Geleneksel tamamlayıcı alternatif tıp
Geleneksel Tıp, Alternatif Tıp, Tamamlayıcı Tıp, Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp, Geleneksel, Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp, Çin Tıbbı, Doğu Tıbbı ve benzeri bir dizi ifade gerçekte birbirinden farklı olmakla birlikte beraber ve/veya birbirinin yerine de kullanılabilen bir kavram setini oluşturuyorlar. Geniş anlamıyla Geleneksel, Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp (GTAT) olarak kullanacağımız bu setin ortak özelliği hastalıklara modern tıbbın dışında tanı ve tedaviler önermesi, uygulaması.
GTAT geçmiş yıllarda daha çok mahalle arası aktarlar, şifacılar, otacılar, hacamatçılar, üfürükçü, cinci hocalar tarafından uygulanırken şimdilerde yaygın olarak akademik unvanlı bilim insanları tarafından televizyonlarda, sosyal medyada pazarlanmakta, bu alanda markalaşmış isimler mağaza zincirleri kurmaktalar. Öte yandan, geçmişteki nane, limon, ıhlamur, zencefil gibi daha basit doğal ürünlerden yapılan “kocakarı ilaçları”nın yerini şimdilerde uzak coğrafyalardan getirilmiş egzotik bitkiler ve bileşenler almış bulunuyor.
Türkiye’deki GTAT uygulamalarının bir diğer karakteristiğini de kendini geniş olarak dini söylem ve pratikle ilişkilendirmesi oluşturuyor. Aslında başka toplumlarda da var olan kupa terapisi “Peygamber sünneti hacamat” olarak hadisler eşliğinde pazarlanıyor, Tıbb-ı Nebevi kongrelerinde modern tıbbın konuları dini kavram ve pratiklerle sorgulanıyor.
GTAT uygulamalarındaki bu yaygınlaşmanın siyasal İslamcıların Türkiye’deki on beş yıllık iktidarından beslendiği de açık olarak görülebiliyor. Geçmişte gizli gizli cin çıkarma seansları yapanların bugün artık İstanbul’un göbeğinde Cin Hastanesi kurmasındaki cüreti de zamanın ruhundan bağımsız olarak değerlendirmek mümkün görünmüyor. Bu konuyu son olarak bitkisel ürün pazarlaması konusunda maharetli bir kimya profesörünün Cumhurbaşkanı başdanışmanlığına atandığını hatırlatarak noktalayalım.
• • •
Bu satırlar TTB yayını Toplum ve Hekim dergisi son sayısının Dosya Editörü’nden yazısından.
Prof. Dr. Nilay Etiler ve Prof. Dr. Murat Civaner’le birlikte hazırladığımız dosyada Doç. Dr. İlker Belek alternatif tıbbı iktisadi-siyasal bağlamda ele alıyor, Prof. Dr. M. Murat Civaner hekimlerin modern tıp dışı yöntemlere meslek ahlakı değerlerini ve ilgili hakları göz önünde tutarak nasıl yaklaşması gerektiğinden söz ediyor, Prof. Dr. Ersin Yarış ilaç geliştirme sürecini ayrıntılı olarak anlattıktan sonra bu sürecin “bitkisel ürünler”de sistematik biçimde mevcut olmadığına dikkat çekiyor, Prof. Dr. Alper B. İskit homeopatiyi gerçek bir yalancıbilim olarak ele alıyor, Prof. Dr. Nuran Elmacı geleneksel tedavi uygulamalarını sağlık antropolojisi açısından değerlendiriyor, Prof. Dr. Hüseyin Polat alternatif tıbbın önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu, bilimsel tıbbın bütün birikim ve olanaklarının kullanılmasının önemine değiniyor, Dr. Hande Arpat sağlıkta gericileşmenin ortaya çıkan olgu ve sonuçlarını kapitalizmin geçirmekte olduğu ideolojik kriz bağlamında tartışıyor, Dr. Eriş Bilaloğlu bir zamanlar kamuoyunda oldukça tartışmalara yol açan “Zakkumcu Ziya” olayını aktarıyor.
Dosyada ayrıca GTAT ile ilgili TTB’nin, uzmanlık derneklerinin, Avrupa Hekimler Daimi Komitesi’nin görüşleri yer alıyor.
• • •
Malûm; geçmişte kaçak olarak yapılan akupunktur, hipnoz, sülük, hacamat, larva gibi GTAT uygulamaları şimdilerde artık bizatihi Sağlık Bakanlığı tarafından yasal hale getirildi ve halen on üç üniversite ve on bir devlet hastanesinde GTAT birimleri hizmete girmiş durumda.
Dosya editörlerinden olduğum için yazmıyorum, tabii ki önemli olan okuyucuların görüşü ama…
Toplum ve Hekim’in bu dosyası sanırım konunun bilimsel açıdan değerlendirilmesi için yararlı bir kaynak olacak.
Konuya ilgi duyanlar için bir de ipucu vereyim…
Toplum ve Hekim tahmin edeceğiniz gibi GTAT meselesine eleştirel yaklaşıyor ama bu yaklaşım bütün GTAT uygulamalarını “akıldışı”, “şarlatanlık” olarak gördüğü anlamına gelmiyor. Tersine, dosya yazılarında da belirtildiği gibi bu uygulamaların toptan reddedilmesi yerine her birinin etkililik ve güvenilirlik açısından değerlendirilmesinin uygun olduğunu vurguluyor.
Devamı ve daha fazlası dosyada.
• • •
Toplum ve Hekim ne yazık ki kitapçılarda satılmıyor, sadece TTB ve tabip odalarından edinilebiliyor.
Biraz zahmetli olduğunu biliyorum ama gene de ulaşmaya çalışın, okuduğunuzda o zahmete değdiğini göreceksiniz, derim.