Esnek çalışmaya karşı birlikte mücadele

Rıfat Kırcı

Genç ve yaşlı işçileri ikinci sınıf işçi haline getiren, esnek ve kuralsız çalışmayı yaygınlaştırarak kıdem tazminatı, emeklilik ve iş güvencesi gibi kazanılmış hakları hedef alan Yeni Ekonomi Programı’na (YEP) tepkiler büyüyor.

Programda yer alan hedeflere ulaşılırsa 25 yaş altı ve 50 yaş üstündeki işçilerin önemli bir bölümünün kıdem tazminatı hakkı fiilen ortadan kalkacak. Bu işçiler iş güvencelerini de yitirecek. Gençlerin ayda 5-10 gün sigortaları bile yatırılmadan ve yasalardaki hiçbir haktan yararlanamadan çalıştırılmasının önü açılacak. Evden ve uzaktan çalışma gibi esnek çalışma biçimleri yaygınlaşacak.

Şimdi gözler emek hareketinde... Emekçiler ve emek örgütleri paketi nasıl değerlendiriyor? Bu hakların koruması için nasıl bir mücadele yürütecek? Kıdem tazminatının gaspına yönelik girişimlere karşı ortaya konan kararlı duruş, belirli yaş gruplarından işçiler için bu hakkı fiilen ortadan kaldıracak düzenlemelere karşı da sergilenecek mi? Ortak bir mücadele hattı örülebilecek mi? Meclis’teki muhalefet partileri ne yapacak?

Tüm bu soruları, emek örgütlerinden temsilciler ile CHP ve HDP’den milletvekilleriyle konuştuk. İşte yanıtlar…
Ortak bir duruş sergilemeliyiz

Kenan Öztürk (TÜMTİS Genel Başkanı): YEP’te belirtilen hedefletle birlikte çalışma yaşamın tümden kuralsız hale getirilmek isteniyor. Öte yandan hükümet, kıdem tazminatının tasfiyesini hedefliyordu, yapamadı. Şimdi bunu bir sürece yayarak, işçiyi bölerek parça parça kıdemi tasfiye etmek istiyor.

Sendikaların, işçi hareketinin, yani bizim görevimiz işçinin kazanılmış haklarına yönelik bu saldırıları püskürtmek. Bunun için konfederasyonların ortak bir duruş sergilemesi gerekiyor. İşçi örgütüyüm diyen, emek hareketinde olan herkesin burada birleşmesi lazım. Emek örgütlerinin boynunun borcudur bu, biz kıdem tazminatına sonuna kadar sahip çıkacağız, bedeli ne olursa olsun bu mücadelede geri adım atmayacağız.

AMAÇLARI KIDEMİ İŞLEVSİZLEŞTİRMEK

Musa Servi (DERİTEKS Genel Başkanı): YEP adı altında işçinin alın terine göz dikiyorlar. Kıdem tazminatına yönelik hamleler, müdahale girişimleri zaten vardı. Şimdi de kıdem tazminatını işlevsizleştirecek adımlar atmak istiyorlar. Bunu kabul etmemiz mümkün değil. Karşı duracağız, diğer konfederasyonlarla ortak bir tavır sergileyeceğiz.

TEK ÇARE BİRLİKTE MÜCADELE

Nuriye Alsancak (İşçi Dayanışma Derneği Genel Sekreteri): Esnek ve güvencesiz çalışma düzeninin daha yaygın ve hatta temel çalışma şekli haline getirilmesi planlanıyor. Bu çalışma düzeni kölelikten farksız olacak. İşsizlik ve yoksulluğun rekor seviyelere ulaştığı bu dönemde esnek, güvencesiz, kısmi süreli, belirli süreli sözleşmelerle çalışmayı dayatmak demek, milyonlarca insanı açlığa ve yoksulluğa mahkûm etmek demek.

