Google ambargosu Meclis'te tartışıldı: "Bağımsız gazeteciliği yok ediyorsunuz!"

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Dijital Mecralar Komisyonu, Google algoritma değişiklikleri ve sonuçlarının yanı sıra dijital telif konusunda Google yetkililerini dinledi. Algoritma değişiklikleri ve bunun bağımsız medya organlarına olumsuz etkisine dair sorularına somut bir yanıt alamayan muhalefet temsilcileri, komisyonda sert eleştirilerde bulundu.

AKP Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman başkanlığında toplanan komisyonda, usul tartışması nedeniyle verilen aranın ardından CHP Grup Başkanvekili Murat Emir, konuşma yaptı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) yönelik yolsuzluk soruşturmasında tutuklanmasının ardından görevinden uzaklaştırılan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun sosyal medya platformu X'teki hesabına erişim engeli getirilmesini eleştiren Emir, "X hesabına erişimin engellenmesi için hiçbir gerekçe yoktur, hiçbir hukuki dayanak yoktur" dedi.

Türkiye'de erişim engeli kararlarının yasal ve anayasal dayanaktan yoksun olduğunu vurgulayan Emir, erişim engelinin birilerini susturmaya, ifade özgürlüğünü yok etmeye dönük keyfi bir biçimde kullanıldığını belirtti.

GOOGLE: BİZİM ÇIKARLARIMIZA VE MİSYONUMUZA UYGUN OLMAZ

Emir'in konuşmasının ardından Google yetkilileri, sunum yaptı.

Google Reklamcılık ve Pazarlama Limited Şirketi Kamu İlişkileri ve Politikaları Direktörü Tolga Sobacı, Türkiye'deki şirketin Google LLC tarafından sağlanan ürün ve hizmetler üzerinde herhangi bir tasarruf yetkisine sahip olmadığını ve Google LLC'nin şubesi, temsilcisi ya da irtibat bürosu olarak faaliyet göstermediğini söyledi.

Google İsviçre Google Arama İlişkileri Lideri ve Google Arama Sözcüsü Johannes Matthias Müller de yaptığı sunumda, "Google arama" için yayıncılarla ve internet sitesi sahipleriyle görüştüklerini, onların sorularını ve karşılaştıkları zorlukları kendilerinden dinlediklerini anlattı.

"Herhangi bir sonucun manipüle edilmesine veya bunların herhangi bir şekilde çarpıtılmasına neden olmak bizim çıkarlarımıza ve misyonumuza uygun olmaz" diyen Müller, telefonlardaki aplikasyonlarda olduğu gibi düzenli olarak kendi ürünlerinde güncelleme yaptıklarını belirtti.

"ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER ÖNCESİ DEĞERLENDİRME SÜRECİ UYGULUYORUZ"

Bu güncellemelerle "Google arama"da tüm dillerde ve aynı zamanda tüm ülkelerde daha iyi bir deneyim sunmayı hedeflediklerini ileri süren Müller, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Özellikle de bir yayıncı veya bir web sitesi sahibi bir değişiklik yapabilecekse ve bu yaptığı değişiklik sayesinde daha kolay bulunabilecekse veya daha iyi koşullara erişebilecekse, bunların dokümantasyonunu paylaşıyoruz. Aynı zamanda, yayıncıların ölçümlerinde görebilecekleri büyük, genel değişiklikler olduğu zaman bunları da aynı şekilde paylaşıyoruz. Bu güncelleme bilgileri tüm web siteleri için küresel bir şekilde paylaşılıyor. Yapılan güncellemeler çok çeşitli formatlarda gerçekleştirilebiliyor. Önemli değişiklikler, güncellemeler yaptığımız zaman, uygulamaya geçilmeden önce güçlü bir değerlendirme süreci uyguluyoruz.

Global olarak yapmış olduğumuz güncellemelere baktığımız zaman, buradaki hedef bütün dillerde ve tüm ülkelerde teknik iyileştirmelerin her yerde kullanıcı deneyimini iyileştirmek amacıyla kullanılabilmesi. Genellikle 'Google arama' için yapmış olduğumuz bu güncellemeler aynı zamanda 'Google keşfet' ürünümüz için de yapılıyor. Örnek vermek gerekirse şayet kullanıcı spora ilgi duyuyorsa veya filmlere ilgi duyuyorsa kendisine ilgi duyduğu bu alanlarla alakalı içerik gösteriliyor. Kişiselleştirilmiş bir yapısı olması itibarıyla 'Google keşfet' üzerinden yapılan tıklamalar zaman içerisinde, farklı zamanlarda, çok farklılıklar gösterebiliyor."

