Göksu Deltası'nın sınırında tersane yapımına tepki: Biyolojik çeşitliliği yok edebilir

ABİDİN YAĞMUR

Mersin’in Silifke ilçesine bağlı Taşucu’nda, kuş cenneti olarak bilinen Göksu Deltası'nın sınırında tersane kurmak isteyen sanayicilerle buna karşı çıkan çevreciler arasındaki hukuk mücadelesi 18 yıldır devam ediyor.

Bu süre içinde tersane için 2 kez ÇED olumlu raporu alındı, 2 kez mahkeme kararıyla iptal edildi. Özelleştirme İdaresi, Taşucu Limanını önce turizm tesis alanı olarak satışa çıkardı, olmayınca sanayi ve lojistik alanı olarak satışa çıkardı. O arada Göksu Deltası'nın alanı da kağıt üzerinde daraltılarak liman delta sahasının dışında bırakıldı. 2021 yılında Taşucu Limanı'nı ve art alanını özelleştirme yoluyla alan firma hem tersane, hem serbest bölge için çalışmalara başlayınca Taşucu Limanı ve sınırındaki Göksu Deltası yeniden gündeme geldi.

ÖNCE TURİZM ALANI İLAN EDİLDİ

Mersin’in Silifke ilçesindeki Taşucu Limanı, halk arasında kuş cenneti olarak bilinen Göksu Deltası'nın sınır bölgesinde bulunuyor.

Limanın art alanındaki geniş arazi ise uzun yıllar faaliyet yürüttükten sonra özelleştirme kapsamına alınan ve tasfiye edilen SEKA fabrikasına ait. Bakanlar Kurulu, o dönem özelleştirme kapsamında olan liman ve SEKA arazisini daha rahat satabilmek için 2009 yılında limanı ve art alanını “Turizm Tesis Alanı” ilan etti. Ancak bu plana karşı sanayiciler dava açtı ve Danıştay 6. Dairesi’nin 19.06.2013 tarihli kararı plan iptal edildi.

SONRA LOJİSTİK VE SANAYİ ALANI İLAN EDİLDİ

Bu arada Ulusal Sulak Alan Komisyonu, 2016 yılında Göksu Deltası Sulak Alanı sınırları yeniden belirledi ve liman sahası, sulak alan dışında bırakıldı. Çevre örgütleri de bu karara karşı yargıya gitti.

Bu kararın hemen ardından Özelleştirme Yüksek Kurulu, 28 Aralık 2016’da 1/100 bin ölçekli Çevre Düzeni Planında, 1/5 bin ölçekli nazım imar planında değişiklikler yaptı.

Bu değişikliğin ardından liman alanı lojistik tesis alanı ve sanayi tesis alanı fonksiyonlarına sahip oldu.

2021 YILINDA ÖZELLEŞTİRİLDİ

2021 yılında düzenlenen ihale kapsamında Taşucu Limanı 40 yıl süreyle kiralama, geri sahasında bulunan arazi ise satış yöntemiyle bir bütün halinde özelleştirildi.
Bu kapsamda Cumhurbaşkanı kararı gereğince TDİ’ye ait Taşucu Limanı’nın 40 yıl süre ile işletme hakkı CEYPORT Taşucu Uluslararası Liman İşletmeciliği A.Ş.’ye, liman geri sahasında bulunan taşınmaz ise CEYNAK Lojistik ve Ticaret A.Ş.’ye devredildi.

Özelleştirme işlemleri sırasında, 291 bin 183 metrekarelik liman sahasının 105 bin metrekarelik kısmı tersane alanı olarak ayrıldı.

ÇED KAVGASI 18 YILDIR SÜRÜYOR

Taşucu Limanı'nın statüsünün turizm alanından sanayi ve tersane alanına dönüştüğü 18 yıllık süre içinde tersane yapmak isteyen gruplarla çevreciler arasındaki ÇED kavgası da devam etti.

Çevre ve Orman Bakanlığı, 2004 yılında Taşucu tersanesi için ÇED olumlu raporu vermişti. Çevrecilerin açtığı dava sonucunda 2006 yılında Danıştay o raporu iptal etti.

Ancak tersane kurmak isteyen gruplar 2019 yılında bir kez daha ÇED olumlu raporu aldı. Çevreciler bir kez daha mahkemeye gitti ve Mersin İdare Mahkemesi 2022 yılının mart ayında ÇED raporunu iptal etti.

Danıştay, şirketin iptal kararına karşı açtığı davayı reddetti. Böylece 2019 tarihli ÇED raporu iptal edilmiş oldu.

ŞİRKET DUVAR ÖRDÜ, ÇALIŞMALARA BAŞLADI

Mahkeme kararına rağmen limanı ve art alanını alan firma, liman sahası içinde birtakım düzenleme çalışmalarına başladı.

