Fransa faşizme geçit vermedi
Fransa’daki erken genel seçimin ikinci turunda halk, hükümet kurma planları yapan aşırı sağa şok bir yenilgi yaşattı. Rekor katılımlı seçimde halkı taktik oy vermeye çağıran sol cephe ile merkezin işbirliği, faşist ittifaka geçit vermedi. Seçim sonrası hiçbir parti salt çoğunluğu sağlayamazken sırada hükümetin kurulmasına yönelik partiler arasında yoğun müzakereler var. Aşırı sağın toplam oyların yüzde 37’sini alması ise tehlikenin hâlâ geçmediğini gösteriyor.

Dış Haberler
Fransa’da erken genel seçimlerin pazar günü düzenlenen ikinci turunda halk hükümet kurma planları yapan aşırı sağa sandıkta dur dedi. Sol ittifakın birinci çıktığı seçimde aşırı sağ, üçüncü sırada gelirken sırada hükümeti kimin kuracağı tartışmaları var. Aşırı sağın oyların yüzde 30’dan fazlasını alması ise, ülkenin üstündeki kara bulutların henüz dağılmadığını gösteriyor.
Resmi sonuçlara göre dört sol partinin oluşturduğu Yeni Halk Cephesi (NFP) ittifakı birinci olarak Ulusal Meclis’te 182 milletvekili çıkardı. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ittifakı 168 sandalyeye sahip olurken aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) liderliğindeki ittifak 143 sandalye kazanarak üçüncü oldu. Bir kısmı RN’ye destek verme kararı alan Cumhuriyetçi Parti’nin (LR) merkez kanadı ise 46 sandalye kazandı. Seçime katılım yüzde 66,6 ile 1997’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşti. Seçim sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte hiçbir ittifak ya da parti, 577 koltuklu Ulusal Meclis’te salt çoğunluk olan 289’a ulaşamadı.
Hiçbir partinin Meclis’te çoğunluğu sağlayamaması nedeniyle hükümeti kimin kuracağı konusunda belirsiz bir tablo ortaya çıktı.
MACRON ACELE ETMİYOR
Partisi ikinci sırada gelen Başbakan Gabriel Attal, seçim sonuçlarının netleşmeye başlamasıyla istifa kararı aldı. Başbakanı atama yetkisini elinde bulunduran Cumhurbaşkanı Macron, hükümetin kurulmasına yönelik adım atmadan önce “bekleyeceğini” söyledi. Macron bu doğrultuda Attal’dan da “ülkenin istikrarını sağlayabilmek” için şimdilik görevde kalmasını istedi.
Meclis teamülüne göre Macron’un hükümet kurma yetkisini Yeni Halk Cephesi’ne vermesi gerekse yasal olarak böyle bir zorunluluğu yok. Partilerden bağımsız bir teknokrat hükümeti kurmak da Macron'un seçenekleri arasında, ancak atacağı her adım meclisin onayına bağlı. Bu durumda yeni milletvekilleri arasında ittifak görüşmelerinin başladığı Meclis’te en az 289 vekilin uzlaşısı şart.
Her ne kadar ikinci turda aşırı sağın önüne geçmek için sol ittifak ile üstü kapalı stratejik bir ortaklık yapsa da Macron, NFP’nin solunda bulunan Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) ile koalisyona karşı çıkıyor. Ancak aynı ittifakta yer alan Yeşiller ve Sosyalist Parti ile müzakere edebilir.
KOALİSYON TARTIŞMALARI
Erken seçim kararı öncesi aralarında herhangi bir ittifak bulunmayan sol partiler de her ne kadar 3 haftalık kampanya sürecini başarılı şekilde yürütse de aralarındaki derin fikir ayrılıkları sürüyor. Nitekim cepheyi oluşturan partiler seçim zaferini ortak bir açıklama yerine ayrı ayrı kutlamayı tercih etti. Büyük ortak LFI, ittifakın en solunu temsil ederken, Sosyalist Parti, Komünist Parti ve Ekolojistler merkeze daha yakın konumda. Bazı küçük partilerin de desteklediği ittifakın belirli bir lideri yok.
2022’deki seçimlerde NUPES adıyla kurulan sol ittifak, Meclis’in ikinci büyük gücü haline gelse de LFI lideri Jean-Luc Melenchon, keskin söylemleri konusunda tepki çekerken Gazze’deki savaş sonrası ittifak ortakları tarafından Yahudi düşmanlığıyla suçlandı.
Öte yandan sol ittifak içindeki değişen dengeler de başbakanlık görevini üstlenecek kişi konusunda kilit önemde. Le Monde gazetesine göre ittifakın önde gelen iki partisi LFI ve Sosyalistler arasındaki fark daraldı. LFI’nın milletvekili sayısı 75’ten 74’e düşerken Sosyalistler vekil sayısını neredeyse ikiye katlayarak 31’den 59’a yükseltti. Bu durumda sol ittifakta kimin başbakan olacağı da belirsizliğini koruyor.
SOLDA BELİRSİZLİK
Bu doğrultuda Ekolojistler lideri Marine Tondelier de pazartesi sabahı yaptığı açıklamada “durumun karmaşık olduğunu ve çözümün zaman alacağını” söyledi. Sosyalistlerin lideri Olivier Faure de NFP’nin hükümet kurması gerektiğini belirterek başbakan adaylarını bu hafta açıklayacaklarını kaydetti.
