Eylül enflasyonunda son 15 yılın rekoru kırıldı

Hükümetin “Kriz mriz yok, hepsi psikolojik” yorumu dün açıklanan Eylül ayı enflasyon rakamlarıyla suya düştü. Döviz krizi sonrası tırmanışa geçen fiyatların geldiği son nokta Türkiye İstatistik Kurumu’nun verileriyle netleşti. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) eylülde aylık bazda yüzde 6,30, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 10,88 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 24,52, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 46,15 oldu.

TÜFE, eylülde geçen yılın aralık ayına göre yüzde 19,37, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24,52 yükseldi. Yİ-ÜFE ise Aralık 2017’ye göre yüzde 38,96, geçen yılın ağustos ayına kıyasla da yüzde 46,15 arttı

Yİ-ÜFE’de bir önceki aya göre en fazla artış yüzde 40,21 ile elektrik ve gazda oldu. Aynı alanda yıllık artış ise 71.88 olarak gerçekleşti.

‘YEP şimdiden yalan oldu’
Ekonomist Mustafa Sönmez enflasyondaki rekor yükseliş için “Bu yüzde 24,5 tüketici fiyatları. Yüzde 46 olan üretici fiyatları ile beraber ele alındığında en azından yıllık yüzde 25, bir enflasyonun en az 2019 ortalarına kadar yapışkan bir enflasyon olarak süreceğini bize gösteriyor” yorumunu yaptı. Yeni Ekonomi Programı’nda yıllık enflasyon tahmini yüzde 21 olduğunu hatırlatan Sönmez, “Ama o rakamı çok aşacak gibi gözüküyor. Dolayısıyla YEP’in hedefinin de şimdiden yalan olduğunu, çöktüğünü söyleyebiliriz” dedi.

Gıda enflasyonunun nedeni çöken tarım
Mustafa Sönmez, gıda enflasyonundaki yükselişin öneminin bir kez daha görüldüğünü belirterek, “Yüzde 28’e yaklaşan yıllık artış gösteriyor ki, çöken tarımı kaldırmadan gıda enflasyonunu toplamak mümkün değil. Diğer dinamik ise dövizdeki artışın otomotiv, beyaz eşya, elektronik gibi ithalata dayalı sanayide maliyet artışına yol açması” diye konuştu.
Sönmez görüşlerini şöyle özetledi: Burada da ancak uzun vadeli bir paradigma değişikliği ile fiyatlar kontrol altında tutulabilir. Onu da bu kadar itibar kaybı olan bir rejimde doğrusu çok mümkün görmüyoruz. Dolayısıyla yaşanan yüksek enflasyon da bu rejime olan güvensizliğin ve rejimin yönetememe halinin de bir sonucu.

Çalışan ücretleri yeniden düzenlenmeli
Ekonomist Sönmez, asgari ücretin yüzde 30 dolayında arttırılması gerektiğini savunarak şöyle dedi: Asgari ücretin kesinlikle 2 bin 100 liraya yükseltilmesi gerekiyor. Memur, emekli maaşları da bu enflasyon oranına göre düzenlenmeli. Kriz koşullarında işsizlik sigortası da daha esnek ve kullanışlı hale getirilmeli.

***

Karadeniz birinci

•Yıllık bazda fiyatların en fazla arttığı bölge: Yüzde 28,30 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane oldu.
•Aylık bazda en yüksek artışın olduğu bölge: Yüzde 8,12 ile Adıyaman, Kilis

***

‘Rakamlar beklentilerin üzerinde’

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, NTV’de katıldığı canlı yayında enflasyon rakamlarını değerlendirdi.
Bakan Albayrak enflasyon rakamları için “Beklentilerin üzerinde bir rakamla karşı karşıya kaldık. Enflasyonda en kötüyü geride bıraktık, eylül ayı beklentiler açısından kötü bir dönemdi” ifadelerini kullandı.

Albayrak, enflasyon rakamlarıyla piyasadaki fiyatlamalarda fırsatçılık, stokçuluk ve spekülatif davranışların etkisinin algı değil, gerçek olduğunun ortaya konulduğunu belirterek, “Demek ki bu anlamdaki fiyatlamalarla çok daha yoğun şekilde mücadele edeceğiz. Yeni Ekonomi Programı (YEP) ile enflasyonla topyekûn mücadele edeceğimizi açıklamıştık. Bu hafta bire bir sektörel ve grup bazlı görüşmeleri başlatacağız” diye konuştu.

***

ÜFE en çok elektrik ve gazda yüksek

Yİ-ÜFE’de bir önceki aya göre en fazla artış yüzde 40,21 ile elektrik ve gaz, yüzde 16,95 ile ham petrol ve doğalgaz, yüzde 13,74 ile kimyasallar ve kimyasal ürünlerde meydana geldi. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2018 yılı Eylül ayında aylık ve yıllık en fazla artış enerjide gerçekleşti.