Gazetecilere baskıda ilk 5’teyiz
Gazetecilere yönelik baskı ve şiddet CPJ ve RSF'nin raporlarında bir kez daha ortaya çıktı. Türkiye’de 2021’de 18 gazeteci hapse atılırken 2022’de bu sayı 40 oldu Türkiye, en çok gazetecinin hapse atıldığı ilk 5 ülke arasında. Basına yönelik operasyonlar da 'eski kötü günlere' dönüldüğü yönünde kaygıları artırdı.
Kayhan AYHAN
Gazetecilere yönelik baskılar Türkiye'de ve dünyada 2022 yılında da devam etti. Haber takip eden gazeteciler polis şiddetine uğradı, gözaltına alındı, tutuklandı. Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), yayımladığı raporla 2022’de tutuklanan gazeteci sayısının yeni bir rekor kırdığını bildirdi. Bu yıl gazetecileri en fazla hapse atan ilk beş ülke İran, Çin, Myanmar, Türkiye ve Belarus olarak sıralandı. CPJ’ye göre 1 Aralık 2022 itibarıyla 363 gazeteci cezaevine gönderildi. Bu rakam, geçen yıla göre yüzde 20 fazla. Rapora göre Türkiye’de hapse atılan gazetecilerin sayısı 2021’de 18 iken, 2022’de bu sayı 40’a çıktı. Raporda, Mezopotamya Ajansı, tamamı kadın çalışanlardan oluşan JINNEWS ve Kürt basın kuruluşlarına içerik üreten prodüksiyon şirketlerinden 25 Kürt gazetecinin tutuklandığı hatırlatıldı. “Bu yıl 2016’daki darbe girişiminin ardından olduğundan daha az gazeteci hapse atılmış olsa da Türkiye’de bağımsız medya, hükümet kapatmaları, devralmalar ve çok sayıda gazetecinin sürgüne veya meslekten atılmaya zorlanması nedeniyle büyük ölçüde zarar gördü” denilen raporda, ‘Sansür Yasası’na da değinen CPJ, tutuklamaların gelecek yılki seçimler öncesinde basın özgürlüğüne karşı yeni bir saldırıya işaret ediyor olmasından endişe edildiğini belirtti.
533 TUTUKLU
Sınır Tanımayan Gazeteciler’e (RSF) göre de 2022 yılında dünya genelinde 533 gazeteci tutuklu bulunuyor. 110 gazetecinin tutuklu olduğu Çin, "dünyanın en büyük gazeteci hapishanesi” olarak nitelendirildi. 62 gazetecinin tutuklu olduğu Myanmar ikinci, 47 gazetecinin tutukluğu olduğu İran üçüncü, 39 gazetecinin tutukluğu olduğu Vietnam dördüncü ve 31 gazetecinin tutuklu olduğu Belarus beşinci sıradan listeye girdi. Daha önceki yıllarda ‘tutuklu gazeteciler’ kategorisinde dünyanın üst sıralarında yer alan Türkiye, bu kez gazeteciler bakımından ‘en riskli ülkeler’ arasında sayılmadı.
Ancak RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, haziran ayında Kürt gazetecilere operasyon yapılmasının Türkiye’nin yeniden “eski kötü günlere” döndüğü yönünde kaygılar yarattığını söyledi. Diğer yandan RSF’nin raporuna göre, 2022 yılında 57 gazeteci öldürüldü, 65 medya temsilcisi rehin alındı, 49’u da kayıp durumda.
RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, 2022 Bilançosu’nun yayımlanması dolasıyla yaptığı açıklamada, “Diktatörlükler ve otoriter yönetimler, hapishanelerine gazeteci doldurmada hızlandırılmış bir süreç işletiyorlar. Gazeteci tutuklamadaki bu yeni rekor artış, bu vicdansız güçlere direnilmesine ve haber özgürlüğü, bağımsızlığı ve çoğulculuğu hedeflerini savunan herkesle aktif dayanışma içinde bulunulmasına olan yakıcı ihtiyacı teyit ediyor” dedi.
Raporlar gazetecilerin yaşadıklarını gözler önüne sererken, Türkiye'de gazetecilere yönelik şiddet ise son bulmadı.
ŞİDDET DEVAM ETTİ
Bartın’da, maç çıkışı stad önünde protesto gösterisi yapan taraftar grubuna müdahale sırasında orantısız güç kullanan polis, olayı görüntüleyen gazeteci Halil Tekin’e şiddet uyguladı. Basın Konseyi yaptığı açıklamada şiddeti kınadı. Açıklamada, "Bir grup polisin, gazeteci Halil Tekin’i yerde sürüklemesi, dizleriyle sırtına basarak ters ters kelepçe takmaya kalkışması, kan donduran görüntülerdir. Gazetecilerin şahsında, asıl halkın haber alma ve gerçekleri öğrenme hakkı ile ifade ve basın özgürlüğü saldırıya uğramaktadır. Basın Konseyi olarak, gazeteciye şiddet uygulayan polislere hak ettikleri cezanın bir an önce verilmesini talep ediyoruz. Siyasi iktidarı ve tüm sorumluları da polis şiddetini durdurmaya bir kez daha davet ediyoruz" ifadeleri kullanıldı.
GAZETECİYE TUTUKLAMA
Bitlis Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sinan Aygül, çocuğa yönelik taciz haberi nedeniyle çıkarıldığı mahkemece "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" iddiasıyla tutuklandı. Aygün, Bitlis Tatvan'da 14 yaşındaki bir çocuğa yönelik taciz ve istismara ilişkin haberinde, Bitlis Valisi Oktay Çağatay'ın "uyarısı" üzerine şüphelilere ilişkin bazı ayrıntılarda düzeltmeye gitmiş ve "Konunun her daim olduğu gibi kamuoyu adına takipçisi olacağım ancak teyit etmeden paylaştığım için tüm kamuoyundan özür diliyorum" demişti.
CEZA ORANTISIZ BULUNDU
Yargıtay, gazeteci Mehmet Güleş’e ‘örgüt propagandası’ iddiasıyla verilen 3 yıl 1 ay 15 günlük hapis cezasını orantısız bularak bozdu. Bozma gerekçesi olarak, "Hukuka, vicdana, dosya kapsamına uygun alt sınırdan makul düzeyde uzaklaşarak bir cezaya hükmedilmesi gerekirken, dosya içeriğiyle de uyuşmayacak şekilde teşdidin derecesinde yanılgıya düşülerek yazılı şekilde fazla ceza tayin edilmesi" ifadeleri kullanıldı.Gazeteci Mehmet Güleş’e sosyal medyada yaptığı haber paylaşımları nedeniyle Elazığ 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nce 3 Mayıs 2017’de “örgüt propagandası yapmaktan” 3 yıl 1 ay 15 günlük hapis cezası verilmişti.
Kapatılan Azadiya Welat gazetesinin Dersim Temsilcisi iken 2011 yılında tutuklanan Gökhan Gümüş ise tahliye oldu. Gümüş, "Mutlaka özgürlük koşulları oluşacak, umutsuz değilim" dedi.