Gıda güvenliği ‘güvenlik’ sorunu oldu

İstanbul, Tekirdağ, Kocaeli ve Edirne’de iki yüze yakın kişinin ıspanağa bağlı zehirlenme yaşaması halk sağlığında gelinen son noktayı gözler önüne serdi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, besin zehirlenmelerinin ıspanaktan değil, yabani otlardan kaynaklandığını tespit ettiklerini söyleyerek, "Vatandaşlarımız sebzeleri otlardan iyi ayıklayıp, iyi yıkasınlar" dedi.

Ancak yetkililere göre, yurttaşların halk sağlığını etkileyen ıspanaktan otları "ayıklayamamak" değil yetersiz denetim ve tarım politikaları.
AKP iktidarının dışa bağımlı ve kar güdümlü tarım politikalarında iflası uzun süredir tarladan sofraya gelen ürünlerde nitelik kaybına, çiftçilerin borçlanarak üretimde zorlanmasına, kamu kurumlarının denetimden uzaklaşmasına ve başka ülkelere ithal edilen çoğu ürünün geri gönderilmesine varan sonuçlar doğurdu.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu üyesi Murat Kapıkıran söz konusu ıspanağa bağlı zehirlenmelerin "yabani ot" bahanesiyle geçiştirilemeyeceğini söyledi.

KUŞKULAR GİDERİLMELİ

Ispanak zehirlenmeleriyle gündeme gelen güzel avrat otu, patlıcangiller familyasına ait ve içinde bulunan "atropin" maddesi nedeniyle çok zehirli bir bitki. Ispanak yemeğinin tekrar ısıtılıp yenmesine bağlı olarak da nitrit zehirlenmeleri görülebiliyor. Kapıkıran, ıspanakta buna benzer zehirlenme olasılığının mümkün olduğunu ancak zehirleyecek denli etken maddeye maruz kalmak için ciddi oranda bir tüketim yapılmış olması gerektiğini söyledi: "Ispanağa yabani ot karıştı diyor resmi kaynaklar. Biz de bunun üzerinden sonuçları takip edeceğiz. Verimli incelemeler olursa içerisinde farklı şeylerin de olma ihtimali yüksek. Tarım ve sağlık bakanlıkları bu konuda açık olmalı, yapılan analizlerin sonuçları kamuoyuyla paylaşılmalı, süreç şeffaf yürütülmeli ve kuşkular giderilmeli."

BAKANLIK SORUMLU

Kapıkıran, "Üretim sürecinin kontrol edilmesi ve bu süreçte yer alan bileşenlerin gıda tüketimine dair bilinçlendirilmesi gerekiyor. Üretim alanlarında, lojistikte, satış transfer noktalarında denetimin çok sıkı yapılması lazım. Toprak kalitesinden tohum kalitesine dek yapılması gereken denetimlerden sorumlu olan Tarım ve Orman Bakanlığı'dır, il müdürlükleridir. Bir diğer yöntem ise, uluslararası ölçekte de yer alan sosyal dayanışma örgütlenmeleri. Özellikle kentlerde sadece tüketici pozisyonunda olmak yerine türetici de olunmalı. Yani, kentlerde sadece tüketen değil aynı zamanda üreticinin planlamalarına da destek olmak gerekiyor" açıklamalarında bulundu.

FATURA ÇİFTÇİLERE KESİLDİ

Kapıkıran'a göre, üretimde petro-kimya içeren tercihler yerine geleneksel metotlarla sağlıklı gıda maddeleri üretilebilir ancak bunun için de yasal mevzuat gerekli. Dışa bağımlı, güvensiz ithal politikaları sonucu hayvansal gıdalarda yaşanmış olan sorunları hatırlatan Kapıkıran, bitkilerde de benzer sorunların artması halinde uluslararası tüketicinin de beslenmeye dönük endişe ve kaygılarının artacağını dile getirdi.

