Erivan karıştı

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Dağlık Karabağ savaşı sonrası istikrarsızlığa sürüklenen Ermenistan yine karıştı. Ermenistan ordusunun, Azerbaycan ile imzalanan anlaşma nedeniyle protestoların hedefindeki Başbakan Nikol Paşinyan’ı istifaya çağırması ülkede tansiyonu yeniden yükseltti. Genelkurmay Başkanı ve üst rütbeli komutanlar yayınladıkları bildiriyle Karabağ anlaşmasından bu yana protestolara maruz kalan Paşinyan’ın istifasını istedi. Bildiride, “Ermenistan silahlı kuvvetleri, Başbakan ve Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti’nin istifasını talep ediyor, aynı zamanda Anavatanı savunurken çocukları ölen insanlara karşı güç kullanmaktan kaçınmaları için uyarıda bulunuyor” ifadeleri kullanıldı.

Darbe girişimi Salı günü bir röportajda Paşinyan’ın eski Cumhurbaşkanlarından Serj Sarkisyan’ın “Karabağ Savaşının 3’üncü veya 4’üncü gününde İskender füzelerinin neden kullanılmadığına şaşırdım” ifadelerinin sorulması üzerine verdiği “Birçok sorunun cevabını bilmeli ve cevabını bildiği soruları sormamalı. Öyleyse, örneğin kullanılmış İskender füzelerinin neden patlamadığını ya da % 10’unun patladığını söyleyebilirler mi?” yanıt sonrası gelmesi dikkat çekti.

RUSYA ELEŞTİRİSİNE ORDU YANITI

Ordunun kendisine yönelik istifa çağrısını “darbe girişimi” olarak nitelendiren Paşinyan, Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan’ı görevden aldı, taraftarlarını sokağa çağırdı. Paşinyan yaptığı açıklamada, “Devrimi savunmamız gerekiyor. Çok zor bir durumdayız. Genelkurmay Başkanı’nı görevden alma kararı aldım. Şimdi en önemli görev, sivillerin ve halkın iktidarını korumaktır” dedi. Dağlık Karabağ’da yaşanılan mağlubiyete ilişkin sorumluluğu üzerine aldığını belirten Paşinyan, “Halkın bazı üst düzey ordu yetkililerine yönelik de bazı soruları var ve bu sorulardan kaçılamaz” ifadesini kullandı.

Ermenistan Genelkurmay Başkanlığı da Paşinyan ve hükümetinin istifası yönünde bir açıklama yaptıklarını doğrulayarak “Bu (dün) sabah yayınlanan açıklama, herhangi bir kişinin baskısı altında yapılmadı. Bu, tek amaçları sorumluluk gerektiren bu dönemde vatanın kurtarılmasına hizmet etmek olan general ve subayların açık görüşü ve tutumudur. Bu tutumumuzu bir kez daha teyit ediyoruz” ifadelerini kullandı.

MUHALİFLER DE MEYDANLARDA

Eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan da vatandaşlara Başbakan Paşinyan’ın istifasını isteyen ordunun etrafında birlik olma ve ülkelerine sahip çıkma çağrısı yaptı.

Kendisi ve ailesinin ülkeden kaçacağı yönündeki iddialara da yanıt veren Paşinyan, “Enformasyon terörüne alıştığınızı umuyorum. Uçağımın hazırlandığı ve ülkeden kaçmaya hazırlandığımız gibi çok sayıda söylenti yayıyorlar. Biz buradayız ve hiçbir halükarda ülkemizi terk etmeyeceğiz. Ailem burada” ifadelerini kullandı.

Paşinyan taraftarlarını sokaklara çağırırken muhalifler de meydanlara indi. Muhalefetin önemli siyasi figürlerinden eski başbakan ve eski savunma bakanı Vazgen Manukyan taraftarları Savunma Bakanlığı önünde toplanarak, ordunun muhtıra çağrısına destekte bulundu. Birçok yerde Paşinyan taraftarlarıyla karşıtları arasında çatışma ve arbede yaşandı.

