Esnaf açlıkla sınanıyor
Zor günler yaşayan küçük esnaf darboğazda. Daha salgın kontrol altına alınamamışken ertelenen ödemelere bir de yeni krediler eklendi. Bir esnaf borçların yıl sonuna kadar dahi ertelenmesinin yetmeyeceğini belirtirken bir diğer esnaf da, “Üç ay aralıklarla nakdimiz bitiyor. Nisanda kredi çektim, temmuzda arabamı sattım” diyor.
HAVVA GÜMÜŞKAYA
Salgın nedeniyle açıklanan ekonomik paketlerde gelir yaratmak yerine borçlandırılan esnaf için ödeme günü geldi çattı. Eylül ayı itibariyle ertelenen kredi taksitleri, yeni çekilen krediler, vergi ve sigorta primi ödemeleri başladı. Salgın öncesi cirolarına ulaşamayan birçok işletme borçları nasıl ödeyeceğini düşünüyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, sosyal medyada yaptığı açıklamada borçların yılsonuna kadar ertelenmesini talep etti. Palandöken, “İçinde bulunduğumuz pandemi süreci, esnafımızın satışlarının azalmasına, maliyetlerinin ve dolayısıyla da borçlarının artmasına neden oldu. Bu zor dönemde öncelikli talebimiz esnafın günü gelen borçların yılsonuna kadar ertelenmesidir” ifadelerini kullandı. Palandöken'e benzer talepler Türkiye'nin çok farklı illerinde bulunan esnaf odalarından da geldi.
Nisan ayında 'temel ihtiyaç kredisi' ve 'esnaf kredisi' paketleri adı altında yurttaşa kredi dağıtılmıştı. Ödeme zamanı gelen esnaf içine girdikleri süreci BirGün'e anlattı.
'YIKILDIK, BİTTİK'
Osman Eroz: Kocaeli Üniversitesi şehirden uzak olduğu için çevresinde okul ve yurt binaları dışında pek bir şey yok. Benim de okulun çevresinde ‘Erdal Bakkal’ adında bir dükkânım var. Öğrenci varken iyi iş oluyor, bu nedenle kiralar yüksek, 20 metrekarelik bir dükkânımın kirası 4 bin lira. Salgında tamamen yıkıldık, bittik. Eylül, ekimde normale döneriz diye ümidim vardı.
Nisan ayında esnaf kredisine başvurdum. 6 ay geri ödemesiz 25 bin lira tutarında kredi çektim. İlk taksitim ekim ayında, bir sonraki nisanda. Taksit tutarım 4 bin 200 lira. Evet, çok uygun şartlı bir kredi bu, ama sonuçta kredi, yani borç. Kiramı karşılıyor gibi duruyordu. Böyle bir durumu öngöremedim tabii…
Aylık giderim 10 bin liranın üzerinde. Sadece kira değil ki gider; faturalar var, muhabese ücretleri var, ev masrafları var.
Üç ay aralıklarla nakdimiz bitiyor. Nisanda kredi çektim, temmuzda arabamı sattım. Borçlar ertelenmezse birçok kişi zor durumda kalır. Diğer ülkelerde nakdi yardım yapılırken biz de kredi verildi, borçlandırıldı.Yakınımda kırtasiyeler var, onlar benden daha borçlu. Kirası 7 bin lira. 15 Mart’tan beri bir tane müşteri girmedi kapıdan.
'YIL SONUNA KADAR TOPARLANAMAYIZ'
Mustafa Deniz: 66 yaşındayım. İzmir’de bir elektrik elektronik dükkânım var. Dükkân sinek avlıyor. Biz kamera, ses sistemi tamiri vs. yapıyoruz; ama düğün yok, nişan yok, hiç iş gelmiyor. Bir de şimdi 12’den sonra müzik yasağı geldi. Bu yasak da bizi olumsuz etkileyecek, zaten yaprak kımıldamıyor. Birçok esnaf kısa çalışma düzenine geçti, bir şekilde ayakta kalmaya çalışıyorlar, ama çok zor.
Hükümet esnafa destek oluyormuş gibi yaptı; ama aslında hiç destek olmadı. Bizi salgınla baş başa bıraktı. Kredi ertelemelerinden herkes yararlanamadı; çünkü çok fazla şart koştular. Şartları karşılayanlar bundan yararlanabildi bir tek. Ben de kredi borcumu erteletmek istedim ama kabul edilmedi mesela…
Borcunu erteletenler de şimdi kara kara düşünüyorlar, nasıl ödeyeceğiz diye. Esnaf “Ne yapacaklar, canımı mı alacaklar” diyor. Bu borçları ertelemeleri lazım, yıl sonuna kadar ertelemeleri bile yetmez, süreyi uzatabildikleri kadar uzatmaları lazım.
Vergi borçları da çok büyük yük. Hepimiz perişan olduk bu vergi borçları yüzünden. Gömleğimi satsam aldığım paranın yarısına el koyuyor devlet, borcum var diye. Bir vergi affı çıkarılsa rahatlarız.