GSM operatörleri sınavı geçemedi
Aradan günler geçmesine karşın deprem bölgesindeki iletişim aksaklıkları devam ediyor. Reklamlarda çekim gücü ile övünen şirketler halkın yararına hizmet sunamadı. Uçan baz istasyonları, ortak hat lafları boşta kaldı.
Ekonomi Servisi
Deprem felaketinin ardından mobil operatörlerin hizmetlerinde yaşanan aksaklıklar sürüyor. Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone'un 11 milyonu aşkın mobil abonesinin olduğu deprem bölgesinde ilk günden itibaren telefonla iletişim kurmak neredeyse imkânsız hale geldi. Şirketler, bölgedeki yurttaşlara ücretsiz konuşma ve internet yüklendiğini bildirdi ancak, telefonu çekmeyen kişiler için bu yardımın bir anlamı olmadı.
Reklamlarında ülkenin her köşesindeki çekim gücü ile övünen operatörler en çok ihtiyaç duyulan dönemde halkın yararına hizmet sunamadı.
Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği’nin 28’inci Maddesi’nin 4’üncü bendinde “Cep telefonu ve sabit telefon operatörleri kendilerine ulaşan talepleri yerine getirmek ve afet bölgesinde yeterli kapasitede mobil ve yedek haberleşme sistemlerinin ivedilikle kurulmasını sağlamakla sorumludur” ifadesi yer alıyor. Operatörler önceki gün yaptıkları ortak açıklamada aramalarda ve internette yaşanan sorunların baz istasyonlarına enerji verilememesi ve bazı baz istasyonlarının yıkılarak devre dışı kalmasının etkili olduğunu ifade etti.
Böylece yönetmeliğe göre afet durumuna hazırlıklı olması gereken operatörlerin bölgede mobil ve yedek haberleşme için gerekli teçhizatının bulunmadığı da açığa çıktı.
2019'da İstanbul Silivri'de meydana gelen depremden sonra da iletişim aksaklıkları sebebiyle 'acil' bir şekilde bir araya gelen operatörler çeşitli kararlar almıştı.
Bunların başında ise 3 operatörün afet durumunda kullanılacak yüksek kapasiteli bir ortak hat kurması geliyordu. Bu hat 3 ay içinde kurulacaktı. Kahramanmaraş depreminde bu ortak hattan haber alınamadı.
UÇAN BAZ İSTASYONUNA NE OLDU?
Turkcell, 2018 yılında büyük reklamlarla ‘dronecell’ hizmetini duyurmuş ve afet bölgelerinde dronecell ile şebeke problemlerinin aşılacağından bahsetmişti. "Afetler ve acil durumlarda görev alması için" faaliyete sokulduğu iddia edilen uçan baz istasyonu Dronecell deprem bölgesinde kullanılmadı. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, 2019 yılında Dronecell ile ilgili yaptığı açıklamada afet anlarında iletişim ihtiyacının kritik hale geldiğini vurgulayarak, bir kişinin lokasyonunu bilmenin ve iletişim sağlamanın çok değerli olduğunu dile getirmişti.
Deprem, sel, heyelan gibi doğal afetler ve acil durumlar için yeni bir drone projesi geliştirdiklerini anlatan Erkan, "AFAD'la da bu konu hakkında görüşmeler yapıyoruz. Geliştirdiğimiz dronelar arama kurtarma ekiplerine iletişim desteği sağlamak için dizayn edildi. Otomatik pilot özelliği de bulunan Dronecell, koordinatları girilen noktaya kendisi ulaşabiliyor. Uçan baz istasyonu olarak tanımladığımız 'Dronecell' 120 metre yükseklikten 5 kilometrekarelik bir alanda 4,5G hizmeti veriyor" ifadelerini kullandı.
Deprem bölgesinde görülmeyen Dronecell’in Turkcell'in internet sitesindeki tanıtımı dahi kaldırıldı.
Öte yandan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Aralık 2021'de fırlatılan Türksat 5B uydusuyla 56 GBps hızında internet hizmeti sunulabileceğini bildirmişti. Ancak bu teknolojiden de deprem bölgesindekiler yararlanamadı.
***
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU NE İŞE YARAR?
Haberleşmede yaşanan aksaklıklar 2000 yılında telekom sektörünün tüketici lehine düzenlenmesi amacıyla kurulan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) asli görevlerini yeniden hatırlattı.
Teknoloji stratejisti Füsun Sarp Nebi, “Telekom sektörünün, tüketiciler lehine daha iyi bir duruma dönüşmesi yani ucuz, kaliteli, ülkenin her yanına yayılan bir hizmeti sağlamak için kuruldu” dedi. Gelinen noktada BTK’nin bu hizmeti yapmadığını belirten Nebi, “BTK’nin kendisine başka vazifeler çıkardığını, AKP lehine ülkenin teknoloji geleceğine ipotek koyduğunu görüyoruz. İşte bakın mesela, deprem bölgesinde 4’üncü günü yaşıyoruz ve hala ne telefon ne de internet dosdoğru çalışmıyor. İlk günün "kapasiteyi arttırıyoruz" türü fiyakalı açıklamaları gerçekleşmedi” ifadelerini kullandı. BTK’nin iletişimi engelleyen kuruma dönüştüğünü söyleyen Nebi, şu ifadeleri kullandı:
“BTK, telekom firmaları üzerinden kendi vatandaşlarına yönelik istihbarat çalışmaları yapmaktan ve haberleşmeyi engelleyebildiği kadar engellemekten başka bir iş yapmayan bir kuruma dönüştü.”
Füsun Sarp Nebi, Teknoloji Stratejisti
“Depreme uğrayan alan çok büyük ama altyapı bu kadar kırılgan olmasaydı bu kadar sıkıntı yaşanmazdı” diyen Nebi, ülkede 3G hala yüzde 40'lar ve 4G hala yüzde 15'ler düzeyinde kapsadığını hatırlatarak ülkenin büyük kısmının hala 2G'de olduğunu söyledi. Elon Musk depremin hemen ardından gerekli izin verilmesi durumunda uydular aracılığıyla bölgeye internet hizmeti verebileceklerini söylemesine rağmen Starlink'e izin verilmediğini vurgulayan Nebi, “Hadi vermediniz, Türksat dediniz. Adil Karaismailoğlu, uydudan 56 GB vereceğiz diyordu. Nerde o 56 GB?” diyerek tepki gösterdi.