Fransa'da hükümet düştü: Süreçte neler yaşandı, bundan sonra ne olacak?

Fransa'da Meclis'te güvenoyu alamayan Başbakan Michel Barnier'nin merkez sağcı azınlık hükümeti 3 aylık görevinin ardından düştü.

Fransa’da sol ittifakı Yeni Halk Cephesi (NFP) ile aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi ve destekçilerinin, hükümete karşı sunduğu 2 farklı gensoru önergesi Ulusal Meclis Genel Kurulu'nda görüşüldü.

Ulusal Mecliste yapılan oylamada solcu ittifakın sunduğu gensoru önergesine 331 milletvekili destek verdi. Gensoru önergesinin kabul edilmesi için gerekli 288 oya ulaşılmış oldu. Böylelikle 5. Cumhuriyet döneminin en kısa süreli görev yapan Barnier hükümeti düştü.

Gensoruya verilen destek oylarıyla beraber, hükümetin 2025 sağlık sigortası bütçesi de Meclis tarafından reddedilmiş oldu.

SÜREÇ NASIL GELİŞTİ?

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, aşırı sağcıların 9 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinden açık ara birinci çıkması üzerine erken seçim kararı aldı. Parlamentoyu fesheden Macron, 30 Haziran-7 Temmuz'da erken seçime gitme kararı aldığını duyurdu.

Macron'un kararıyla Fransızlar sandık başına gitti. İlk turdan sonuç alınamamasının ardından 7 Temmuz'da ikinci turu yapılan erken genel seçimde Mecliste en fazla sandalyenin sahibi solcu 4 partinin oluşturduğu Yeni Halk Cephesi ittifakı oldu. Yeni Halk Cephesi 178 milletvekili çıkardı. Macron'un ittifakı 150, aşırı sağcı Ulusal Birlik İttifakı (RN) ise 125 milletvekili ile Meclise girdi.

Bu sonuçlarla hiçbir ittifak ya da parti mecliste salt çoğunluk olan 289 milletvekili sayısına ulaşamadı. Böylece milletvekili sayısı şu an 250 olan Macron ittifakının Meclis'teki sandalye sayısı 150’ye düştü. Aşırı sağcı RN ittifakının milletvekili sayısı 89’dan 125'e yükseldi. Sol ittifak ise 150 olan sandalye sayını 178'e çıkardı.

BAŞBAKANLIK KRİZİ

Macron, ülkesinin ev sahipliği yaptığı 2024 Paris Olimpiyatları boyunca yeni bir başbakan atamayacağını bildirdi ve istifasını sunan Gabriel Attal hükümetinin bir süre daha görevde kalmasını istedi.

Olimpiyat Oyunları boyunca askıya aldığı müzakereleri 23 Ağustos'ta başlatan Macron, seçimin galibi solcu ittifakın ortak başbakan adayı Lucie Castets’i atamayı reddetti ve müzakereleri sürdüreceğini ifade etti.

Fransa Anayasası'na göre, cumhurbaşkanının istediği kişiyi başbakan atama yetkisi bulunuyor ancak siyasi geleneklere göre başbakan, en fazla oy alan parti ya da ittifaktan seçiliyor.

Bu nedenle Macron'un seçimden zaferle ayrılan sol ittifakın ortak başbakan adayı Lucie Castets'ı ataması bekleniyordu. Ancak Macron, siyasi geleneklere aykırı olarak Castets'ı atamayı reddetti.

Macron, merkez sağdan eski Dışişleri Bakanı Michel Barnier'i yeni başbakan olarak atadı.

Emmanuel Macron'nun bu kararı, sol ittifaktan sert tepkiyle karşılandı.  Boyun Eğmeyen Fransa’nın lideri Jean-Luc Melenchon, "kendi kararı ile gittiği erken genel seçimlerin sonuçlarını reddettiğini" vurguladı.

BARNİER'İN AŞIRI SAĞA YAKINLAŞMASI

Yeni hükümet, sınırlarını daha iyi kontrol etmek istediklerini ve göçmenlerin sınır dışı edilmesini kolaylaştırıcı adımlar atacağını belirterek bu konularda aşırı sağın çizgisine yaklaşan açıklamalar yaptı.

Barnier, Ulusal Meclis'te 1 Ekim'de yaptığı ilk konuşmasında, ülke sınırlarını daha iyi kontrol etmek istediklerini belirtti.

Fransa İçişleri Bakanı Bruno Retailleau da 10 Ekim'de "sadece yasa dışı göçü değil, yasal göçü de azaltmayı" hedeflediklerini dile getirdi.

Barnier hükümeti, 2023'te aşırı sağın oylarıyla Parlamentodan geçirilen tartışmalı göç yasasının ardından 2025'te yeni bir yasanın hayata geçirilmesini istemesiyle göç politikalarında aşırı sağcı çizgiye kaydığı eleştirilerinin hedefi oldu.