"BİREYSEL WEB SİTELERİNİ HEDEFLEMİYORUZ"

Arama özelliğini daha iyi hale getirmek için her yıl binlerce güncelleme yapıldığını aktaran Müller, "Bu güncellemeler arasına, periyodik olarak, düzenli çekirdek güncellemesi dediğimiz, sistemin kendi içerisindeki güncellemeler de dahil. Çekirdek güncellemeler, aslında bizim nispeten daha büyük diyebileceğimiz güncellemeler ve bunlar yürürlüğe konulduktan sonra da web sitelerinde tabii ki bazı değişiklikler ortaya çıkabiliyor" ifadesini kullandı.

Müller, sistemde yaptıkları iyileşmelerin herhangi bir şekilde bireysel web sitelerini hedefleyen iyileşmeler ya da güncellemeler olmadığını iddia ederek "Bu güncellemelerin temel amacı, dünyanın her yerinde kullanıcıların arama hizmetinden çok daha iyi bir şekilde faydalanabilmelerini sağlamak. Herhangi bir şekilde bir siyasi ideolojiyi ya da bir görüşü desteklemek ya da başka bir dezavantajlı duruma getirmek için ürünlerimizi ya da arama sonuçlarımızı belirlemek ve güncellemelerimizi bunların üstüne odaklamak, bu şekilde tasarlamak söz konusu değil" açıklamasında bulundu.

Google Fransa, Ortadoğu ve Afrika'dan Sorumlu Haber Ortaklıkları Direktörü Faten Dubarry ise gazeteciliğin geliştirilmesi üzerine programlara yatırım yaptıklarını anlattı.

"SİZ, İNSANLIĞIN KARŞISINDAKİ EN BÜYÜK SORUNSUNUZ"

Sunumların ardından Komisyon üyeleri sorularını iletti. Sorularına cevap alamadığını belirten CHP İzmir Milletvekili Ahmet Tuncay Özkan, Google yetkililerine tepki gösterdi.

Özkan, "Eğer tutumunuz buysa, sorularıma yanıtlarınız buysa siz özgürlük düşmanısınız, adalet düşmanısınız ve sizinle mücadele etmek insanlığın önündeki en önemli problemlerden biridir. Siz bütün bir ekosistemi, bütün özgürlük sistemini yok eden bir tekel olarak, bir yığın olarak karşımızda duruyorsunuz. Asla denetlenmeyi kabul etmiyorsunuz, asla paylaşmayı kabul etmiyorsunuz, adil olmayı kabul etmiyorsunuz. Siz, insanlığın karşısındaki en büyük sorunsunuz" sözlerini sarf etti.

Komisyon Başkanı Yayman'ın Google aramada çıkan sonuçlarda öncelik sırasına müdahale edilip edilmemesiyle ilgili sorusu üzerine Sobacı, "Hayır. Yani bizim çalışma biçimimiz buna uygun değil, biz böyle bir şey yapmıyoruz, yapmayacağız. Algoritma değişikliklerinden sonra trafik dalgalanması çok doğal bir süreç. Bu oluyor ve zamanla tekrar yerine oturuyor, şu anda da geldiğimiz nokta o" dedi.

"BİR DALGALANMA DEĞİL, BU FIRTINA"

CHP Milletvekili Okan Konuralp, "Google'ın okur trafiğimize uyguladığı ambargo bu ambargonun yıkıcı sonuçlarıyla karşı karşıyayız. Tüm kamuoyunun, özellikle okurlarımızın durumun ciddiyetinin farkına varmasının hayati önemde olduğunu vurgulamak istiyoruz" dedi.

Konuralp, Türkiye’de yaşanan sıkıntıya dikkati çekerek, “12 Mart itibarıyla bir medya kuruluşu öldü, ardından 12 medya kuruluşu da bu yok oluşun sebebinin Google olduğunu söylediler" dedi.