İktidar, YEP’te ortaya koyduğu düzenlemeler ile 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanların istihdama, belirli/kısmi süreli sözleşmeler ile katılımını sağlayarak işsizlik rakamlarını düşürmeye çalışacak. Ancak bu çalışanlar, hem çok düşük ücretlere çalıştırılacak hem kıdem tazminatları olmayacak hem de bu işçilerin emeklilik hakları ciddi manada zarar görecek. Asgari ücret ile geçinmek mümkün değilken, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü için getirilen bu ayrımcılık ile yaşam koşulları daha da zorlaşacak. Diğer yandan bu düzenlemeler işçilerin örgütlenme imkânlarını da büyük oranda ortadan kaldıracak. Tek çare tüm bu saldırılara karşı birlikte mücadele etmek.

ASLA KABUL ETMİYORUZ!

Banu Tuna (İstanbul İşçi Sendikaları Şubeler Platformu Dönem Sözcüsü, TGS İstanbul Şube Başkanı): Hükümet sürekli yeni paketler hazırlıyor; fakat emeğin esnekleşmesi, güvencesizleştirilmesi ve başta kıdem tazminatı olmak üzere işçi sınıfının kazanılmış haklarının ortadan kaldırılmasına ilişkin tutum değişmiyor. Çalışma hayatında onca haksızlık yaşanırken, Covid-19 salgını ile gelen işsizlik ve enflasyon işçiyi açlık sınırının altına düşürmüşken, önümüze getirilen ekonomik paketin önemli bir ayağını esnek çalışma modeli oluşturuyor. Bu modelin, gençlerin emek piyasasına girişini kolaylaştıracağı iddia ediliyor; fakat pratikteki sonucun bu olmayacağını çok iyi biliyoruz. Esnek çalışma modelinin getirisi güvencesiz çalışma ve kıdem tazminatının kaybedilmesi olacaktır.

Ülkede bugün çalışma koşullarına itiraz eden işçiler işten atılıyor, zam isteyen işten atılıyor, sendika diyen işten atılıyor ve bu haksız hukuksuz uygulamalar karşısında işçinin elinde kalan tek şey kıdem tazminatı. 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilerin belirli süreli çalıştırılmasının sürekli hale getirilmesi, yani esnek ve kuralsız çalışma, bu yaş grubundakilere kıdem hakkı kapısını kapatıyor ve biz İİSŞP olarak bunu asla kabul etmiyoruz.

ÜRETİMDEN GELEN GÜCÜMÜZÜ KULLANIRIZ

Adnan Serdaroğlu (DİSK Genel Sekreteri, Birleşik Metal-İş Sendikası Genel Başkanı): Meclis kapanmadan önce de kıdem tazminatına yönelik saldırılara girişmişlerdi. Kıdem tazminatına doğrudan müdahale ederken büyük bir reaksiyon göreceklerini bildikleri için “Acaba bir yerlerden başlarsak yavaş yavaş kıdem tazminatına doğru getirebilir miyiz?” diye hesap yapıyorlar. Kasada para kalmadı, bu nedenle kıdem tazminatını dört gözle bekliyorlar.

50 yaş üstü ve 25 yaş altı işçiler için kıdem tazminatını fiilen ortadan kaldıracak esnek çalışma biçimlerini getirme hedefi yalnızca bir başlangıç. Kıdem tazminatını tümüyle ortadan kaldırmaya dönük girişimlerin bir parçası bu. Bunu deşifre edeceğiz. Neyin ne anlama geldiğini, toplumun nasıl kandırılmaya çalışıldığını anket çalışmaları, araştırma merkezimizin bilimsel veriler üzerinden gerçekleştirdiği analizlerle ortaya koyacağız. Kıdem tazminatına dokunacak herhangi bir uygulama, bizim için fabrikalarda üretimi durduracak bir karşı duruşumuzun başlaması anlamına gelir. Üretimden gelen gücümüzü kullanacağız. Fabrikalar direnişe geçecek. Bu tüm konfederasyonlar için önemli bir sınav. Biz DİSK olarak kıdem tazminatını hedef alan her türlü uygulamaya karşı sonuna kadar mücadele edeceğiz. Bizim gibi düşünen konfederasyonlarla birlikte daha gür bir sesi ortaya koymaya çalışacağız.

