Görme engellilerin hayat ışığı: Rehber köpekler

2014 yılında kurulan Rehber Köpekler Derneği, köpekleri, ihtiyaç sahipleriyle bedelsiz bir şekilde buluşturuyor. Derneğin kurucusu Nurdeniz Tunçer, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu bir avukat. Tunçer, 10 yaşındayken yüzde 90 görme yetisini kaybediyor. Köpeği Kara ile rehber köpek eğitimine 2016 yılında başlayan Tunçer, her saniye onunla ile beraber olduklarını ifade edip, “Kara benim iki gözüm, hayatımın anlamı” diyor.

Görme engelli bütün bireylere destek olmaya çalışan Tunçer ile derneğin kuruluş hikâyesini ve rehber köpekler üzerine konuştuk.

► Rehber Köpekler Derneği nasıl kuruldu?

Benim ilk farkındalığım ABD’deki eğitimim sırasında oldu. Orada ve Avrupa’da yaşayan görme engelli bireylerin yaşam koşullarının çok daha iyi olduğunu anladım. Sonrasında değerli İngiltere Büyükelçisi Richard Moore’un eşi Maggie Moore ile tanıştım. Kendisi benim için rol model oldu. Moore, rehber köpeği Star sayesinde protokolde oldukça rahat hareket edebiliyordu. İşte o zaman Avrupa Birliği aday ülkesi olan Türkiye’nin bu bağlamda ne kadar çok yol alması gerektiğini anlayarak çalışmalara başladık.

Derneği 2014 yılında Moore ile birlikte kurduk. Dernek kurulduğu günden bu yana farkındalık için çalışmakta. Derneğin amacı görme engelli bireylerin bağımsızlıklarına katkı sağlamak ve potansiyellerini gerçekleştirebilmelerine tamamen bedelsiz bir biçimde destek olmak.

► Rehber köpekler Türkiye’de yaygın mı?

Şu an dört rehber köpeğimiz var ve bir köpeğimiz de eğitimini tamamlamak üzere. Ben, Kara ile; milli sporcu ve devlet memuru Yusuf Uçar, Aslan ile; gazi Hasan Arısoy, Bobby ile; Avukat Mustafa Keskin de Tabs ile yaşıyor. Bunun dışında şu anda gönüllü bakıcıları ile yaşayan ve eğitime hazırlanan 5 adet rehber köpek adayımız bulunmakta. Eğitmen sayısının artması ve yasal alt yapının oluşturulması ile ülkemizdeki rehber köpek uygulamasını arttırmayı hedefliyoruz.

► Köpeklerin eğitimi nasıl ve ne kadar sürüyor?

Bir rehber köpek adayının eğitimi 2 aylıktan itibaren bakıcı aileye verilmesi ile başlar. Sosyalleşmesi ve toplumun bir bireyi olması bu dönemde olur. Köpek rehber köpek olmaya uygun görülüyorsa ana eğitimi başlar ve yaklaşık 5 ay sürer. Eğitimin içerisinde kaldırımlarda durmak, hareket eden trafiği algılamayı öğrenmek, yol üzerindeki engelleri göz önünde bulundurarak yürümek gibi önemli ve farklı farklı konseptler bulunmaktadır.

Eğitimin tüm evrelerinde köpeklerin karakterleri ve tabiatları, görme engelli rehber köpek bekleyen adaylarımız ile karşılaştırılır. Eğitimin son aşamasında ise görme engelli köpek bekleyen adaylarımızdan seçilen kişi, köpek ve eğitmen ile beraber 2 ile 4 hafta arasında değişebilen eğitim sürecine başlar. İlk 1 veya 2 hafta İstanbul’da köpek ile beraber yaşarken, temel komutları, köpek bakımını ve beslemeyi öğrenir. Sonraki 3’üncü veya 4’üncü haftalarda ise görme engellinin evine gidilir ve kişinin gittiği yerlere olan rotalar köpeğe öğretilir.

► Köpekler sadece görme engelli bireylere mi rehberlik ediyor?

Yeni bir uygulama başlattık. Köpeklerimiz görme engelliler için uygun olmadığı takdirde, zihinsel engelli bireyler için terapi amaçlı göreve başlayacaklar.

► Bundan sonraki projeleriniz nelerdir?

Eğitmen Eğitici Programları açarak Türkiye’deki rehber köpek ve asistan köpeklerin sayısını arttırmak istiyoruz. Konu ile ilgili olarak üniversiteler ile işbirliklerimiz devam ediyor. Gerçekten bu konu ile ilgili bilgisi olan insanlar inanılmaz yardımcılar ve destek veriyorlar. Gönüllülere çok ihtiyacımız var.