Konuralp, "Saygın 8 tane yayıncı kuruluş var ve siz bu yayıncı kuruluşla neden hiç diyalog kurmadınız? Neden onlarla bu meseleyi tartışmadınız. Evet algoritma değişikliği ile dalgalanma olur sonra rayına girer diyorsunuz da bu nasıl bir dalgalanma bu fırtına resmen. Ama bu fırtınayı sizin önemsediğinizi düşünmüyorum"  ifadelerini kullandı.

Konuralp'in ifadelerinin tamamı şöyle:

"Arkadaşlar, 12 Mart itibarıyla bu ülkede bir medya kuruluşu öldü. Bu medya kuruluşu sonrasında da bir grup medya kuruluşu girmiş oldukları ekonomik darboğazın en önemli nedeninin Google algoritmasının değişikliği olduğunu ifade ettiler ve bunun üzerine bunun kadar önemli bir başka cümleyi de bildirilerine koydular. Google'la sağlıklı ve sürekli bir muhataplık ilişkisi de kurabilmiş değiliz. Kusura bakmayın, bu arkadaşlarımızın yalan söylüyor olduklarına inanmıyorum. Arasında T24 de var, Artı Gerçek de var, BirGün de var, metnin çoğuna katılmakla birlikte imza koymamış Evrensel de var, Diken de var, Gazete Pencere de var, Kısa Dalga da var, belki de beyefendinin arkadaşı Ruşen'in yöneticiliğini yaptığı Medyascope da var ama bu toplantı öncesinde ben dâhil Komisyon üyelerini ziyaret eden sizlerden beni ziyaret ettiğiniz tarih itibarıyla nezaketen bile bu bildirinin altına imza atmış hiçbir kuruluşla gayriresmî olarak bile bir araya gelmemişsiniz; ayıp değil mi ya? Bu arkadaşlar diyorlar ki: 'Ekonomik bir darboğaza doğru girdik, gazete Duvar öldü, biz de öleceğiz; bunun nedeni Google'dır.' Ya, siz, 'bu arkadaşlarla bir oturalım, konuşalım, yanlışları varsa düzeltelim, yanlışımız varsa onlarla bir ortak nokta bulalım.' dememişsiniz ve öğrendiğim kadarıyla bu sabah itibarıyla bile onlarla resmî ya da gayri resmî bir diyalog kurmamışsınız. Sonra da diyorsunuz ki: '1.200 gazeteciyi eğittik, 2024 yılında 21 şehirde bir araya geldik." Bu arkadaşlar, bunlar mı? Bu arkadaşlar bunlar değilse bunlarla ne zaman diyalog kurmayı düşünüyorsunuz ya da bunlarla niye diyalog kurmuyorsunuz? Şimdi, öyle bir tablo koydunuz ki az önce de yani şimdi ifade ettiniz; "Evet, algoritma değişikliği sonrasında birtakım dalgalanmalar olur, yeniden yoluna girer.' Ya 2 milyon, 1,5 milyon diye iddia edilen trafiğin 100 binlere, 200 binlere düşmesi nasıl bir dalgalanma ya? Bu bir fırtınadır arkadaşlar. Türkiye gibi -çok detaya girmeyeceğim ağır bir ekonomik problemleri de bir nedenden dolayı yaşayan bir ülkede kusura bakmayın böyle bir dalgalanma değil, T24 için, Medyascope için, BirGün gazetesi için bu bir fırtınadır ama bu fırtınayı ne yabancı konuklarımızın ne sizin ne de sizin adınıza burada avukat olarak da görevli olan arkadaşımızın çok da önemsediğini düşünmüyorum."

"MADDİ KAYIPLAR İÇİN ÇALIŞMANIZ OLDU MU?"

CHP Milletvekili Utku Çakırözer ise Türkiye’deki durumu örneklerle anlattı. Bağımsız medya organlarının muhatap bulamadığını belirten Çakırözer, şu ifadeleri kullandı:

"Türkiye’de böyle bir ciddi sıkıntı varken siz bir e-mail adresi veriyorsunuz. Ben size diyorsam ki demokratik denetim mekanizmasını yok ediyorsunuz, bağımsız gazeteciliği yok ediyorsunuz, siz bir e-mail adresiyle bundan kurtulamazsınız. Yeni bir algoritma güncellemesi yapılacağından bahsedildiği söyleniyor. Siz yaşanan mağduriyetlerin bir daha yaşanmayacağını taahhüt ediyor musunuz? Bağımsız medya kurumları büyük maddi kayıplar yaşadı. Sebep olduğunuz maddi kayıpların sorumluluğunu üstlenmek adına bir çözüm öneriniz, çalışmanız oldu mu? Olacak mı? Bu medya kuruluşlarıyla doğrudan, sürekli kurumsallaştırmış bir iletişim mekanizması kurma düşünceniz var mı?"