Refah Ermenistan Partisi, bir açıklama yaparak Paşinyan’ı görevi bırakmaya çağırdı. Açıklamada, “Paşinyan’ı sivil savaşa doğru gitmemeye, ülke içinde Ermenilerin kanını akıtmamaya çağırıyoruz. Bu, Paşinyan’ın siyasi yollardan görevi bırakması için son şans” dendi.

Dağlık Karabağ lideri Araik Harutyunyan, Ermenistan’da yaşananlarla ilgili arabuluculuk teklif etti. Tüm taraflara itidal çağrısı yapan Arutyunyan, “Aksi takdirde yenilgimiz daha da derinleşecek ve daha da ölümcül olacak. Bunları durdurun, çok kan döküldü. Şimdi vakit krizi hafifletme ve uzun vadeli gelişim yolunu izleme vaktidir” ifadelerini kullandı.

SARKİSYAN’A ÇATTI

Bildirinin yayımlanmasından kısa bir süre sonra Cumhuriyet Meydanı’nda toplanan destekçilerine seslenen Paşinyan, ordunun halka ve başbakana bağlılığını koruduğunun altını çizdi, istifasının sorunun çözümü olduğundan emin olmadığını kaydetti.

Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’a Genelkurmay başkanının görevden alınmasını öngören kararı imzalamasını önerdiğini belirten Paşinyan, bu önerisinin karşılık bulmadığını belirterek bu durumun Sarkisyan’ın devlet darbesine dahil olacağını gösterdiğini vurguladı.

***

Gözler Rusya’ya çevrildi, Kremlin itidal çağrısı yaptı

Ermenistan’daki karışıklık sonrası gözlerinden çevrildiği Rusya’dan temkinli açıklama geldi. Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, yaşananlara ilişkin “Gelişmeleri endişeyle takip ediyoruz. Ancak yaşananlar, Ermenistan’ın içişleri meselesidir” dedi. Paşinyan’ın İskender füze sistemleriyle ilgili eleştirilerinin sorulması üzerine Peskov, “Bu konuda yorum yapmayacağım. Rus askeri teçhizatı, etkinliğini dünyanın farklı noktalarında birçok kez ortaya koydu” yanıtını verdi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Ermeni mevkidaşıyla gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde, ülkedeki durumun istikrara kavuşmasını umduğunu belirtti, durumu Ermenistan’ın içişleri olarak değerlendirdiklerini vurguladı. Avrupa Birliği, Ermenistan ordusunun, Başbakan Nikol Paşinyan’ın istifasını istemesinin ardından taraflara sükunet çağrısında bulundu. Açıklamada, siyasi farklılıkların barışçıl ve parlamenter demokrasi ilkelerine bağlı kalarak çözülmesi gerektiği kaydedildi.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da yaptığı açıklamada, “Biz dünyanın neresinde olursa olsun darbe ya da darbe girişimlerine karşıyız” açıklaması yaptı. Demokrasilerde vatandaşların yönetimle ilgili eleştiri yapmasının, hatta istifa çağrısında bulunmasının doğal olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Ama askerlerin, seçimle iş başına gelmiş bir hükümete bırakın darbe yapmayı, istifa çağrısında bulunması bile kabul edilemez. O yüzden biz Ermenistan’daki bu çağrıyı bir kere daha şiddetle kınıyoruz” ifadesini kullandı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise “Ermenistan hiçbir zaman bu kadar içler acısı bir durumda olmamıştı. Onları bu duruma sokan kendi yöneticileri. Ermenistan’daki muhalefet her gün baskı görüyor” ifadelerini kullandı.

