Faşizmden önce son çıkış
Fransa’da erken seçimin ilk turunda birinci olan aşırı sağ RN, iktidar olmaya çok yakın. İkinci turda aşırı sağa karşı “taktiksel oy” çağrıları yapılırken sandığın kaybedeni Macron ve merkez sağın oyları belirleyici olabilir.
Umut Can FIRTINA
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kararıyla erken seçime giden Fransa’da aşırı sağ, ilk turda birinci sırada geldi. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk kez iktidara bu kadar yaklaşan faşizme karşı durabilecek tek güç olan halk ayaklandı.
Marine Le Pen’in göçmen karşıtı, Avrupa Birliği (AB) şüphecisi aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi yüzde 33,4 ile birinci sırada geldi. Sol partilerin oluşturduğu Yeni Halk Cephesi (NFP) yüzde 27,9 ile ikinci oldu. Seçim kararıyla büyük bir kumar oynayan Macron’un merkez “Cumhuriyet için Birlikte” ittifakı yüzde 20 ile büyük hezimete uğrarken, lideri Eric Ciotti’nin aşırı sağı destekleme kararıyla bölünen Cumhuriyetçilerin (LR) merkez sağ kanadı oyların yüzde 7’sini aldı.
Seçime katılım yüzde 69,7 ile 1997’den bu yana ilk turdaki en yüksek oranda gerçekleşirken Ulusal Meclis’teki 577 sandalyeden 76’sı ilk turda belli oldu. Buna göre RN partisi 39, NFP 32, Macron’un kampı 2 ve Cumhuriyetçiler 3 milletvekili çıkardı. Kalan 501 sandalyenin sahibi, 7 Temmuz’da düzenlenecek ikinci turda belli olacak.
MACRON YENİLDİ
Calais bölgesinden milletvekili seçildiğini duyuran Le Pen, halkın “partisi RN’yi zirveye çıkardığını” ve “7 yıllık küçümseyici ve yıpratıcı Macron yönetimini neredeyse yok ettiğini” söyledi.
RN’nin lideri Jordan Bardella ise “Fransa’nın önündeki en kötü yolun sol koalisyon olacağını” belirterek, Cumhuriyetçilerle birlikte hükümeti kurmaya hazır olduklarını söyledi. Bardella, başbakan olması halinde Macron’la birlikte çalışmaya yeşil ışık yaktı.
TAKTİK OY ÇAĞRILARI
Seçim sonuçlarının açıklanmaya başlamasıyla aşırı sağ karşıtları, geceyi meydanlarda geçirdi. Faşizm karşıtları Paris’teki Cumhuriyet Meydanı’nda toplanırken Lyon ve Lille gibi kentlerde de protesto gösterileri düzenlendi. Fransa halkı aşırı sağa karşı öfkesini dile getirdi. NFP’nin bileşenlerinden Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) lideri Jean-Luc Melenchon da ilk turda üçüncü sırada yer alan adaylarının yarıştan çekileceklerini açıkladı. Melenchon, “RN’nin kazanmasına hiçbir yerde izin vermeyeceklerini” belirterek seçmenlere “taktiksel oy kullanma” çağrısı yaptı.
GELECEK BELİRSİZ
Aşırı sağcı RN’nin ilk turda birinci parti çıkarak Meclis’te çoğunluğu sağlamaya yaklaşması sonrası, faşist bloka karşı ittifak senaryoları gündeme geldi. Siyasetçilerden sendikalara kadar birçok kesim, seçmene ikinci turda faşist partinin karşısında “kazanacak aday” etrafında birleşme, aşırı sağ karşısında en kötü konumdaki adaylara da çekilme çağrısı yapıyor. Cumhurbaşkanı Macron ikinci turda “cumhuriyetçi ve demokrat adaylar etrafında birleşme” çağrısı yaptı. Başbakan Gabriel Attal ise aşırı sağın iktidarın eşiğinde olduğu uyarısı yaparak “Tek bir oy bile RN’ye gitmemeli” dedi.
MERKEZ SEÇMEN KİLİT
Ancak Macron’un adaylarının ikinci turda çoğu bölgede üçüncü sırada gelecek olma olasılığı, seçmenlerinin ikinci turdaki kararını kilit konuma getirebilir. Öte yandan merkez sağda Cumhuriyetçiler ve özellikle Macron blokundaki bölünmüşlük, faşist blok ve sol cepheye gidebilecek oylar konusunda belirsizlik yaratıyor.
