Erdoğan: İdlib’de ateşkes yürürlüğe girecek

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in İdlib'de büyüyen krize ilişkin Moskova'da gerçekleştirilen ikili görüşmesi sona erdi. Liderlerin 2 saat 40 dakika süren ikili görüşmesi ve heyetlerarası görüşme toplam 5 saat 40 dakika sürdü.

Putin ve Erdoğan’ın ortak basın toplantısı düzenledi.

Putin'in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

"Yılbaşından itibaren faaliyet gösteren terör unsurları arttı. Sivil yerleşim alanları ateş altında tutulmaktadır. 1 Mart tarihinde roket atar sistemiyle bir saldırı daha yaşandı. Yılbaşından itibaren saldırı sayısı 15 olarak kaydedildi ve her seferinde biz Türk meslektaşlarımıza bilgi verdik. Militanlar yeni çatışmaları tetikleyebildiler. Türk askerler arasında da kayıplar vardı. Bu münasebetle taziyelerimizi yenilemek istiyorum. Bazen görüş ayrılıklarımız oluyor fakat kritik durumlarda her zaman mutabakatlarla uzlaşabilmeyi başarıyorduk, çözümler üretiyorduk. Bugün de öyle oldu. Ülkelerimizin Astana formatı çerçevesinde çalışmaları devam ettime niyeti olduğunu bir kez daha teyit ediyoruz. Bugün birkaç kurumlar arası istişare yapıldı. Heyetler İdlib'deki kriz konusunda detaylı görüştüler. Uluslararası terör örgütleriyle mücadelemizi de azaltmayacağız. Ortak bir belge hazırladık. Bu belgeyi dışişleri bakanları beyan edecekler. Sayın Erdoğan'la bugün 6 saatlik görüşmelerde bu belgeyi hazırlamış olduk. İdlib bölgesinde ateşkesin ve çatışmaların durdurulmasına vesile olacağını ve nihayet sivillerin ızdıraplarına son verileceğini, insani yardım konusunda ilerleyebileceğimize karar verdik"

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamaları:

"Öncelikle sayın Putin'e nazik daveti için teşekkür ediyorum. Bölgemizde kritik gelişmelerin cerayan ettiği dönemde Sayın Putin ile yeniden bir araya gelmekten memnuniyet duyuyorum. Suriye'deki durumu ve İdlbi'deki gelişmeleri ele aldık. Yaklaşık 6 saat süren bir görüşme yaptık. Farklı görüşte olduğumuz tüm konuları ayrıntılarıyla görüştük. Türk Rus münasebetinin derin, tarihi kökleri vardır. 5 asrı aşan bu tarih, iki devletin ve halkın karşılıklı etkileşiminin de bir tarihidir. Bu tarihi ortak çıkar temelinde ilerletmek en büyük arzumuzdur. Bu sene üst düzeyli iş birliği konseyin toplantısı için Sayın Putin'i ülkemize bekliyoruz.

Soçi mutabakatına göre İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi muhafıza edilecek ve statükonun korunması için gerekli tedbirler alınacaktır.. Rejimin doğrudan sivilleri hedef alan saldırıları, İdlib'de tesis ettiğimiz sükuneti bozmuştur. 1. dereceden sorumlu, bölgedeki istikrarı hedef alan rejimdir. Bu bölgede yaşayan 4 milyon insanın terörist olarak ilan edilip bombardımana maruz bırakılmasını kabul etmemiz mümkün değildir.

Gözlem noktaları sahadaki durumu kontrol etmek ve ateşkesi kontrol etmekle yükümlüdür. Rusya'yla tesisi korumak için vardığımız mutabakat nedeniyle sahada çok daha aktif şekilde yer aldık. Bölgede bulunan Rus güçleriyle koordinasyonu sıkı tutmaya özen gösterdik. Rejimin doğrudan askerlerimizi hedef alan saldırı nedeniyle yeni bir statünün oluşturulması kaçınılmaz bir hale gelmiştir.

