Fatura kabarıyor şikâyetler artıyor

Havva Gümüşkaya

Ev içi harcamalarda en büyük gider kalemini mutfak harcamaları ve faturalar oluşturuyor. Ancak ekonomik kriz ve artan fatura yükü yurttaşı isyan noktasına getirdi. Artan enflasyon nedeniyle maaşlar erirken kabaran faturaların yükü her geçen gün daha fazla artıyor. Elektrik faturasına temmuz ayında yapılan yüzde 15’lik zam ikinci ayında yurttaşı isyan ettirdi. Yılbaşından bu yana yapılan zam oranı yüzde 22’yi buldu. Twitter’da ‘elektrik faturaları’ etiketi ile faturalarını paylaşan yurttaşlar pahalılığa dikkat çekti. Faturaların her ay daha da kabardığını belirten sosyal medya kullanıcıları bir günde 76 binin üzerinde paylaşım yaptı.

Elektrik fiyatlarındaki artış 2018 yılından itibaren dikkat çekiyor. Ocak-Haziran aylarını kapsayan 2018’in ilk döneminde elektriğin birim fiyatı 45 kuruşken, son açıklanan zammın ardından Temmuz-Aralık aylarını kapsayan 2021’in ikinci döneminde bu fiyat 91,56 kuruşa çıktı. 2018’den bu yana yapılan zam oranı yüzde 103’ü bulmuş durumda. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) temmuzda tarifelerde değişikliğe gidilmesinin nedeni olarak elektrik üretiminde oluşan maliyet artışlarını gösterdi. Bu maliyet artışının yükü ise ücretleri artmayan geniş halk kesimlerinin sırtındaki kamburu büyütmüş durumda.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), ayda 230 kilovatsaat elektrik tüketen bir ailenin elektrik faturasını 210,96 lira olarak hesaplıyor. Temmuz ayında yapılan zam öncesi bu tutar 183,43 liraydı. Böylece yüzde 15’lik zam ile 230 kwh elektrik tüketen bir konutun fon ve vergi kesintileri dâhil aylık elektrik faturası 28 TL arttı.

Elektrik fiyatları arttıkça şikâyetler de artmaya başlıyor. Şikâyetlerdeki bu artış Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin (TEDAŞ) verilerine de yansımış durumda. Kuruma faturalar nedeniyle yapılan şikâyetler 2018 yılında 2017’ye göre 6 kat arttı. Elektrik fiyatlarındaki artışın hızlanmaya başladığı 2018 yılında kuruma 643 fatura şikâyeti yapıldı. TEDAŞ’ın 2020 Yılı Faaliyet Raporu’na göre ise yıl içinde toplam bin 166 fatura şikâyeti toplandı. Faaliyet raporuna göre son üç yılda fatura şikâyetleri yüzde 81 artmış durumda.

Halk için her geçen gün yükü büyüyen elektrik faturaları üzerindeki vergi ve fonlarla Hazine’ye de milyarlarca lira aktarılıyor. Makina Mühendisleri Odası (MMO) Enerji Çalışma Grubu’nun raporuna göre konutlarda tüketilen ve kilovatsaati 91,56 kuruşa karşılık gelen birim fiyatın 47,43 kuruşu enerji bedeli, 26,51 kuruşu dağıtım bedeli, 17,62 kuruşu ise vergi ve fonlardan oluşuyor. Buna göre yurttaşlar ödedikleri her 100 liralık elektrik faturasının 19 lirasını Hazine’ye ödüyor.

3 MİLYON ABONENİN ELEKTRİĞİ KESİLDİ

Öte yandan 2020 yılında üretilen 362 milyon 369 bin 53 faturanın yüzde 1,04’ü ödenmediği için abonelerin elektriği kesildi. Başka bir ifade ile bir yılda 3 milyon 768 bin 638 abone, faturasını zamanında ödeyemediği için elektriksiz kaldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, elektriği kesilen abonelere yönelik soru önergesine verdiği yanıtta kesinti yapılan abonelerin yüzde 81’inin borcunu ödeyerek tekrar elektriğini açtırdığını, 716 bin 42 abonenin ise borcunu ödemediği için elektriklerinin yeniden açılmadığını kaydetti.

ELEKTRİK DAĞITIM AĞI

Elektrik faturası kalemleri enerji bedeli, elektrik dağıtım bedeli, TRT payı, elektrik tüketim vergisi, enerji fonu ve KDV’den oluşuyor. Tüm ülkenin elektrik dağıtımı ise adları kamu ihalelerinde sıkça duyulan bir avuç şirkete teslim edilmiş durumda. İstanbul Avrupa Yakası, İç Anadolu ile Bursa ve çevresi, Cengiz, Limak ve Kolin arasında pay edildi. İstanbul Anadolu Yakası, Ankara ve kuzeyi ise Sabancı’ya verildi. Karadeniz bölgesi Çalık Grubu’na satıldı. Ege Bölgesi’nde de elektrik dağıtım ihalesini 2000’li yıllarda hızla büyüyen Bereket Enerji aldı. Tüm ülkenin elektriğini kendi aralarında ortaklıkları da bulunan 13 şirket dağıtıyor.

•TRAKYA EDAŞ - IC Yatırım Holding

•BOĞAZİÇİ EDAŞ - Cengiz ve Kolin Holding

•ÇAMLIBEL EDAŞ - Kolin ve Cengiz Holding

•MERAM EDAŞ - Alarko ve Cengiz Holding

•AKDENİZ EDAŞ - Cengiz, Kolin Holding

•ULUDAĞ EDAŞ-Limak Holding

•ANADOLU YAKASI EDAŞ EnerjiSa (Sabancı Holding)

•BAŞKENT EDAŞ - EnerjiSa (Sabancı Holding)

•TOROSLAR EDAŞ - EnerjiSa (Sabancı Holding)

•ADM EDAŞ-Bereket Holding

•GDZ EDAŞ-Bereket Holding

•SAKARYA EDAŞ-Akkök Holding

•YEŞİLIRMAK EDAŞ - Çalık Holding

•ARAS EDAŞ-Çalık Holding

•FIRAT EDAŞ-Kazancı Holding

•DİCLE EDAŞ - İşkaya-Doğu Holding OGG

•VANGÖLÜ EDAŞ - Türkerler Holding

•ÇORUH EDAŞ - Kazancı Holding

•OSMANGAZİ EDAŞ - Zorlu Holding