Gübre fiyatları çiftçinin korkulu rüyası oldu
EKONOMİ SERVİSİ
Salgının tarım sektörüne etkileri aylardır gündemde. Tedarik zincirindeki bozulma, Türk Lirası’nın değer kaybı ve kuraklık çiftçinin bu yıla dair heveslerini kırdı. Tarımsal girdi fiyatlarındaki artış ocak 2019’dan bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Girdi fiyatlarındaki bir yıllık artış yüzde 22,15’lere çıkarken çiftçi ürettiği ürünü maliyetin altına satmak zorunda kaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), nisan ayına ilişkin tarımsal girdi fiyat endeksi verilerini yayımladı. Nisan ayında yüzde 22,15 artan girdi fiyatlarının alt kalemleri incelendiğinde en büyük fiyat artışının gübre fiyatlarında yaşandığı dikkat çekiyor. TÜİK verilerine göre gübre fiyatları son bir yılda yüzde 41,78 arttı. Bu artış, son 22 ayın en yüksek artışı.
Gübre fiyatlarındaki artışın temel nedeni TL’deki değer kaybı. Kimyasal gübrede hammadde kaynakları büyük ölçüde dışa bağımlı. Bu nedenle kurdaki en ufak bir oynaklık gübre fiyatlarını yukarı yönlü hareketlendiriyor. Yılbaşından bu yana dolar kuru yüzde 19,3 arttı.
Girdi maliyetlerindeki bir diğer artış da mazot fiyatlarında meydana geldi. Nisan ayında çiftçinin kullandığı mazotun fiyatı yüzde 41,78 arttı. Bu da son 22 ayın en yüksek fiyat artışı anlamına geliyor. Çiftçiler, kullanılan mazot ve gübredeki Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) kaldırılması ve KDV’nin yüzde 1’e indirilmesini talep ederken mayıs ayında Benzin, motorin ve LPG ile bazı akaryakıt ürünlerinden alınan ÖTV yüzde 54, yüzde 78 ve yüzde 189 oranında artırıldı.
PİYASA 6 ŞİRKETİN ELİNDE
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’nün (TAGEM) 2018-2022 yılları arasını kapsayan “Gübre sektör politika belgesi”ne göre sektörde ithalatçı veya üretici tam 1284 firma bulunuyor. Bu durum ilk bakışta sorunsuz işleyen bir tam rekabet piyasası görüntüsü verse de, işin iç yüzü daha farklı.
Aynı belgeye göre Toros, İgsaş, Bogfaş, Ege Gübre, Gemlik ve Gübretaş’tan oluşan 6 şirket piyasanın yüzde 80’ini temsil ediyor. Başka bir ifadeyle 1284 firmanın 1278’i piyasanın yüzde 20’sini paylaşırken, 6’sı yüzde 80’i elinde tutuyor. Bu 6 şirket içinde TEKFEN Holding’e bağlı Toros Gübre, klasik gübrelerde Türkiye’nin üretim kapasitesinin yüzde 38’ine sahip.