Şirketin ilk işi, Taşucu’nda halkın kullanımına açık olan sahilin bir kısmını kapatmak ve yüksek bir duvar örmek oldu. Silifkeliler şimdilerde sahile indiklerinde 160 metre uzunluğunda, 2.5 metre yüksekliğinde duvarla karşılaşıyor.

CHP'Lİ BAŞARIR, MECLİS GÜNDEMİNE TAŞIDI

CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, gelişmeler üzerine Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle bir soru önergesi verdi.

Taşucu Limanı ve liman geri sahasına ilişkin ÇED kararı ve Göksu Deltası Sulak Alan sınırları daraltımının uygunsuzluğuna dair mahkeme kararları olmasına rağmen, özelleştirme ihalesi yoluyla sahayı kiralayan firmanın tersane projesi yürüttüğünü belirten Başarır, firmayı mahkeme kararlarını tanımamakla suçladı.

“Geçmişte Göksu deltası sınırları içerisinde yer aldığı bilinen günümüzde tampon bölgede kalan Taşucu Limanı ve geri sahası Serbest Bölge ve Sanayi bölgesi kurulması biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirlik açısından yanlıştır” diyen Başarır, şunları söyledi: "Biz limanlar tersaneler yapılmasın demiyoruz. Ancak liman ve tersane inşa edeceğiniz yer bölgedeki canlıları yok edecek tehlikeye sahipse, biyoçesitliliği yok edecekse ve insanların yaşam alanlarını daraltacaksa bunu neden daha uygun bir yere yapmıyorsunuz diyoruz.”

"BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ YOK EDEBİLECEK TEHLİKEYE SAHİP"

Başarır, açıklamasında şunları ifade etti: “Kurulması planlanan liman ve tersane tesislerinin, Göksu Deltasına, özel çevre koruma bölgesine ve tarımsal niteliği korunacak alanlara bitişik olarak yer aldığı, mesafe itibariyle özel çevre koruma bölgesine sınır, Ramsar sulak alan sınırına 1-1.5 kilometre, Göksu deltasına 500 metre ve sulak alanlara 500 metreden daha yakın, kaplumbağa üreme alanına bitişik olduğu görülmektedir. Ulusal ve uluslararası sözleşme ve yasal düzenlemelerle koruma altına alınan alanlar, tersane yapımına engel oluşturmaması için, bu alanları korumakla görevli idareler tarafından kaldırılmış, daraltılmış, tersane yapımına ve limanın genişlemesine uygun hale getirilmiştir. Kesinleşmiş mahkeme kararı bulunmasına rağmen, Göksu Deltası Sulak Alan sınırları daraltılmıştır. Bölgede yapılabilecek olan tersane, liman ya da endüstriyel faaliyetler biyolojik çeşitliliği yok edebilecek tehlikeye sahiptir.”

"İNŞAAT İŞLEMLERİ BAŞLADI MI?"

CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, soru önergesinde şu sorulara yanıt istedi:

“Tersane projesinin ÇED olumlu kararı iptal edilmesine ve konunun Danıştay'a taşınmış olmasına rağmen inşaat işlemleri başlanmış mıdır?

Göksu Deltası Sulak Alan sınırları daraltımının uygunsuzluğuna dair mahkeme kararları olmasına rağmen idarenin mahkeme kararlarını uygulamamasının gerekçeleri nelerdir?

Bölgede tersane yapımına engel oluşturulmaması için ilgili idarelerce koruma altındaki alanların daraltılması ne derece hukuki ve etiktir? Kesinleşmiş mahkeme kararına rağmen Göksu Deltası sulak alan sınırlarının daraltılma gerekçelerinin yasal dayanakları nelerdir?

Geçmişte Göksu deltası sınırları içerisinde yer aldığı bilinen günümüzde tampon bölgede kalan Taşucu Limanı ve Geri Sahası ÇED sahasında Serbest Bölge ve Sanayi bölgesi kurulması biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirlik açısından ne kadar doğrudur? Şehircilik ilkeleri ve yeni sağlıklı kent modellerinde bu tür bir örnek var mıdır?

Ramsar Sözleşmesiyle koruma altına alınan bölgede yaşanan tüm bu gelişmeler, Kıyı Koruma Kanunu başta olmak üzere mevzuatımıza uygun mudur?

12.07.2019 tarihinde dönemin kaymakamı Şevket Cinbir tarafından Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş adına yetkilendirilen Necati Tüysüz ile imzalanmış olan ve toplam 423.618 metrekarelik Ana Mendirek ve Dolgu Alanının 49 yıllığına “Kullanma Sözleşmesi”nin imzalanmış olmasının hukuki dayanağı nedir?

Söz konusu alanın kaymakam tarafından “kullanma izni” sözleşmesiyle kullanıma açılması, kurumlar ve normlar hiyerarşisi açısından yetkilendirmesi uygun mudur? Kaymakamın kullanım izni sözleşmesi ile alan tahsis etmesi ne kadar hukuki ve uygundur? Bunun örneği/örnekleri var mıdır?”