EN ÇOK OY AŞIRI SAĞIN
NFP’nin büyük ortağı LFI’nın lideri Jean-Luc Melenchon, seçim sonuçları sonrası “Ülkeyi yönetmeye hazırız” diyerek Cumhurbaşkanı Macron’dan hükümeti kurma görevini NFP’ye vermesi gerektiğini söyledi. Seçim sonuçlarını, "yeni Fransa'yı oluşturan milyonlarca kişi için büyük bir rahatlama" olarak değerlendiren Melenchon, asgari ücretleri artırma gibi vaatlerinin yanı sıra Filistin Devleti’nin tanıyacaklarını tekrar vurguladı. Melenchon, “halkın sesine boyun eğme” çağrısı yaptığı Macron’un politikalarına karşı 7 yıldır mücadele ettiklerini belirterek koalisyon müzakerelerine kapıyı kapattı.
Her ne kadar ilk turdan sonra 300 vekile ulaşacağı tahminleri yapılan aşırı sağ, ikinci turda büyük bir hezimetle karşılaşsa da aldığı oy oranı tehlikenin sürdüğünü gözler önüne seriyor. Buna göre RN, ittifak ortaklarıyla birlikte ülke genelindeki oyların 37,3’sine sahip oldu. NFP, toplam oyların yüzde 26,9’unu, Macron’un ittifakı ise yüzde 22,3’ünü elde etti.
Fransa’daki dar bölge seçim sistemine göre ilk turda yüzde 50'nin üzerinde oy alan adaylar doğrudan meclise giriyor. Diğer bölgelerde ise yüzde 12,5 üzeri oy alanlar ikinci tura kalıyor. İkinci tura ağırlıkla iki aday kalsa da bazı bölgelerde 3, hatta 4 aday yeniden karşı karşıya gelebiliyor.
30 Haziran’da yapılan genel seçimlerin ilk turunda, Jordan Bardella liderliğindeki RN ittifakının yüzde 33 civarında oyla birinci çıkmasının ardından Macron ittifakı ve sol cephe, üstü kapalı işbirliğine gitmişti. İlk turun ardından üç adayın ikinci tura kaldığı 306 seçim bölgesinde, oyların bölünüp faşist ittifakın avantaj sağlamaması için ikinci tura katılmaya hak kazanan 215 aday yarıştan çekilmişti.
SİSTEMDEN FAYDALANDILAR
Dar bölge sisteminin getirdiği bu avantajdan yararlanan sol ve merkez, toplam oylarda geride olsa da “baraj” taktiği ile aşırı sağın önüne geçmiş oldu.
Seçimin kaybedeni aşırı sağcı RN’nin lideri Jordan Bardella, ikinci tur öncesi sol ve merkez partilerin ittifakını “doğal olmayan ve onursuz” olarak niteledi. Seçim sisteminin suistimal edildiği konusunda eleştiride bulunan Bardella, ittifakların Fransa’yı “aşırı solun kucağına bıraktığını” kaydetti. Bardella, Macron’u da “ülkeyi belirsizlik ve istikrarsızlığa itmekle” suçladı.
Ulusal Meclis’teki mevcudiyetini 88’den 143’e yükselten RN’nin önde gelen ismi ve 2027’deki cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olması beklenen Marine Le Pen ise, sonuçları bir kayıp olmadığına yönelik mesajlar verdi. “Zaferimiz sadece ertelendi” diyen Le Pen, iki yıl önce sadece 7 milletvekilleri olduğunu hatırlatarak “bugünkü sonuçla yarının zaferinin tohumlarının atıldığını” kaydetti.
∗∗∗
SOL İTTİFAKTAN ‘TOKAT’
Fransa’da erken genel seçimin Yeni Halk Cephesi’nin zaferi ile sonuçlanması manşetlerde geniş yer buldu.
Fransa’da solun zaferi, ülke basınının dünkü manşetlerini şekillendirdi. Fransa’nın en büyük gazetelerinden Le Monde bugün “Cumhuriyetçi Cephe, Ulusal Birlik’in önünü kesti” manşetiyle yayınlandı.
Ekonomi gazetesi Les Echos, “Tokat” başlığıyla solun zaferini manşetine taşıdı. Sosyalist çizgide yayın yapan L’Humanité gazetesi, “Yenilenen umut” manşetiyle sol ittifakın zaferini yazdı.
Libération gazetesi, solun zaferini “Delilik!” manşeti ile kapağına taşıdı. Muhafazakâr sağ kanada yakın Le Figaro, ilk sayfasında “Le Pen’in partisi seçimin en büyük kaybedeni oldu” dedi. Muhafazakâr Hıristiyan La Croix, “Fransa Ulusal Birlik’e hayır dedi” başlığıyla aşırı sağın yenilgisini yazdı.
BİRLİK MÜCADELESİ
Başkent Paris’in yerel gazetesi Le Parisien, “Bundan sonra ne yapacağız?” manşetiyle yayımlandı. Gazete, cumhurbaşkanı Macron’un hükümet kurma görevini vereceği ismi seçmekte zorlanacağını ima etti. Gazete, “Meclis’teki birinci güç olan Yeni Halk Cephesi birlik olma mücadelesi veriyor, Ulusal Birlik tökezledi” dedi.
Toulouse’un yerel gazetesi olan La Dépêche, “Sonunda kazanan sol oldu” manşetiyle çıktı. Gazete, grupların hükümeti kuracak çoğunluğu elde edememesini “Fransa şimdilik hükümetsiz kaldı” diyerek manşetine taşıdı.