Çakırözer, Dijital Mecralar Komisyonu’nda yaptığı konuşmada özetle şunları söyledi:

"Adına sizin ‘güncelleme’ dediğiniz, ‘algoritma’ denen, ambargo etkisi yaratan bu uygulama ile bağımsız habercilik zayıflıyor. Haberciliğin zayıflaması demokratik denetim mekanizmasını ortadan kaldırıyor. Yani sizlerin birçok iddianızın içinde demokrasi, denetim var ama bu sizden kaynaklanan sorun sonrasında bu ülkede ve dünyanın birçok yerinde hem bağımsız habercilik hem de onun doğal sonucu olan demokratik denetim mekanizmaları zayıflıyor.

Google tarafı, ‘Biz çöp içerikleri azaltmak, derinlikli içerikleri öne çıkarmak için güncelleme yapıyoruz’ diyor. İddianız bu ama baktığınızda bağımsız, özgün, araştırmacı haberler üreten gazeteler, internet siteleri siz bu güncellemeyi yapar yapmaz, neredeyse trafiği sıfıra iniyor. Sonra, yavaş yavaş çok büyük bir kayıp yaşıyor. Madem temel hedefiniz çöp içerikleri azaltmak ve derinlikli içerikleri öne çıkarmak o zaman neden bu kuruluşlar etkileniyor? Çünkü baktığımızda basın kuruluşlarının hepsi en derinlikli haberleri yapmaya çalışıyor, habere kaynak ayırıyor, yoruma kaynak ayırıyor, analize kaynak ayırıyor. Yani tam da aslında çöp bulundurmuyor, derinlikli içerik yayınlıyor ama sonuca baktığınızda zarar eden onlar oluyor.

"GOOGLE REKLAMLARI DÜŞÜYOR, TRAFİK AZALIYOR, BİK İLAN VERMİYOR"

Nasıl zarar ettiğini anlatmaya çalışacağım yani onların varoluşlarıyla nasıl oynadığınızı anlatacağım. T24’te Ekim 2024 güncellemeniz ve Ocak 2025 güncellemeniz sonrasında kullanıcı sayıları öncelikle 0'a yakın düşüyor. Sonrasında da yüzde 33'lük ve yüzde 35'lik kullanıcı sayısı düşüşü sayfa gösteriminde yüzde 42 ve yüzde 47'lik düşüşler yaşanıyor. Yani bu düşüş nedeniyle birincil olarak Google’dan giden reklamda, reklam gelirlerinde önce yüzde 40'lık bir keskin düşüş, arkasından, grafikleri yüksek olduğu için yani izlenilirlikleri olduğu için 'premium' reklam veren denilen reklam verenlerden de bir anda kullanıcı trafik düştüğü için yüzde 20, yüzde 25'lik bir düşüş daha oluşuyor reklamlarında. Basın İlan Kurumu da kamu ilanlarını verirken sitelere yine trafiğe bakıyor ve 250 bin sınırı koyuyor. 100 binin altına düştüğünde Basın İlan Kurumundan gelen kamu ilanları da gidiyor. İşte, bu nedenle zaten sınırlı kaynakları var, zaten çalıştırdığı analisti, yazarı, muhabiri, editörü vesairesini yani gerçekten ucu ucuna getirebilen insanlar büyük bir çöküş yaşıyor.  O yüzden Gazete Duvar batıyor, o yüzden diğerleri ‘Bize ambargo uyguluyorsunuz’ diyor."

Komisyon toplantısında Google İspanya Kıdemli Kamu Politikası Müdürü Helena Martins, Google Reklamcılık ve Pazarlama Limited Şirketi Kamu İlişkileri ve Politikaları Müdürü Duygu Yücesoy, Google Reklamcılık ve Pazarlama Limited Şirketi Kamu Ortaklıkları Yöneticisi ve Dış Danışman Başak Yeşil, Google İstanbul Bilgi Teknolojileri Limited Şirketi ve Google LLC şirketini temsilen Avukat Gönenç Gürkaynak ve Avukat Ceren Yıldız Özgökçen de hazır bulundu.