BÜTÇE GÖRÜŞMELERİ

Göçle mücadele ve sınır kontrollerinin artırılması konusundaki tutumları birbirine yakın olan hükümet ve aşırı sağın arasındaki üstü kapalı iş birliğine, Parlamentodaki 2025 bütçesi ve 2025 sağlık sigortası görüşmeleri nokta koydu.

Muhalefet, gelecek yılın bütçesi için 40 milyar avro tasarruf ve 20 milyar avro vergi artışı planlayan hükümeti düşürmekle uyardı.

Barnier, 28 Kasım'da aşırı sağcıların "kırmızı çizgimiz" diye tanımladığı 2025 bütçe tasarısında, elektrik fiyatlarındaki vergi artışını geri çektiğini duyurdu.

Ancak hükümet aşırı sağa karşı taviz vermesine rağmen Başbakanın bu açıklaması Le Pen'i tatmin etmedi. Le Pen, geçen hafta Le Monde gazetesine yaptığı açıklamada, bütçe konusunda 4 kırmızı çizgisi bulunduğunu ve taleplerinin yerine getirilmemesi halinde, Barnier'yi, hükümetini düşürmek için gensoru önergesine destek vermekle tehdit etti.

Barnier, 2 Aralık'ta 2025 sağlık sigortası bütçesini mecliste oylama yapılmadan geçirmesini sağlayan Anayasa'nın 49. maddesinin 3. fıkrasını devreye soktu.

Buna tepki olarak meclisin sol kanadından 185 vekil hükümete karşı gensoru önergesi verirken RN ve partinin meclisteki müttefiklerinden toplam 140 vekil, başka bir gensoru önergesi teklifi sundu.

HÜKÜMET DÜŞTÜ

Fransa'da Mecliste güvenoyu alamayan Başbakan Michel Barnier'nin merkez sağcı azınlık hükümeti 3 aylık görevinin ardından düştü.

Ulusal Mecliste yapılan oylamada solcu ittifakın sunduğu gensoru önergesine 331 milletvekili destek verdi. Gensoru önergesinin kabul edilmesi için gerekli 288 oya ulaşılmış oldu. Böylelikle 5. Cumhuriyet döneminin en kısa süreli görev yapan Barnier hükümeti düştü.

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Fransa'da hükümetin düşmesinin ardından yeni bir başbakan atamak Cumhurbaşkanı Macron'a bağlı durumda. Macron'un atama yapması için belirli bir tarih zorunluluğu yok. Zira bir önceki seçimde başbakanlık krizi 2 ayı aşmıştı.

Macron'un cumhurbaşkanlığı süresi 2027 baharına kadar devam etmesine rağmen, bazı partiler parlamentoyu feshetme kararının ardından ortaya çıkan siyasi kriz nedeniyle istifasını istedi.

Hükümete karşı gensoru önergesi veren solcu Yeni Halk Cephesi ittifakının ana ortaklarından solcu Boyun Eğmeyen Fransa Partisi Grup Başkanvekili Mathilde Panot, Macron’un ülkenin yönetiminden gitmesi gerektiğini vurguladı ve şunları söyledi: "Cumhurbaşkanı'nın oluşturduğu öyle bir siyasi kriz anın içindeyiz ki, bu çıkmazı aşmak için geriye kalan tek çare, erken cumhurbaşkanlığı seçimleri; halkın sandıkla ortak kaderimizin yolunu yeniden belirlemesi."

Son seçimlerde oylarını artıran solcu NFP ittifakının en büyük ikinci ortağı Sosyalist Partisi (PS) Genel Sekreteri Olivier Faure, Macron’a haziran ve temmuz ayında yapılan iki turlu genel seçimlerin galibi solcu ittifaktan bir başbakan ataması çağrısı yaptı.

LFI’nın kurucu lideri Jean-Luc Melenchon ise X hesabından yaptığı paylaşımda, "kaçınılmaz" gensoru önergesinin gerçekleştiğini belirtti.

Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin 2027’de dolacak olmasına işaret eden Melenchon, Macron'un 3 yıl dayanamayacağını kaydetti.

MACRON BU KEZ HIZLI DAVRANABİLİR

Macron'un mali piyasaların tepkisini beklemeden Barnier'in yerine geçebilecek seçenekleri “test etmeye” başladığı belirtiliyor. Bu kapsamda başbakanlık için François Baroin, Bernard Caeneuve, Xavier Bertrand ve Bruno Retailleau'nun isimleri geçiyor.

Fransa basınında Macron'un geçen seçimlere göre daha hızlı hareket etme niyetinde olduğu ve 24 saat içinde bir atama yapabilecek belirtiliyor.

Ancak Ulusal Meclis'te çoğunluk sağlanamadığı sürece Fransa'da siyasi kriz devam edebilir.

BÜTÇE NE OLACAK?

Fransa'da 20 Aralık'a kadar bütçe oylanmazsa hükümet, anayasal yetkilerini kullanarak bütçeyi kararname ile geçirebilecek.

Sosyal güvenlik bütçesi söz konusu olduğunda, kararname 50 günlük çıkmazın ardından uygulanabilirken, ulusal bütçe 70 günlük tartışmanın ardından uygulanabiliyor.