Enflasyon zirvede

BirGün / ANKARA

Mayıs ayında tüketici fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 75,45 arttı. Böylece yıllık enflasyon Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. 2024 yılının ilk beş ayında ortalama fiyat artış oranı yüzde 22,72 olarak gerçekleşti.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Mayıs'ta aylık enflasyon ise yüzde 3,37 olarak gerçekleşti. Merkez Bankası’nın yüzde 38 olan yılsonu enflasyon hedefine ulaşabilmek için yılsonuna kadar ortalama yüzde 1,17 aylık enflasyon açıklanması gerekiyor.

ENAG'ın verilerine göre ise tüketici fiyatları Mayıs'ta bir önceki aya göre yüzde 5,66 artarken yıllık enflasyon yüzde 120,66 oldu.

Ekonomi yönetimi Haziran itibarıyla enflasyonda gerilemenin başlamasını bekliyor. Bu gerilemenin uygulanan ekonomi programının ‘başarısı’ anlamına geleceğini belirten Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Enflasyonla mücadelede geçiş dönemi böylece tamamlandı, dezenflasyon sürecine giriyoruz" dedi. Ancak enflasyon artış hızının baz etkisiyle yavaşlaması fiyat artışlarını durdurmayacak.

GİYİM FİYATLARI KATLANDI

Mayıs ayında aylık olarak en çok fiyat artışı yaşanan ana harcama grubu giyim ve ayakkabı oldu. Bu harcama grubunda Mayıs'ta fiyatlar bir önceki aya göre yüzde 9,6 arttı. Giyim-ayakkabı grubunu doğalgaz faturalarındaki desteğin sona ermesinin etkisiyle konut takip etti. Konut grubunda fiyatlar yüzde 7,08 arttı. Konutun hemen ardından yüzde 5,63 artışla eğitim geldi.

Yıllık olarak bakıldığında Mayıs'ta en yüksek artış yüzde 104,80 ile eğitimde oldu. Eğitimi yüzde 93,21 ile konut, yüzde 92,94 ile lokanta ve oteller izledi.

GIDA RAKAMI YÜZDE 70

TÜİK, Mayıs 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 70,14 olarak açıkladı. DİSK-AR’ın  TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre, emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 86,1 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 80 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 91,7 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 110,1 olarak gerçekleşti.

Yüksek gelir grupları gıda enflasyonunu daha düşük hissetti. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 67,1 olurken en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 51,1 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 110 olarak gerçekleşirken en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 51 oranında kaldı.

EV KİRASI 18 BİN LİRA

TÜİK’in aylık yüzde 3,37, yıllık yüzde 75,45 olarak açıkladığı mayıs ayı enflasyon verilerine vatandaşlar tepki gösterdi. ANKA’nın haberine göre, bir emekli, "Bu verilere inanmıyorum. Enflasyon oranı yüzde 200’ün altında değil. O başımızdaki aç alsın gitsin emekli maaşlarını" dedi.

Emekli Yakup Yılmaz, "TÜİK verileri yanlış. Ben memur emeklisiyim. Bundan 6 ay önce asgari ücretten 500 lira önde alıyordum. Şu an asgari ücretin 2 bin 500 lira gerisine düştüm. Emeklinin cebine 5 kuruş giriyor mu? ‘Emekli yılı’ dediler, bunu biz kabul etmiyoruz. Ne yaptınız da siz emekli yılı ilan ediyorsunuz? Çok perişanız. Emekli salak mı” dedi.

Başka bir emekli vatandaş da "Yazık değil mi? Şu anda benim ekmeğimi yiyorlar. Bu durum emekli için bir hakarettir” diye konuştu.

TÜİK verileri için ‘yalan’ diyen bir vatandaş da "Az önce bir mercimek çorbası baktım 75 lira diyor. Ekmek 10 lira. TÜİK alışveriş yaptığı, fiyat ayarladığı yerleri söylesin vatandaş da oradan alışveriş yapsın. Benim emekli maaşımı baştakilere verelim, onlar alışveriş yapsın. Asgari ücret 17 bin lira olup da 18 bin lira ev kirası olduğu zaman vatandaş ne yapacak” ifadesini kullandı.

∗∗∗

EN YÜKSEK GIDA ENFLASYONUNU YOKSULLAR HİSSEDİYOR 

En düşük gelirli yüzde 20’lık kesimin gıda enflasyonu:  %110,1

Düşük gelirli ikinci yüzde 20’lık kesimin gıda enflasyonu:  %91,7

Emeklilerin gıda enflasyonu: %86,1

TÜİK’in gıda enflasyonu: %70,1

En yüksek gelirlilerin gıda enflasyonu:  %51,1

DÜNYANIN EN YÜKSEK ÜÇÜNCÜ ENFLASYONU

Açıklanan Mayıs verilerine göre Türkiye dünyanın en yüksek üçüncü enflasyon oranına sahip ülkesi oldu. Mayıs ayı enflasyon verilerinde Türkiye, Arjantin ve Suriye’den sonra en yüksek enflasyona sahip ülke konumunda yer aldı.

• Arjantin: %289

• Suriye: %140

• Türkiye: %75,45

• Venezuela: %64,9

YILLIK ENFLASYON GEÇEN YILIN AYNI DÖNEMİNE GÖRE 35,7 PUAN ARTTI (YÜZDE)

Mayıs 2023: 39,59

Haziran: 38,21

Temmuz: 47,83

Ağustos: 58,94

Eylül: 61,53

Ekim: 61,36

Kasım: 61,98

Aralık 2023: 64,77

Ocak 2024: 64,86

Şubat: 67,07

Mart: 68,50

Nisan: 69,80

Mayıs 2024: 75,45

∗∗∗

BAZ ETKİSİ NEDİR?

Önümüzdeki aylarda enflasyonun baz etkisiyle düşmesi bekleniyor. Geçen yıl genel seçimlerin ardından ekonomi politikalarında yaşanan değişim sonrası Temmuz ayında döviz kurlarındaki artış ve gıda fiyatlarındaki yükseliş sonucu aylık enflasyon yüzde 9,49 oranında gerçekleşti. Ancak bu yılın Temmuz ayında fiyatlarda aynı sıçrama beklenmiyor. Gıda fiyatlarındaki artışın da geçen yıldaki kadar yüksek hızda olması beklenmiyor. Bu nedenle aylık enflasyonun yüzde 9,49’dan çok daha düşük gelmesi beklentisi dillendiriliyor. Yıllık enflasyon hesaplamasında Temmuz 2023’teki yüzde 9,49’luk aylık enflasyon oranı endeksten çıkacak, yerine bu yılın Temmuz ayındaki fiyat artış oranı eklenecek. Böylece 12 aylık enflasyon düşecek. Bu durum baz etkisi olarak adlandırılıyor.