Gerçeğin alelacele kurgusu

Yeni yaşanmış iki büyük olaya dayanan ‘On Üç Yaşam’ (Thirteen lives) ve ‘Memorial’da Beş Gün’ (Five days at memorial) isimli iki yapımın, kurgusal olarak hikâyeleştirme metotları oldukça benzer nitekim sonuçları da.

FAZLA BİLİNİRLİK

Amazon Prime’da yayınlanan ‘On Üç Yaşam’, hepimizin iyi bildiği 2018’de Tayland’da Tham Luang Nang Non mağarasında mahsur kalan 12 çocuk ve futbol antrenörlerinin kurtarılma hikâyesini anlatıyor. Bu gerçek olayın emanet edildiği isim, Apollo 13, Frost/Nixon gibi önemli ve sürükleyici tarihi dramalardan tanıdığımız Ron Howard. Tay ordu mensupları ile başlayan kurtarma operasyonu, askerlerin dar mağara tünel deneyimlerinin olmaması sebebi ile yabancı dalgıçları bünyesine katan son yılların en büyük, uluslararası destekli kurtarma operasyonuna dönüşüyor. Tham Luang mağara sistemine aşina olan ve mağaranın haritasını çıkarmış olan İngiliz mağara kaşifi Vernon Unsworth (Lewis Fitz-Gerald), iki İngiliz dalgıç çağırıyor; John Volanthen (Colin Farrell) ve Richard Stanton (Viggo Mortensen). Ardından bu ikiliye iki İngiliz dalgıç ve de Avustralyalı anestezi uzmanı dalgıç katılıyor. Yönetmenin bu beş dalgıcın bakış açılarından filmi ilerlettiğini görüyoruz. Kamera, ara sıra mağara dışındaki binlerce insandan oluşan kalabalığa dönünce görüyoruz ki bu alanın enerjisi hiç bir şekilde hakkıyla verilememiş. 100’den fazla hükümet yetkilisi, 900 polis memuru, 2000 Tay askeri ve denizaşırı ordu mensubu, 1500 gazeteci ve daha fazlasından oluşan büyük bir sahneden bahsediyorum. Yönetmenin her şeyden bir parça vermeye çalışması kendini tuzağa düşürmüş, bu da hikâyedeki kurtarılmayı bekleyen çocukların hikâyelerinin eksikliğiyle son bulmuş. Her şeyini zaten çok iyi bildiğimiz bu olayın en merak edilen tarafı aslında çocuklar değil mi? Onları, günlerce mağara içinde aç susuz, psikolojik ve fiziksel olarak zorlandıkları ortamda hiç görmüyoruz, onları hiç hissedemiyoruz. Uluslararası büyük bir çaba ve sosyal medya aktivizmi ile gerçekleşen kurtarma hikâyesi, gerçek zamanlı olarak televizyon ve internette o kadar ayrıntılı bir şekilde ele alındı ki izleyici çoğu şeye zaten dakika dakika tüm ayrıntılara aşina. O yüzden de iki risk taşıyor film. Fazla bilinirliği dolayısıyla hikâyenin hem dramatik etkisinin verilememesi hem de tüm detayların izleyici tarafından anlatıda aranacak olması. Kısacası büyük bir hikâyede çok sayıda küçük hikâye yaratılması, çocukların nasıl hayatta kaldıklarına hiç odaklanılmaması ve başroldeki dalgıçların tek boyutlu ele alınması sonucunda izlemesi keyifli olmayan bir film ortaya çıkmış. Tüm hikâyeyi gerçekçi bir şekilde ele alan bir belgesel çok daha iyi anlatabilirdi bu tarihsel olayı.

İNANDIRICI OLMA

Appletv+’nin ‘Memorial’da Beş Gün’ (Five days at Memorial) isimli mini serisi ise, Katrina Kasırgası sırasında New Orleans’taki hastanenin yoğun bakım ünitesindeki doktorlar ve hemşirelerin, beş gün boyunca elektriksiz kalan tesiste yaşadıkları macerayı konu alıyor. Katrina Kasırgası ile ilgili tek bir mekânı seçerek, olayı farklı bir bakış açısıyla göstereceğini düşündüğüm için diziyi ilginç bulmuştum. Ancak diziye karşı ilgimi ilk bölümü izlemeye başlar başlamaz kaybettim. Kamuya fazlasıyla mal olmuş bu tarihsel hikâyenin, hem gerçeği yansıtma hem dramatik olma iştahı sebebiyle, olayın anlamını kavramsal ve tarihsel olarak yitirttiğini düşünüyorum. Vera Farmiga gibi bir ünlü bir isim de dâhil olmak üzere oyunculukların hepsi vasattı çünkü karakterler tek boyutluydu. CGI ile gerçek görüntüler arasında geçiş yapan kurgu ise yapımı kalitesiz gösteriyordu. Amerika tarihinin en yıkıcı ve en ölümcül kasırgalarından biri olan Katrina Kasırgası’nın daha büyük bütçeli bir yapımı ve daha iyi bir hikâyeyi hak ettiği kesin. Çok yakın geçmişe ait kurgusal tarihi hikâyelerin, gerçeği yansıtma ve inandırıcı olma sorunları halihazırda varken, gerçeğin alelacele kurgulanarak hızlı izle hızlı tüket matematiğine sokulması yaşanmış büyük dramlara saygısızlık içeriyor.