Enflasyon: Karnabahar olmadı lahana verelim

Dün açıklanan verilere göre, tüketici fiyatları mart ayında bir önceki aya göre yüzde 0,99 arttı. Böylelikle son bir yılın tüketici enflasyonu yüzde 10,23 olarak gerçekleşti. Enflasyonu tek hanelere indirme iddiasının hayata geçmesi için haliyle umutlar nisana kaldı. 2017 yılının aynı ayının enflasyonu yüzde 1.31’di. Ancak gelecek ayın tüketici fiyatları yüzde 1,08’in altında bir yükseliş sergilerse, kısa bir süre yüzde 10’un altında bir oranla karşılaşabiliriz. Ondan sonra 5 aylık bir dönem, baz etkisi nedeniyle yıllık enflasyonu aşağı çekmek çok güç olacak. Çünkü 2017 yılının Mayıs-Eylül döneminde toplam fiyat artışı yüzde 1,50; aylık ortalama ise yüzde 0,30’tü. Hatta Haziran 2017’de eksi enflasyona bile tanık olmuştuk.

Aylık harcama grupları itibariyle değerlendirildiğinde, en dikkat çekici gelişme gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının yüzde 2,03 artışıyla yaşandı. Toplam harcamalar içerisinde ağırlığı yüzde 23.03 olan gıdanın, yoksulların tüketim kalıplarında daha da önem kazandığını biliyoruz. Yılın ilk çeyreğindeki gıda fiyatları artışı ise yüzde 6,06’yı buldu.

Merkez Bankası Ocak 2018 Enflasyon Raporu’nda 2018 yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 7,9’du. Bu oranın tutturulması şimdiden imkânsız gibi görünüyor. Ne var ki daha da vahim olanı, 2018’in ikinci yarısıyla birlikte işlenmemiş gıda fiyatlarının yüzde 4,6 civarında bir artış sergileyeceği öngörüsünün daha yılın üçüncü ayında geçersiz kalması, yüzde 6’nın üzerinde bir sıçramanın gerçekleşmesi. Diğer bir ifadeyle, “çarşı pazar cep yakıyor” klişesinin bir kez daha doğrulanması.

Et yemeyelim de…

Madde madde incelendiğinde de, fiyatı en fazla hoplayan listenin başını gıda ürünlerinin çektiği görülüyor. Hadi fiyatı yüzde 54,5 artan karnabaharı bu ay pas geçsek, yüzde 8,5 sıçrayan kuzu etini de mi yemeyelim! Protein gereksinimimizi yumurta ile giderelim desek yine yüzde 4,7 zamla karşılaşıyoruz. Karnabaharı beyaz lahana ile ikâme etme hamlemiz de yüzde 4,4 yükseliş karşısında sonuç vermiyor…

Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri denilen; fiyatları en oynak gıda, enerji gibi ürünleri dışarıda bırakarak oluşturulan endeksler de, umut verici bir görünüm sergilemiyor. Örneğin, C endeksi adı verilen; enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ve altın hariç TÜFE Mart ayında yüzde 0,79 artmış. Yıllık oran ise yüzde 11,44 gerçekleşmiş.

ÜFE sert yükseldi

ÜFE diye kısaltılan üretici fiyatları da; hem üretimin maliyetini yansıtması bakımından, hem de yarın tüketici fiyatlarına etki yapma potansiyeli göz önüne alınınca çok önemlidir. Mart 2018 ÜFE artışı yüzde 1.54, son bir yılın değişimi ise yüzde 14.28. Ana sanayi gruplarında da en fazla yükseliş döviz kuru değişimlerinden çokça etkilenen ara mallarında gözlemlenmiş.

Maliyet enflasyonu tehlikesi

Özetle, ÜFE artışları maliyet yönlü bir enflasyonla karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor. 2018’le birlikte fiyat artışlarının yavaşlayacağı vaatlerinin boş çıkması da enflasyon beklentilerini yukarı çekerek, olumsuz etki yapıyor. Geçen hafta açıklanan büyüme rakamlarına stok artışının yüzde 0,7 puan pozitif katkı vermesi talebin zayıflamış olabileceğine, stoklarda birikmenin ortaya çıkışına işaret ediyor. 2017’de beyaz eşya ve mobilyaya yönelik vergi indirimleri, hanehalklarının dayanıklı tüketim malları harcamalarını öne çekmesine, yıl genelinde yüzde 24,1’lik bir artış sergilenmesine yol açtı. 2018’de ise talebin doğal yavaşlaması, büyümeyi aşağı çekme sinyali veriyor.

Durum parlak değil

Tüketicilerin nisan ayına daha umutla bakması beklenebilir mi? İlk işaretlere bakılırsa ne yazık ki hayır! Ciddi geçirgenlik etkisi bulunan döviz kuru sepeti, dolar 4 TL, avro 5 TL civarında salınınca, 4.50 TL dolaylarında seyretmeyi sürdürüyor. Nisan başından geçerli, elektrik fiyatlarındaki yüzde 2,89’luk, doğalgazdaki yüzde 8,9’luk zamları göz önüne alınca, şimdiden gidişatın pek parlak olmadığını söylemek mümkün…