Gelir dağılımında büyük bozulma: Emeğin kaybettiğini sermaye kazanıyor
DİSK-AR'ın büyüme verilerine ilişkin araştırmasına göre, 2020'nin ikinci çeyreğinde emeğin payı yüzde 37 iken 2022'nin ikinci çeyreğinde yüzde 25,4’e düştü. Sermaye payı ise 2020-2022 arasında yüzde 42,8’den yüzde 54’e çıktı. Yüzde 25,4’lük emek payının son 20 yılın en düşük düzeyi anlamına geldiği kaydedilen raporda, "Pandemi ve yüksek enflasyon emeğin payını keskin biçimde düşürürken bölüşüm ilişkilerinin daha da kötüleşmesine yol açtı" ifadelerine yer verildi.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonları Araştırma Merkezi (DİSK-AR) büyüme verilerine ilişkin araştırmasını paylaştı.
TÜİK'in Nisan-Mayıs-Haziran aylarını kapsayan Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2. Çeyrek verilerinin bugün yayınlandığını aktaran DİSK-AR, raporda "TÜİK’e göre GSYH, enflasyondan arındırılmış, zincirlenmiş hacim endeksi olarak 2022 yılı birinci çeyrek ilk tahminine göre bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7,3 arttı. Emeğin GSYH içinde payı (işgücü ödemeleri) yüzde 31,5’e düşerken, sermayenin payı (net işletme artığı/karma gelir) yüzde 47,6’ya çıktı" ifadelerini kullandı.
"YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMİ EMEK ALEYHİNE İŞLEDİ"
"Gayrisafi yurt içi hasıla (gelir yöntemiyle cari fiyatlarla) 2022 2. çeyrekte (Ocak-Mart, 2022) bir önceki yılın aynı dönemine göre (enflasyondan arındırılmamış olarak) yüzde 11,6 oranında arttı" denilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Aynı dönemde işgücü ödemeleri yüzde 66,4 artarken, net işletme artığı yüzde 134,7 oranında arttı. İşgücü ödemeleri emeğin payını ifade ederken, net işletme artığı sermayenin payını ifade etmektedir. Böylece emeğin cari fiyatlarla gelir artışı hem Türkiye ortalamasının hem de sermaye geliri yıllık artışının çok altında kaldı. Verilerde yüksek enflasyon döneminin emek aleyhine işlediği ve emeğin payının küçülmesine yol açtığı görülüyor.
Emek ve sermaye gelirlerinin büyümesi arasındaki asimetri ve dengesizlik 2021 2. çeyrekte de benzer şekilde seyretmişti. 2021 2. çeyrekte GSYH cari fiyatlarla 53,5 oranında büyürken işgücü ödemeleri sadece yüzde 36,5 arttı. Sermaye payı ise yüzde 86,9 oranında arttı.
2020 yılını 100 kabul ettiğimizde GSYH cari fiyatlarla 100’den 329,5’e çıkarken, emeğin geliri 100’den 227,1’e çıktı. Böylece iki yılda toplam emek gelirleri parasal olarak yüzde 127,1 oranında artmış oldu. Aynı dönemde sermaye gelirleri ise 100’den 414,8’e yükselerek yüzde314,8 oranında arttı (Grafik 4). Sermaye gelirleri parasal olarak emeğin iki katı kadar artmış oldu."
"GELİR BÖLÜŞÜMÜ PANDEMİ ÖNCESİNE GÖRE CİDDİ BİÇİMDE BOZULDU"
"Görüldüğü gibi 2021 ve 2022 yıllarında üst üste emeğin payı ortalama GSYH büyümesinin oldukça altında kalırken sermayenin geliri ortalama GSYH büyümesinin çok üzerinde arttı. Bu durum gelirin sınıfsal dağılımını kötüleştirdi" ifadelerine yer verilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Öte yandan Covid-19 salgınının bölüşüm ilişkilerini kötüleştirdiğini söylemek mümkündür. GSYH’den emeğin ve sermayenin aldığı pay 2020’den bu yana açılma eğilimi gösteriyor. Covid19’un görülmeye başladığı 2020 2. çeyrekte GSYH içinde emek payı yüzde 37 iken 2021 2. çeyrekte yüzde 32,7 ve 2022 2. çeyrekte ise yüzde 25,4 oldu. Buna karşılık GSYH içinde 2020 2. çeyrekte yüzde 42,8 olan sermayenin payı ise 2021 2. çeyrekte yüzde 49,3’e ve 2022 2. çeyrekte ise yüzde 54’e yükseldi.
Gelir bölüşümü pandemi öncesine göre ciddi biçimde bozuldu. 2019 2. çeyrekte yüzde 36,8 olan işgücü ödemeleri payı üç yıl sonra 2022 2. çeyrekte yüzde 25,4’e gerilerken, pandemi öncesinde yüzde 45 olan net işletme artığı(sermaye payı) üç yılda yüzde 54’e yükseldi. Pandemi ve yüksek enflasyon emeğin payını keskin biçimde düşürürken bölüşüm ilişkilerinin daha da kötüleşmesine yol açtı. Yüzde 25,4’lük emek payı son 20 yılın en düşük düzeyi anlamına geliyor. 2002 yılı 2. çeyrekte emeğin GSYH içindeki payı yüzde 29,2 idi. Yüzde 25,4 AKP dönemindeki en düşük düzeydir."