Fin yönetiminin İsveç ikilemi

Umut SERDAROĞLU

İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine ilişkin tartışmaları devam ediyor. Ankara’nın Helsinki’ye açık kapı bırakması, Finlandiya’nın tek başına NATO’ya girme ihtimalini artırdı. Türkiye’nin İsveç’in üyeliğine yönelik katı tutumu ise Helsinki yönetimini büyük bir ikilem içerisinde bıraktı.

Stockholm’deki Türkiye Büyükelçiliği önünde gerçekleştirilen Kuran yakma eylemiyle Ankara’nın İsveç ile bağları tamamen koparması Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasındaki üçlü mutabakatın süresiz olarak sonlandırılmasına yol açmıştı. Görüşmelerin sonlandırılmasının ardından Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, “İsveç olmadan da NATO’ya katılmayı değerlendirmeliyiz” açıklamasında bulunmuştu.

AÇIKLAMANIN ARDINDAN TEMASLAR BAŞLADI

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın pazar günü Bilecik’te Finlandiya’nın NATO üyeliğine ilişkin “Finlandiya'yla ilgili farklı bir mesaj verebiliriz. Finlandiya'yla ilgili farklı mesajı verdiğimiz zaman İsveç şok olacak” açıklamasının akabinde Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, Türkiye ile ‘derhal’ temasa geçildiğini söyledi. Erdoğan’ın açıklamasının Finlandiya’nın NATO’ya üyelik politikasını değiştirmediğini dile getiren Niinistö, hem Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto hem de Cumhurbaşkanlığı düzeyinde temasa geçildiğini söyledi. Ayrıca Niinistö, İsveç ile NATO’ya beraber girme isteklerinin devam ettiğini ancak bunun belirleyici bir faktör olmadığını ifade etti.

Bu dönemde Stockholm yönetimi, üçlü mutabakatın sonlandırılmasının ardından NATO üyelik sürecini geçici olarak durduklarını açıklayarak tam üyelik için temmuz ayını işaret etti. Finlandiya ise Türkiye’nin talep ettiği şartlardan biri olan silah ambargosunu kaldırdığını açıklayarak İsveç’in tam tersi bir politika izledi.

Finlandiya’da halkın çoğunluğunun İsveç olmadan NATO üyeliğine sıcak baktığını söyleyen Helsinki Üniversitesi’nden Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tuomas Forsberg, Finlandiyalı bürokratların İsveç birlikte üyelik için ısrarını sürdürdüğünü söyledi.

HELSİNKİLİLER YALNIZ ÜYELİĞİ ONAYLIYOR

Finlandiya’nın Türkiye ile üyelik görüşmelerini sürdürdüğünü aktaran Forsberg, “İsveç’teki eylemin ardından Finlandiyalılar tek başına NATO’ya üye olmak istediklerini dile getirmeye başladı. Bunun iki sebebi vardı: Birincisi İsveç’in üyeliğine yönelik Türkiye’nin muhalefetinin yoğunlaşması, ikincisi ise böyle kritik bir süreçte İsveç hükümetinin bu eyleme göz yumması. Ancak bürokratlar ise İsveç ile birlikte üyelik için ısrarlarını devam ettiriyor” dedi. Forsberg, ayrıca Finlandiyalıların bu tür eylemlerin hukukun üstünlüğüne dayalı devletlerde hükümet tarafından engellenmesinin ne kadar zor olduğunun farkında olduklarını sözlerine ekledi.

Prof. Dr. Tuomas Forsberg, Siyaset Bilimci

Prof. Dr. Forsberg, Finlandiya’nın tek başına NATO üyesi olması halinde İsveç ile belirli aşamalarda sıkıntılar yaşanabileceğini ifade etti. Forsberg, “Şimdilik bu konuda net bir şey söyleyemeyiz. Genel kanaatime göre bu durum iki ülke arasında yakın işbirliğini bitirmeyecektir. Ancak belirli aşamalarda sorunlar yaşanabilir. Bu yüzden iki ülkenin hükümetleri konuyu diplomatik olarak ele almadığı takdirde iz bırakacaktır” ifadelerini kullandı.

NATO görüşmelerinin çıkmaza girmesine ilişkin Finlandiya tarafında büyük bir hayal kırıklığı yaşandığını ifade eden siyaset bilimci, “Bunun nedeni sadece Türkiye’nin süreci onaylama konusundaki isteksizliği değil. Erdoğan’ın geçtiğimiz bahar aylarında görüşmelere yönelik olumlu sinyaller vermesinin ardından sürecin bu kadar uzaması hayal kırıklığı yarattı” diye konuştu.

***

İSVEÇ’İN NATO ÜYELİĞİ ŞİMDİLİK İMKÂNSIZ

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Macaristan’da İsveç’in NATO üyeliğine ilişkin yaptığı açıklamada üyeliğin şimdilik mümkün olmadığını söylerken İsveç’in yükümlülükleri yerine getirmesi durumunda tekrar üyelik üzerine konuşabileceklerini söyledi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, resmi ziyaret amacıyla Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de Başbakan Viktor Orban ve Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijarto ile bir araya geldi. Çavuşoğlu, İsveç’in NATO üyeliğine ilişkin “İsveç yükümlülüğünü yerine getirirse oturur konuşuruz. Ama şu an İsveç’in NATO üyeliğine evet dememiz mümkün değil" dedi. Çavuşoğlu, NATO’nun Finlandiya ve İsveç’in üyelik sürecini birlikte götürmek istediğine dikkat çekerek “Eğer üyelik süreci ile ilgili bir karar verilirse Finlandiya’ya daha pozitif bakacağımızı bizzat Cumhurbaşkanı’mız söyledi” diye konuştu.