Faiz düşünce orta direk borsacı oldu
Mevduatın getirisi para etmiyor, dövize de Merkez Bankası müdahale ediyor. Hal böyle olunca küçük tasarruf sahipleri borsaya akın etti. Geçen yıl ağustos ayında borsada 102 bin yeni hesap açılmıştı, bu yıl haziranda bu sayı 358 bine yükseldi
EKONOMİ SERVİSİ
Son 1 yılda faizler sert şekilde düşürüldü. Geçen yıl temmuz ayında yüzde 24 olan Merkez Bankası’nın politika faizi bu yıl yüzde 8,25’e kadar indi. Merkez Bankası verilerine göre geçen yıl ağustos ayında 1 yıla kadar vadeli mevduata verilen faiz oranı yıllık yüzde 25,9’e kadar yükselmişken, bu yılın temmuz ayı itibariyle bu oran yüzde 8’e kadar geriledi. Üstelik mevduattan alınan vergiler ve masraflar da düşüldüğünde mevduatın net getirisi yüzde 7’ye kadar geriliyor.
Buna karşılık bu süreç içinde Türk Lirası’ndaki değer kaybını ifade eden enflasyon gerilemiş değil. 1 yıllık mevduat faizi net yüzde 7 iken, haziran ayı itibariyle 12 aylık gerçekleşen enflasyon yüzde 12,6. Gelecek 12 ayda da enflasyonun en iyi ihtimalde dahi yüzde 7’nin altına düşmesi beklenmiyor. Dolayısıyla parasını mevduata yatıranlar, tasarruflarını enflasyona karşı dahi koruyamıyor.
Durum böyle olunca tasarruf sahipleri başka yollar arıyor. Ülkenin geneli için ilk adres dolar ve altın. Özellikle altına ilgi büyük. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre ocak ayında yurtiçindeki gerçek kişilerin 84 milyar 731 milyon lira değerinde altın mevduat hesabı (kıymetli maden hesabı) bulunurken bu tutar mayıs ayında 149 milyar 808 milyon liraya yükselmiş durumda. Bu artışın yarısı altının değerlenmesinden kaynaklansa da bu süre içinde mevuatta altına geçenler de oldukça etkili. Zira gram altının değeri 5 ayda yüzde 29 değerlenirken altın mevduatlarındaki 5 aylık artış yüzde 77.
Dövizde ise altın kadar sert artışlar görülmese de yurttaşın dövize ilgisi az değil. Mayıs ayı itibariyle yurtiçinde yaşayan gerçek kişiler mevduatlarının yüzde 41’ini döviz olarak tutmayı tercih ediyor.
Öte yandan döviz ve altına ilgi artarken mevduattan kaçanların diğer bir adresi ise borsa oldu. Borsa İstanbul’un Merkezi Kayıt Sistemi verilerine göre geçen yıl ağustos ayında mevduat faizi yıllık yüzde 25,9 iken borsada açılan hesap sayısı 102 bin 168 iken, mevduat faizinin yıllık yüzde 8’e kadar düştüğü 2020 yılı Haziran ayında bu sayı 357 bin 947’ye yükseldi.
Böylece borsaya artan ilgi sayesinde borsa endeksi normalin üzerinde artış kaydetti. Ocak ayı itibariyle BİST100 endeksi 85 bin seviyesinden işlem görürken, temmuz başında endeksin değeri 120 bin değerini gördü. Yılın ilk yarısında borsa yüzde 50’den fazla kazandırmış oldu. Ancak bu durum şirket karlılığına ya da ekonomideki hızlı büyümeye dayanmıyor. Üstelik yabancı yatırımcılar da borsadan giderek çekiliyor.
***
En çok borsa kazandırdı
Türkiye İstatistik Kurumu, haziran ayına ilişkin "finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını" açıkladı.
Buna göre, haziranda en yüksek aylık reel getiri, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 9,90, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 9,42 ile BIST 100 endeksinde gerçekleşti.
Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde, yatırım araçlarından devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) yüzde 1,59 ve avro yüzde 0,72 kazandırırken, mevduat faizi (brüt) yüzde 0,10, külçe altın yüzde 1,66 ve dolar yüzde 2,58 yatırımcısına kaybettirdi.