Gübrede oyunlar sürüyor: Tosyalı, devlet desteğiyle fabrikayı bedavaya getirecek
Gübretaş'ta gübre üretiminin durdurulması ve Cengiz Holding'e ait Eti Gübre'den gübre tedarik edilmesine karar verilmesinin ardından, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan kritik bir hamle daha geldi. İktidara yakınlığıyla bilinen Fuat Tosyalı’nın gübre fabrikası için 49 yıllığına kamu arazisi tahsis edilmişti. Şimdi de Zonguldak’ta yapılacak fabrika için Tosyalı’ya gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, çeşitli oranlarda vergi indirimi gibi birçok destek verileceği açıklandı.
İsmail ARI
Tarım Kredi Kooperatifleri’nin kooperatife bağlı Gübretaş'taki üretimi 'pahalı' olduğu gerekçesiyle durdurarak Cengiz Holding’e ait Eti Gübre'den 250 bin ton gübre satın almasının ardından şimdi de bir başka yandaşa gübre kıyağı yapıldı.
Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) Yönetim Kurulu Üyesi olan ve AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a yakınlığıyla bilinen Fuat Tosyalı’nın şirketinin Zonguldak’ta inşa edeceği gübre üretim tesisi için devlet desteği verilecek.
Fuat Tosyalı’nın yönetim kurulu başkanı olduğu Tosyalı Holding’e bağlı Tosyalı Gübre Sanayi Şirketi’nin Zonguldak Çaycuma’daki Filyos Vadisi’ne inşa edeceği gübre üretim tesisine devlet yardımı verileceği açıklandı.
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı kararına göre, yatırım başlangıç tarihi 6 Mayıs olarak belirlenen ve 4 yılda tamamlanması öngörülen projenin toplam sabit yatırım tutarı 31.5 milyar TL olarak belirtildi.
Yatırım süresi sonunda yıllık 581,000 ton üre, 660,000 ton kalsiyum amonyum nitrat, 330,000 ton diamonyum fosfat, 224,000 ton granül amonyum sülfat ve 60,000 ton potasyum nitrat üretim kapasitelerine ulaşması hedeflenen projede, 1020 ilave istihdam sağlanması öngörülüyor.
Karar kapsamında projeye gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve iadesi, çeşitli oranlarda vergi indirimi, tutar sınırı olmaksızın 10 yıl süreli sigorta primi işveren hissesi desteği ile azami 5 yıl süreli ve 75 milyon liraya kadar nitelikli personel desteği sağlanacak.
ARAZİYİ DE BEDAVAYA ALDILAR
Gübre Tesisinin inşa edileceği arazinin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 49 yıllığına Tosyalı Holding’e tahsis edildiği geçen ocak ayında BirGün ortaya çıkarmıştı.
Şirket, 29 Aralık 2021’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na “Filyos Entegre Gübre Üretim Tesisi’ni” inşa etmek için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) başvurusu yaptı. ÇED dosyasında yer alan bilgilere göre, tesis 1 milyar 235 milyon dolara inşa edilecek. Tesisin maliyeti güncel kurla 16 milyar 500 milyon TL’yi buluyor. Gübre üretim tesisiyle yılda 1 milyon 485 bin ton gübre üretilmesi planlanıyor.
ÇED dosyasında, Gübre Üretim Tesisi’nin inşa edileceği arazinin de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tahsis edildiği belirtildi. Dosyada, “Proje alanı için Tosyalı Gübre Sanayi A.Ş.’ye ön yer tahsisi yapılmış olup Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 49 yıllık irtifak hakkı tesis edilecektir” denildi.
LİMANI DA TOSYALI İŞLETECEK
Filyos Limanı'nın da içinde bulunduğu bin 900 hektarlık alan, 1994’te Bakanlar Kurulu kararı ile Serbest Bölge, 2015’te ise Endüstri Bölgesi ilan edildi. Liman inşaatı sürerken, bir yandan da milyarlarca liralık yatırımla kurulan Filyos Endüstri Bölgesi’nin işletmesinin, ihale yapılmadan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın tek imzasıyla Tosyalı Holding’e verildiği ortaya çıkmıştı.
ERDOĞAN’IN ÇILGIN PROJESİ
İçerisinde Filyos Limanı, Filyos Endüstri Bölgesi, Filyos Serbest Bölgesi ve Serbest Bölge Gelişme Alanı'nı barındıran havza, Filyos Vadisi Projesi olarak adlandırılıyor. Filyos Vadisi Projesi’nin bir parçası olan ve 2’nci Abdülhamit’in hayali olarak lanse edilen Filyos Limanı’nın yapımı için yaklaşık 2 milyar 200 milyon TL harcandı. Filyos Vadisi’nde yer alan endüstri bölgesiyle beraber bu projenin toplam maliyeti 5 milyar TL’yi buldu.
Yapımına 2016 yılında başlanan Filyos Limanı'nın açılışı da 4 Haziran 2021 tarihinde AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı bir törenle yapıldı. Filyos Limanı da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “çılgın proje” olarak nitelendirdiği projeler arasında.
HEM YÖNETTİ HEM BORU SATTI
Geçen aylarda Türkiye Varlık Fonu’nun Yönetim Kurulu Üyesi Fuat Tosyalı’nın, Varlık Fonu'na bağlı BOTAŞ'a 49 milyon 533 bin TL’ye boru sattığı ortaya çıkmıştı. Tosyalı’nın son 6 yılda BOTAŞ’tan aldığı ihalelerin toplam bedeli ise 1 milyar TL’yi aşıyor.
TANK PALET’İN DE ORTAĞI!
Ayrıca Tosyalı Holding, geçen yaz Ethem Sancak ve Talip Öztürk’e ait BMC'nin 50,1'lik hissesini satın aldı. Nisan 2018’de Altay Tankı ihalesini alan BMC’ye 2019 yılında Sakarya’da Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ait Tank-Palet Fabrikası 50 milyon dolar yatırım şartıyla 25 yıllığına tahsis edilmişti. Yani bu satışla beraber uzun bir süre gündem olan tank palet fabrikasında en büyük söz sahibi de Tosyalı Holding oldu.