Bu gece itibariyle ateşkes yürürlüğe girecektir. Ateşkesin kalıcı hale getirilmesi için gereken çalışmalar hızla ve etkin bir şekilde yürütülecektir. İhtiyaç sahibi tüm Suriyelilere ön şartsız ve ayrım gözetilmeksizin yardım sağlanması için birlikte çalışacağız. Türkiye bu süreçte rejimin yapabileceği her saldırıya cevap verme hakkını saklı tutacaktır. Bu süreç içerisinde değerli mevkidaşımla irtibat halinde olacağız.

Suriye krizine bu ülkenin toprak bütünlüğü temelinde çözüm bulunana kadar Türkiye, bölgedeki faaliyetlerini sürdürmekte kararlıdır. Bugünkü toplantımızın Suriye'deki ihtilafa kalıcı çözüm bulunmasını temenni ediyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum."

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, iki ülke arasında hazırlanan protokolün Türkçesini okudu.

Protokol şöyle: “İdlib, temas hattındaki askeri faaliyetler durdurulacak. M4 Karayolu’nun güneyi ve kuzeyinde 6’şar kilometrelik güvenli alan olacak. Türk-Rus ortak devriyeleri, karayolunun bir bölümünde devriye yapacak.”

Lavrov'un açıklamaları şöyle:

"Politik bir süreç sonrasına bu sürecin nihayete ereceğini ifade etmekteyiz. Bu şekilde düşünerek insani durumun kötüleşmesinin engellenmesi gerekmekte, insanların desteklenmesi gerek. İnsanların Suriye'ye dönmesinin kolaylaştırılması lazım. 6 Mart gece 12'den itibaren ateşkesin sağlanması sonrasında bu süreçte bir savunma bakanlıkları çerçevesinde bir koridorun oluşturulması önümüzdeki 7 gün içinde."

HAZIRLANAN ORTAK METİN

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya lideri Putin'in Moskova'daki görüşmesi sonrası İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi ile ilgili mutabakat metni imzalandı.

İDLİP GERGİNLİĞİ AZALTMA BÖLGESİ’NDEKİ DURUMUN İSTİKRARLAŞTIRILMASINA İLİŞKİN MUHTIRAYA EK PROTOKOL

Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu, Suriye Arap Cumhuriyeti’ndeki ateşkes rejiminin uygulanmasının garantörleri olarak (bundan sonra taraflar olarak anılacaktır),

Suriye Arap Cumhuriyeti’nde Gerginliği Azaltma Bölgeleri Oluşturulmasına İlişkin 4 Mayıs 2017 tarihli Muhtıra ve İdlip Gerginliği Azaltma Bölgesindeki Durumun İstikrarlaştırılmasına İlişkin 17 Eylül 2018 tarihli Muhtıra’yı hatırda tutarak,

Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne olan kuvvetli taahhütlerini yineleyerek,

Terörizmin tüm tezahürleriyle mücadele ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan tüm grupların ortadan kaldırılması yönündeki kararlılıklarını yinelerken, sivillerin ve sivil altyapının hedef alınmasının hiçbir şekilde mazur görülemeyeceğini kabul ederek,

Suriye ihtilafının askeri çözümünün olamayacağının ve ihtilafın yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, Birleşmiş Milletler’in kolaylaştırıcılığında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğinin altını çizerek,

İnsani krizin daha da kötüleşmesinin önlenmesinin, sivillerin korunmasının, ihtiyaç sahibi tüm Suriyelilere önkoşulsuz ve ayrım gözetmeksizin koruma ve insani yardım sağlanmasının, keza ülke içinden yerinden edilmelerin önlenmesi ile mültecilerin ve ülke içinde yerinden edilen kişilerin güvenli ve gönüllü olarak Suriye'deki asıl ikamet yerlerine geri dönüşlerinin kolaylaştırılmasının önemini vurgulayarak,

AŞAĞIDAKİ HUSUSLARDA MUTABIK KALMIŞLARDIR:

1-İdlip gerginliği azaltma bölgesindeki temas hattı boyunca tüm askeri faaliyetler 6 Mart 2020 tarihinde saat 00:01’den itibaren durdurulacaktır.