***

‘Kadife Devrim’den Karabağ savaşına

Güney Kafkasya’nın yoksul ülkesi Ermenistan yaklaşık 3 milyonluk bir nüfusa sahip. 2018’de “Kadife Devrim” olarak adlandırılan sokak hareketleri sonrası iktidara gelen Nikol Paşinyan, 1975’te Azerbaycan sınırında bulunan Ijevan’da doğdu. Eski bir gazeteci olan Paşinyan, 2008’deki olaylar sonrasında yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı. 2011’de yılında genel afla serbest bırakıldı ve bir yıl sonra da Ter-Petrosyan’ın liderlik ettiği muhalefet blokunun içinde parlamentoya girdi. Daha sonra Ter-Petrosyan’la da yolları ayrıldı ve kendi hareketini kurdu. Batı yanlısı Paşinyan, Rusya’ya mesafeli tutumuyla biliniyor. 27 Eylül’de başlayan ve 9 Kasım’da sona eren 44 günlük Dağlık Karabağ savaşında yaşanan büyük kayıpların sorumlusu olarak gösteriliyor. Muhalifler 11 Kasım’da anlaşmaya varılmasını ardından protesto gösterileri düzenlemiş, hükümet ve parlamento binalarını basarak Paşinyan’ı istifaya çağırmıştı.

***

Paşinyan yüzünü batıya dönmek istiyor

Moskova Devlet Üniversitesi’nden Doç. Dr. İkbal Dürre, gelişmeleri BirGün’e değerlendirdi. Doç.Dr. Dürre, “Dağlık-Karabağ krizinden sonra sağlanan ateşkesten çok da memnun olmayan Paşinyan, artık Rusya’nın desteğinden daha çok AB ve ABD desteğini kazanmak istiyor” dedi. Nikol Paşinyan, Dağlık Karabağ çatışmalarından sonra 9 Kasım’da sağlanan ateşkesin ardından uzunca bir süredir istifa baskısı altında olduğunu belirten Dürre, “Tüm bunların üstüne Paşinyan’ın Rusya’nın ürettiği “İskender” füze sistemiyle ilgili açıklamaları ordu ile gerilim yaşamasına neden oldu” dedi.

Paşinyan’ın, ordunun istifa çağrısından tam bir gün önce katıldığı bir programda, Dağlık Karabağ Savaşı esnasında Azerbaycan Ordusuna karşı Rusya’dan alınan İskender füzelerinin kullanıldığını, ancak bu füzelerin sadece yüzde 10’unun patladığını söylemesini hatırlatan Dürre, “Paşinyan’a bu sözlerinden dolayı ağır eleştiriler yöneltildi” dedi. İki önemli nokta olduğuna dikkat çeken Dürre, “Birinci nokta, Paşinyan’ın böyle bir dönemde bu açıklaması ne kadar doğru ne kadar yerinde olduğu yönünde. Askeri uzmanlar, Paşinyan’ın bu söyleminin profesyonel bir söylem olmadığını, askeri teçhizatların işlevselliğinin bu şekilde ölçülemeyeceğini ve başbakanın bu sözlerinin tamamen politik kaygılardan kaynaklı olduğunu söyleyerek eleştirdiler. İkinci nokta ise Paşinyan Dağlık-Karabağ krizinden sonra artık Rusya’nın desteğinden daha çok AB ve ABD desteğini kazanmak istiyor” dedi. Paşinyan’ın muhalefet liderliğinden başbakanlığa giden süreçteki politikalarına geri döndüğünü hatırlatan Dürre, “Avrupa ve Batı ile entegrasyonun artırılması gerektiğini savunan bloğun içinde yer aldığını ve Rusya ile yapılan geniş çaplı bazı ekonomik ve askeri anlaşmaları protesto etmiş, ülke içindeki yolsuzluklar ile mücadele gibi söylemleri kullanmıştı” dedi. Paşinyan’ın Rusya aracılığıyla sağlanan Dağlık-Karabağ ateşkesinden pek de memnun olmadığını belirten Dürre, “Paşinyan’ın bu dönemdeki söylemleri, o eski politikalara geri dönmek istediğinin habercisi” ifadelerini kullandı.