CHP SENDİKALARIN YANINDA DURACAK

Özgür Özel (CHP Grup Başkanvekili, Manisa Milletvekili): Bakan Albayrak’ın hafta başında açıkladığı YEP, dar gelirliler, işçiler ve memurlar başta olmak üzere emeğiyle geçinen toplum kesimleri için, işsizler için bir umut vadetmiyor. AKP iktidarının ekonomi politikalarındaki kötü karnesi, açıklanan öngörülerin gerçekçiliği konusunda kimseyi ikna etkiyor. YEP’ten çıkan çalışanlar aleyhine bir başka adım ise esnek çalışma modellerine yönelik. Bu modele göre 25 yaş altı gençler ile 50 yaş üstünde çalışanlar için esnek koşullar yaratılacak, bu yaş grupları için 10 günden az ya da belirli süreli iş sözleşmeleri uygulanacak. Bu güvencesiz çalışma anlamına geldiği gibi, kıdem hakkını ortadan kaldırma yönünde atılmış bir adım olarak değerlendiriliyor.

Saray, aklında olanı zaman zaman gündeme getirdiği, tepkileri görünce geri çektiği kıdem tazminatı, esnek çalışma ve güvencesizleştirme konularında, içinde bulunduğumuz bu insanlık ve sağlık krizini fırsata çevirmeye çalışıyor. Buna karşı toplumun bir bütün olarak direncinin kırık olduğu böyle bir süreçte, işçi sınıfının tarihi kazanımlarına karşı başlatılan saldırılar, en hafif deyimiyle fırsatçılıktır. Devlet ciddiyetiyle de emek örgütleriyle muhataplık ilişkisi bakımından kamu yönetimi ciddiyetiyle de bağdaşmaz. Bu modele yönelik bir adım atılması durumunda CHP işçi sendikalarının yanında duracak, konfederasyonlarla birlikte işçi sınıfının kazanımlarına göz diken bu modelle mücadele edecektir.

EMEĞİN SESİNİ YÜKSELTECEĞİZ

Serpil Kemalbay (HDP Eş Genel Başkanı, İzmir Milletvekili): Bakan Albayrak’ın açıkladığı YEP aslında YEY diye ifade edilmeli; yani Yeni Ekonomik Yalanlar. Bu program içerisinde hiçbir şekilde yoksullar, işçiler, kadınlar, göçmenler yok. Programın açıkladığı rakamlar da zaten gerçekleri yansıtmıyor.

Türkiye’de şu anda zaten güvencesiz çalışma esası teşkil ediyor. İşçi sınıfının yüzlerce yıllık mücadeleyle elde ettiği iş güvencesi hakkını, kıdem ve ihbar tazminatını elinden almak istiyorlar. Özellikle kıdem tazminatı için hükümetin sürekli olarak fırsat kolladığını biliyoruz. İşçi hareketi ve sendikalar bunu geri püskürtüyor. Başta sendikalar olmak üzere bütün toplumsal mücadele dinamiklerinin yan yana gelmesi ve bu saldırının karşısında durması gerekiyor.

Bütçe görüşmelerinin yaklaştığı günlerdeyiz. Bütünlüklü alternatif bütçe ve ekonomi programını sunacağız. Bu programda toplumun tüm ezilen kesimlerini kapsayacağız. Sokaklarda, alanlarda, grevlerde, direnişlerde işçinin yanında olacağız. Sokakta ve Meclis’te sendikalarla ve emek hareketiyle birlikte emeğin sesini yükselteceğiz.

‘İŞ BAŞINI OLUMSUZ ETKİLER’

YEP’de yer alan hedeflere Türk-İş yönetiminden de tepki geldi. Yazılı açıklama yapan Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, ülkede çalışanların yüzde 87’sinin örgütsüz, yüzde 34’ünün ise kayıt dışı olduğuna dikkat çekerek, “Bu sorunlar çözülmeden çalışma hayatında esnek bir düzene geçilmesi iş barışını olumsuz yönde etkileyecektir. Krizden çıkış yolu çalışanların hak kayıplarında aranmamalıdır. Ulusal ekonomilerin, işletmelerin varlığını sürdürmesi ve büyümesi, işgücü piyasasının daha da esnekleştirilmesi politikalarıyla başarılı olamaz” dedi.