Fiziki dövizden alınan komisyon yasadışıdır

Murat BATI / Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk ABD Öğretim Üyesi

Bankalar döviz üzerinden çekilen nakitlerden komisyon alamaz. Şu ana kadar aldıklarını da iade etmelidir.

Bankalardan yapılan döviz nakit çekimlerinden belli oranlarda komisyon alınmaya başlandı. Alınan komisyonun yasal dayanağı 07.11.2013 tarih ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bu Kanun’a dayalı olarak 7 Mart 2020 tarih ve 31061 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ’dir. Bu Tebliğ’in uygulanmasına ilişkin de Merkez Bankası tarafından 4 Ağustos 2020 tarihinde bir “Talimat” yayımlandı. Bu silsileli mevzuat, bankaların nakit olarak döviz çekenlerden komisyon almasına “yasal dayanak” olmaktadır.

Ancak Tebliğ’in 5’inci maddesinin 3’üncü fıkrası; “Sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek her bir ürün veya hizmet için finansal tüketicinin onayının alınması zorunludur… Kuruluşlar tarafından finansal tüketicinin onayının alındığı ispat edilemediği takdirde, onay alınmamış sayılır.” Şeklindeki hükmü ve Talimat’ın 2’nci maddesinin “c” bendi “Sözleşmeler kapsamında ücret alınabilecek her bir ürün veya hizmet için finansal tüketicinin onayının alınması zorunludur. Sözleşmede ücreti belirlenmiş olan ürün ve hizmetler haricinde bir ürün veya hizmetin kuruluşlar tarafından ücret karşılığı verilebilmesi için işlemin gerçekleştirildiği alanın yapısına uygun bir şekilde, finansal tüketiciye işlem öncesinde ücrete ilişkin bilgi verilmesi ve finansal tüketicinin onayının alınması gerekmektedir. Kuruluşlar tarafından finansal tüketicinin onayının alındığı ispat edilemediği takdirde, onay alınmamış sayılır.” Hükmü ile bu komisyonun alınabilmesi için kesinlikle müşterinin önceden bilgilendirilmesi ve bunun sözleşme ile hüküm altına alınması gerekmektedir. Bankalar burada fırsatçılık yapmaktadır.

Tebliğ’de ve Talimatta komisyon tutarının ne kadar ya da hangi oranda olduğu da yazmamaktadır. Bu yüzden bankalar tamamen keyfi bir oran belirleyip bu keyfi oranda bir komisyon almaktadır. Hatta bazı bankalar hiç almamakta bazıları ise yüksek oran uygulayıp almaktadırlar. Bu da kanımca keyfiyetin göstergesidir.

Bankalar bu şekilde aldıkları komisyonu ivedi şekilde iade etmelidirler. Daha da önemlisi komisyon alınmasını belirten Talimat’ın 10’uncu maddesinin “b” bendinde yer alan husus Tebliğ’de de belirtilmemiştir. Yani mesnetsiz bir hüküm var ortada.

Talimat’ın 10’uncu maddesinin “b” bendinde para çekmeden alınacak komisyon bir keyfiyete bağlanmıştır. Ve bu keyfiyet sadece “Döviz” çekimlerine verilmemiştir. Hesabın bulunduğu şube dışından çekilen her türlü para çekimlerinden de isterlerse bankalar komisyon alabilmektelerdir.

Müşteri ne yapacak bu durumda?

Müşterilerin gidebileceği üç yol var. İlki bu yazıda belirttiğim maddeleri gerekçe gösterip bir dilekçe hazırlayıp komisyon alan bankaya verip iadesini talep edebilirler. Banka verir mi? Denemekte fayda var.

İkinci yol, kesilen komisyon tutarı 10,390 TL’nin altında ise Kaymakamlık yerleşkelerinde bulunan Tüketici Hakem Heyetine gidilebilir. Şahsen veya avukat aracılığıyla; elden, posta yoluyla veya elektronik ortamda e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) (https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr) ile tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir. Uyuşmazlık tutarı 10,390 TL ve fazlası olduğu durumda ise “Adalet Saraylarında” bulunan Zorunlu Arabuluculuk sistemine başvurmaları gerekmektedir. Bu iki yoldan birinde sorun çözülmezse Ancak Tüketici Mahkemelerine itiraz edilebilir. Uyuşmazlık miktarına bağlı olarak bu iki yoldan birini tükettikten sonra ancak tüketici mahkemesine itiraz edilebilir.

Son yol ise bu Talimat icrai mahiyette olması nedeniyle doğrudan Danıştay’a 60 gün içinde iptal davası açılabilir. Bu durumda Talimat iptal edilir ve Tebliğ’in 8’inci maddesi ile Talimat’ın 5’inci maddesi uyarınca keyfi alınan bu komisyonlar müşteriyi bilgilendirmek suretiyle herhangi bir ücret de alınmaksızın “nakit döviz çekiminden komisyon alınmış tüm müşterilere” iade edilir.