “Enflasyondaki düşüş kağıt üzerinde mutluluk verici ama perakende sektöründe baktığımız zaman maliyetlerimizi yukarı çeken bazı kalemler var. Taşımacılık yüzde 10 küsur bir artış göstermiş. Konut kiralarındaki yüzde 25’lik sınırlama var ama özellikle iş yeri kiralarında artış rakamı bu ay için yüzde 67" dedi.