BBC’nin Paris’teki Avrupa Editörü Paul Kirby, mevcut oy trendlerinin sürmesi halinde bazı anketlerin RN’nin mutlak çoğunluk için 289 milletvekili gereken mecliste çoğunluğu sağlayabileceğini, bazılarının ise partinin sandalye sayısının 230 ile 280 arasında değişeceğini gösterdiğini söylüyor.
∗∗∗
GÖÇMENLERİ ZOR GÜNLER BEKLİYOR
Prof. Dr. Ali ARAYICI / Paris
Genel seçimin 7 Temmuz’da yapılacak ikinci tur oylamasından sonra, üç muhtemel seçenek ortaya çıkacak. Birincisi: Jordan Bardella’nın partisi RN salt çoğunluğu (289 milletvekili) sağlayarak tek başına hükümeti kuracak. İkincisi: Aşırı sağcı RN’i ile diğer ittifak aşırı sağcı, ırkçı, faşist parti Fetih Hareketi (R) ve merkez sağdan Cumhuriyetçiler ile (LR) bir koalisyon hükümeti olacak. Üçüncü seçenek ise, sol ittifak Yeni Halk Cephesi (NFP), Macron’un kampı ile bir koalisyon hükümeti kurulacak. Kamuoyunun beklentisi de böyle bir hükümetin kurulması. Ancak, NFP’nin ağır topu Boyun Eğmeyen Fransa’nın (LFI) lideri Jean-Luc Melenchon’un başbakan olması konusunda ittifak içinde olumlu yaklaşamayanlar çoğunlukta. Nasıl ve hangi koşullarda hükümet kurulursa kurulsun, yabancı düşmanlığı, İslam ve göçmen karşıtlığı, ırkçı ve faşist saldırıları giderek daha da artacak. Fransa’da, göçmen emekçileri ve tüm yabancıları zor günler bekliyor.
∗∗∗
SEÇİM SİSTEMİ NASIL İŞLİYOR?
Ulusal Meclis’te 13 denizaşırı bölge ve yurtdışındaki Fransız vatandaşlarının temsil edildiği 11 seçim bölgesi dâhil 577 sandalye bulunuyor. Bir partinin mutlak çoğunluğu sağlaması için 289 sandalyeye ihtiyacı var. Seçimin ilk turunda, her seçim bölgesinde oyların en az yüzde 50’sini alan aday milletvekili seçiliyor. Hiçbir adayın bu oranı geçememesi halinde yüzde 12,5’i aşan adaylar ikinci tura kalıyor.
SERMAYE, AŞIRI SAĞ İLE BARIŞIYOR
Fransız sermayesi, Fransa siyasetindeki geleneksel “güvenlik kordonunu” aşarak iktidara gelmeye hiç olmadığı kadar yaklaşan Le Pen öncülüğündeki aşırı sağ ile barışıyor. Harrison Stetler, Jacobin’deki makalesinde sermaye temsilcileri ile aşırı sağcı isimler arasında son dönemde görüşmeler gerçekleştiğini belirterek partinin seçim manifestosunda refahçı vaatlerinden uzaklaştığına dikkat çekiyor. Makalede RN ile iş dünyasının arasındaki bağların gelişmesinin, Macron’un erken seçim kararından çok daha önce başladığı belirtiliyor.
YENİ BİR MELONİ
Mediapart’tan alıntı yapılan makalede sermaye temsilcilerinin RN’ye yönelik hâlâ çekinceleri olmasına rağmen aşırı sağcı partinin lideri Jordan Bardella’nın ekonomik programını iş çevrelerinin korkularından arındırdığına dikkat çekiliyor.
Mediapart’a göre asıl korkusu kamucu politikaları öne çıkaran Yeni Halk Cephesi olan sermaye temsilcileri, Marine Le Pen’in “pragmatizmi ve ekonomi dünyasını dinleme yeteneği ile kuşkuları gidererek iş dünyasının övgüsünü kazanan İtalya’nın aşırı sağcı Başbakanı Giorgia Meloni” gibi olabileceği görüşünde.