Kapıkıran'ın bir diğer dikkat çektiği konu, bu zehirlenmelerden ötürü ıspanak üreticilerinin ve pazarcıların ciddi bir mali problemle boğuşması. "Yine çiftçilere ya da hasadı yapan tarım işçilerine fatura kesildi" diyen Kapıkıran, çiftçilerin ciddi imkansızlıklar içerisinde hasat sürecine girdiğini, pazarda verilen fiyatın da çiftçinin istihdamını karşılayacak denli olmadığını vurguladı. Kapıkıran, insan sağlığına uygun ulusal tarım politikaları oluşturulması gerektiğini ifade etti.

GIDA ALARM VERİYOR

Avrupa Birliği’nin 2018 yılına ilişkin RASSF raporuna göre Türkiye gıda ihracatı konusunda alarm veriyor. Rapora göre, fındıkta tespit edilen zehirli ve kanserojen madde aflatoksinde 77 ayrı tespit yapıldı.

Avrupa Birliği içindeki gıda güvenliği sorunlarını bildiren Gıda ve Yem İçin Hızlı Uyarı Sistemi'nin (RASFF) raporda yine Türkiye’den getirilen meyve ve sebzelerde de kimya biliminde kirletici olarak geçen okratoksin A maddesinin de 40 kez saptandığına vurgu yapıldı. Türkiye ayrıca toksik bir madde olan mikotoksin bakımında da ilk sıralarda yer alıyor.

Aflatoksin nedeniyle Türkiye’den gelen 40 ürünün 35’inin, antep fıstığında 24 üründen 22’sinin, incirde de 34 üründen 27’sinin sınırdan geri çevrildiğine dikkat çekildi.

PESTİSİT KULLANIMI

Raporda ayrıca pestisit yani böcek ilacı içeren madde bakımından da Türkiye ilk sıralarda. Pestisitlerin ölümcül tehlikelerine dikkat çeken Dünya Sağlık Örgütü'nün açıkladığı verilere göre bakteri, virüs, parazit veya kimyasal maddelerin tüketilmesi sonucu her yıl ortalama 400 bin kişi hayatını kaybediyor, aynı sebeplerle dünyada her 10 kişiden 1'i de hastalanıyor.

Raporda 2015 ila 2018 arasında ise en yüksek zararlı ürün tespitlerinin de Türkiye’de olduğuna dikkat çekildi. Buna göre 2015’te 281, 2016’da 275, 2017 ve 2018’de ise 318’er ayrı tespitle Türkiye ilk sırada yer aldı.

RUSYA KAPIDAN ÇEVİRİYOR

Türkiye'nin en yaygın gıda ihracatı gerçekleştirdiği ülkelerden biri olan Rusya gelen ürünleri kapıdan çevirmekte de en çok bilinen ülke konumunda. Geçen yıl Türkiye’den gelen meyve ve sebzelerde toplam 1495 kez Rusya’nın karantina listesinde olan zararlılar tespit edilmişti.

Tarım zararlısı içeren 30 bin tonun üzerinde ürün Rusya’ya alınmamıştı. Rusya’ya girişi yasaklanan ürünlerin hacmi, önceki yıllara göre önemli ölçüde artmış oldu.

Geçtiğimiz günlerde Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen 370 ton mandalina, içinde canlı haşere çıktığı için Rusya’dan geri gönderildi. Rus Tarım Ürünleri Denetim Ajansı Rosselhoznadzor, 16 parti halinde gelen mandalinaların ülkeye girişine izin vermediğini açıklarken, Rusya Bitki Karantina Merkezi Novorossiysk’in raporuyla da olay doğrulandı.

ISPANAĞIN FİYATI YÜZDE 50 DÜŞTÜ

İstanbul’un ardından Tekirdağ’a bağlı Çorlu, Çerkezköy, Saray ve Süleymanpaşa ilçelerinde onlarca kişinin ıspanaktan zehirlenmesinin ardından pazarlarda ıspanak satışları ciddi oranda düştü. Ispanak üreten ve satanların çok mağdur olduğunu belirten Çorlu Pazarcılar Odası Başkanı Kenan Üstek, Trakya’da üreticilerin elle toplama işlemi yaptığını ifade etti. Güzelavrat otunun ıspanağa karışma ihtimalinin olmadığını savunan Üstek, zehirlenme vakalarının ardından tezgahlarda 4 liraya satılan ıspanağın fiyatının 2 liraya düştüğünü aktardı.