Gözaltına alınan kişilerin temel hakları nelerdir?
Gözaltı işlemi, özellikle siyasi olaylarda bir baskı aracı olarak sıklıkla kullanılır. Peki gözaltına alınan kişilerin hakları nelerdir? Tüm detaylar makalemizde.
Gözaltına alınmak, kişilerin temel hak ve özgürlüklerinden mahrum kalacağı anlamına gelmez. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) çerçevesinde, gözaltına alınan bireylerin bazı temel hakları vardır. "Gözaltına alınan kişilerin hakları nelerdir" sorusunun yanıtı şöyle:
GÖZALTINA ALINAN KİŞİNİN TEMEL HAKLARI:
SEBEBİN BİLDİRİLMESİ HAKKI
Gözaltına alınan kişinin, neden gözaltına alındığı kendisine açık, anlaşılır ve derhal bildirilmelidir. Bu, hem anayasal hem de evrensel bir haktır.
YAKINLARINA HABER VERME HAKKI
Kişi gözaltına alındığında, belirttiği bir yakınına veya ailesine bu durumun bildirildiğinden emin olunmalıdır. 18 yaşından küçükler ve yabancı uyruklular için konsolosluklarına da bilgi verilir.
AVUKATA ERİŞİM HAKKI
Gözaltındaki kişinin bir avukattan yardım alma hakkı vardır. Kişi, istediği bir avukatı seçebilir veya baro tarafından bir avukat atanmasını talep edebilir. Avukatıyla baş başa ve gizli şekilde görüşme hakkına sahiptir.
İFADE VERMEME VE SUSMA HAKKI
Kişi, kendisine yöneltilen suçlamalara karşı ifade vermeme hakkına sahiptir. Susma hakkı, suçlu olunduğunun göstergesi olarak değerlendirilemez.
SAĞLIK KONTROLÜNDEN GEÇME HAKKI
Gözaltına alınan kişi, hem gözaltına alınırken hem de serbest bırakılırken sağlık kontrolünden geçirilmelidir.
İNSANLIK ONURUNA UYGUN MUAMELE GÖRME HAKKI
Hiçbir kişi, işkenceye, kötü muameleye, onur kırıcı davranışlara maruz bırakılamaz. Gözaltındaki kişilere insan onuruna yakışır şekilde davranılması zorunludur.
MAKSİMUM GÖZALTI SÜRESİNE UYULMASI
CMK’ya göre gözaltı süresi 24 saati geçemez. Ancak toplu olaylarda bu süre, savcının kararıyla 4 güne kadar uzatılabilir. Gözaltı süresi sonunda kişi ya serbest bırakılmalı ya da mahkemeye sevk edilmelidir.
AVUKAT OLMADAN İFADE VERMEK ZORUNLU MU?
Kişi, avukatı olmadan ifade vermeme hakkına sahiptir.
GÖZALTINDA KÖTÜ MUAMELE GÖREN KİŞİ NEREYE BAŞVURMALI?
Cumhuriyet savcılığına, baroya veya insan hakları kurumlarına başvuruda bulunabilir.
GÖZALTI SÜRESİ DOLDUKTAN SONRA HÂLÂ TUTULUYORSA NE OLUR?
Bu durum hukuka aykırıdır. Derhal serbest bırakılması gerekir. Aksi takdirde kişi, hak ihlali nedeniyle tazminat talep edebilir.
