Genç ve kadın işsizliği korkutucu düzeyde: Türkiye’nin beka sorunu işsizlik

Geçen hafta istihdam ve işsizlikle ilgili şaşırtan iyimser açıklamalara tanık olduk. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal, 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi hakkında basın bilgilendirme toplantısında, “2020’de ekonomide yüzde 5 büyüme öngörülmektedir. İstihdamda ise 1 milyon 52 bin artış beklenmektedir” dedi. Sunumda 2020 istihdam hedefinin 29,3 milyon olduğu belirtildi. İşsizlik hedefi ise yüzde 11,8 olarak açıklandı. Bu hedefler 2020-2022 dönemi Orta Vadeli Programı’nda da (Yeni Ekonomi Programı) yer alıyordu. Yeni Ekonomi Programı’nın (YEP) 2019 işsizlik gerçekleşme tahmini 12,9 olarak açıklanmıştı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk ise “2007-2018 yılları arasında genç istihdamını en fazla artıran ülke olduk Avrupa Birliği’nde” dedi.

Bu iyimser iddialara rağmen, 15 Ekim 2019 Salı günü açıklanan TÜİK işsizlik verileri bambaşka şeyler söylüyordu. Standart işsizlik oranı tarım, inşaat ve turizm mevsimi olan temmuz ayında bile artmaya devam etti ve yüzde 13,9 olarak gerçekleşti. Asıl dikkate alınması gereken işsizlik oranı olan mevsim etkisinden arındırılmış tarım dışı işsizlik ise Temmuz 2019’da yüzde 16,5’e yükseldi. Yaz aylarında yüzde 13,9 olarak gerçekleşen işsizliğin tarım, inşaat ve turizm mevsimi sonbahar ve kış aylarında daha yüksek düzeyde gerçekleşmesi kaçınılmaz olacak. 2019 yılı ortalama işsizlik oranının YEP’te tahmin edildiği gibi 12,9 olarak gerçekleşmesi epeyce zor görünüyor.

İşsizlikte en vahim tablo ise genç ve kadın işsizliğinde yaşanıyor. Genç işsizliği, genç kadın işsizliği ve tarım dışı genç kadın işsizliği en yüksek işsizlik türleri olarak öne çıkıyor. Genç ve kadın işsizliği diğer işsizlik türlerine göre çok daha yüksek seyrediyor ve çok daha hızlı artıyor. Genç işsizliği 2018 Temmuz ayında yüzde 19,9 iken Temmuz 2019’da 7,2 puan artarak 27,1’e yükseldi. Her 100 gençten 27’si işsiz. Genç kadın işsizliği daha da vahim seyrediyor. Genç kadın işsizliği yüzde 25,6’dan yüzde 33,3’e yükselirken, tarım dışı genç kadın işsizliği yüzde 32,3’ten yüzde 41,2’ye yükseldi. Her 100 genç kadından 33’ü işsizken, kentsel alanlarda her 100 kadının 41’i işsiz.

Öte yandan genç işsiz sayısı 2005 yılından bu yana en yüksek düzeye ulaştı. 2005’te 926 bin olan genç işsiz sayısı, 2009 krizinde 1 milyon 176 bine yükseldi. 2012’de 695 bine gerileyen genç işsiz sayısı, 2018 krizi öncesinde 2018 Nisan ayında 900 bin seviyesine gerilemişti. Genç işsiz sayısı krizle birlikte sert bir tırmanışla 1 milyon 508 bin düzeyine yükseldi.

Kentsel genç kadın işsizlik oranı 2005’ten bu yana en yüksek düzeye ulaştı. 2006’da yüzde 23, 2014’te yüzde 21 civarına gerileyen kentsel genç kadın işsizliği, 2018 Nisan ayında kriz öncesinde yüzde 26 seviyesine gerçekleşmişti. Kentsel genç kadın işsizliği Temmuz 2019’da bütün zamanların rekorunu kırarak yüzde 41,2 düzeyine yükseldi. 2005’te 309 bin olan kentsel genç kadın işsiz sayısı, 2019 Temmuz ayında 659 bin oldu.

Pembe tablolar ve iyimser tahminler gerçekleri değiştirmiyor. Türkiye’de işsizlik en vahim sosyal sorun olmaya devem ediyor ve bu sorunu en derinden yaşayanlar ise gençler ve kadınlar. Türkiye’nin geleceğinin en önemli sorunu işsizliktir. Güvenceli ve kaliteli işler yaratılması, gençlerin ve kadınların daha çok, daha insani işe erişiminin sağlanması Türkiye’nin beka sorunudur.

Palyatif önlemlerle, geçici ve eğreti istihdam biçimleriyle, İŞKUR kaynaklarının istihdam yaratmayan teşviklere akıtılmasıyla Türkiye’nin, gençlerin ve kadınların gelecek sorunu çözülemez. Türkiye acilen fazla mesaileri düşürmeli ve çalışma saatlerini haftada 40 saate indirmeyi tartışmalıdır. Gençlerin ve kadınların çalışabilmesi için öncelikle dikkate alınması gereken çözüm herkesin daha az çalışmasıdır.