Enflasyon coştu!

Aslında beklenen oldu; sıçrayan döviz kurlarının, yükselişe geçen ham madde fiyatlarının üzerine bir de tarımdaki darboğaz eklenince yıllık tüketici fiyatları artışı yüzde 15.39’a dayandı.

Haziran ayının tüketici fiyatları tam yüzde 2.61 zıpladı. Konjonktürel olarak, özellikle de sebze ve meyve fiyatlarının ucuzlamasıyla yaz aylarında fiyatlar inişe geçer. 2017 yılında dahi bir yandan enflasyonun çift haneli rakamlara demir attığı konuşulurken, Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 0.27 gerilemişti.

TÜFE’nin bahanesi ÜFE
Üretici fiyat endeksi ise bir önceki aya göre yüzde 3.03, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 23.71 artış sergiledi. Muhtemelen birileri (ortada hükümet de olmadığından kimi referans vereceğimi bilemedim!) ham madde fiyatları artıyor, bu maliyetleri etkiliyor, dış gelişmeler sonuçta tüketici fiyatlarına yansıyor diye bahane arayacaklardır.

Halbuki tablodan da görüleceği gibi, 2015-2016 yıllarında başta petrol, emtia fiyatlarının sakin seyri nedeniyle TÜFE 7.5-8.0 aralığında tutulabilmişti. Bizler de enflasyonun yönünü yukarı çevirdiği, böyle elverişli bir küresel ortamda dahi yüzde 5 hedefi tutturulamamasının endişe verici olduğunu vurgulamıştık. Nitekim gelişmeler endişelerimizi doğruluyor.

İnfografik: Anıl Karaca

‘Stagflasyon’ kapıda
Önümüzdeki 3 aylık dönem (Temmuz-Eylül) göz önüne alınırsa , 2017’de tüketici fiyatlarının toplam artışı yüzde 1.32’ydi. 24 Haziran’ı geride bırakıp, bankaların “seçim korkusu” ortadan kalkınca başta aylık yüzde 2’yi geçen ihtiyaç kredileri gelmek üzere, tüm krediler bir üst platoya yerleşti. Ertelenen akaryakıt zamları da devreye girince, fiyat artışları daha da hızlanabilir. Seçim sonrası sakinleşmeyen döviz piyasasında, enflasyon rakamlarıyla dolar 4.68 TL’ye dayandı. Döviz kurlarının geçirgenlik etkisi, ilkbahar dönemi kadar şiddetli olmasa da fiyatları etkilemeyi sürdürecek. Buna karşın yüksek faizlerin de etkisiyle ekonomi üçüncü çeyrekte iyice yavaşlayacak, 2018’in son çeyreğinde belki de inişe geçecek. Enflasyon Eylül sonunda yüzde 20’ye dayanıp, sonra usulca gerileyebilir. Ancak 20 civarında fiyat artışı yaşanırken üstüne üstlük bir de durgunlukla karşılaşılırsa, buna dünyanın her yerinde “stagflasyon” denir.

***

Zam şampiyonu kuru soğan

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyatları bazında haziranda bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı yüzde 82,53 ile kuru soğanda oldu. Fiyat artışında kuru soğanı yüzde 63,34 ile patates ve yüzde 57,72 ile havuç izledi. Haziranda fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 57,28 ile sivri biber, yüzde 50,23 ile yurt içi bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 35,32 ile limon, yüzde 32,27 ile internet ücreti, yüzde 23,59 ile domates, yüzde 14,99 ile yurt dışı bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 14,84 ile yeşil soğan yer aldı.

***

Gıdada aylık yükseliş yüzde 6

Tüketici Fiyat Endeksi verilerine göre, aylık en yüksek artış yüzde 5,98 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yaşandı. Haberleşmede yüzde 4,76, ulaştırmada yüzde 2,66, ev eşyasında yüzde 2,24 ve eğlence ve kültürde yüzde 2,16 artış gerçekleşti. Yıllık değişime bakıldığında ise en yüksek artış yüzde 24,26 ile ulaştırma grubunda meydana geldi. Ulaştırmayı yüzde 18,89’la ev eşyası, yüzde 18,89’la gıda ve alkolsüz içecekler ile yüzde 16,79’la çeşitli mal ve hizmetler takip etti.

***

Neydi, ne oldu?

Açıklanan enflasyon rakamlarıyla birlikte Türkiye, 2003 yılından bu yana en yüksek yıllık enflasyon rakamıyla karşılaşırken, halkın alım gücü ise her yıl hızla düşüyor. AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 40 kuruş olan patatesin kilosu 6 lira, 45 kuruş olan soğanın kilosu ise 7 liraya çıktı. 1 lira 62 kuruş olan benzinin litresi 6 lira 23 kuruşa, 1 lira 35 kuruş olan motorinin litresi 5 lira 68 kuruşa yükseldi. Kilosu 6 lira olan beyaz peynir kalitesine göre 30 liraya, kilosu 7 lira olan kırmızı et ise kalitesine göre 40 ile 70 lira arasında satılıyor. Kilosu 1 lira 50 kuruş olan limonda ise fiyat 8 liraya kadar yükseldi.