2-M4 karayolunun kuzeyinde 6 km ve güneyinde 6 km derinliğinde bir güvenli koridor tesis edilecektir. Güvenli koridorun işleyişine dair ayrıntılı esas ve usuller, Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Savunma Bakanlıkları arasında 7 gün içinde kararlaştırılacaktır.

3-Türk-Rus ortak devriyeleri, 15 Mart 2020 tarihinde M4 karayolunun Trumba’dan (Serakib’in 2 km batısı) Ain-Al-Havr’a kadar olan kesimi boyunca başlatılacaktır.

İşbu Protokol, imzalandığı anda yürürlüğe girer.

Türkçe, Rusça ve İngilizce üç örnek olarak ve eşit yasal geçerliliği olacak şekilde 5 Mart 2020 tarihinde Moskova’da imzalanmıştır.

***

Erdoğan ile Putin, baş başa görüşme öncesi kısa bir açıklama yaptı.

Putin açıklamasında, “Suriye’de hayatını kaybeden Türk askerleri için başsağlığı diliyorum. Hiçbir kimse, Suriye askerleri dahil olmak üzere, orada Türk askerlerinin bulunduğunu bilmiyorlardı” dedi. Putin, “Gelişmelerin Türkiye ve Rusya ilişkilerini zedelememesi için Suriye konusunda tüm alanları ele almamız gerekiyor" ifadelerini kullandı.

PUTİN: SURİYE ORDUSUNUN CİDDİ KAYIPLARI VAR

"Suriye ordusunun gerçekten ciddi kayıpları var" diyen Putin, "Tüm bunlardan dolayı bu olayın bir daha tekrarlanmaması, Türk-Rus ilişkilerine zarar vermemesi için görüşmelere devam etmemizde fayda var" diye konuştu.

ERDOĞAN: ALACAĞIMIZ KARARLAR BÖLGEYİ VE ÜLKELERİMİZİ RAHATLATACAK

Erdoğan ise görüşme için Putin'e teşekkür ederek, "Malum, bu görüşmeyi Türkiye'de yapacaktık. Sizin buradaki anayasa çalışmalarıyla, ilgili gelişmeler sebebiyle burada gerçekleştiriyoruz" diye konuştu.

İdlib müzakereleri sebebiyle bir araya gelmelerinin büyük önem arz ettiğini dile getiren Erdoğan, bölgedeki sıkıntı dolayısıyla dünyanın gözünün burada olduğunu söyledi. Erdoğan, "Bugün burada atacağımız adım, alacağımız isabetli kararlar bölgeyi de ülkelerimizi de rahatlatacaktır" ifadelerini kullandı.

Türkiye-Rusya ilişkilerinin tavan yaptığı bir dönemin yaşandığını belirten Erdoğan, "Gerek savunma sanayinde, gerek ticari ilişkilerimizde çok farklı bir dönemin içindeyiz. Bunları çok daha ileri taşımamızın hesaplarını yapıyoruz. Bunları tabii güçlendirerek götürmek de bizim en büyük amacımız. Bunu da başaracağımıza inanıyorum" değerlendirmesinde bulundu.

GÖRÜŞME SONA ERDİ

Erdoğan ve Putin'in 2 saat 40 dakika süren baş başa görüşmesi sona erdi. Liderler ikili görüşmenin ardından heyetlerarası toplantıya geçti.

KREMLİN: UZUN VE ZOR GEÇECEK

Görüşme öncesinde açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Putin-Erdoğan zirvesinden beklentileri sorulduğunda, “İdlib’deki gerilimin nedenleri hususunda ortak bir anlayışa varmak” ve gerilimin dindirilmesi için “ortak önlemler almak” istediklerini belirtmişti. Peskov, Moskova’daki görüşmelerin ‘uzun ve zor’ geçmesini beklediklerini de kaydetmişti.

Türkiye Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ise Moskova’ya İdlib hususunda ‘mutabakat ümidiyle’ gideceklerini söylemişti.