Gündemdeki tartışma: Enis Berberoğlu’nun milletvekilliği iade edilebilir mi?

4 Haziran’daki Meclis oturumunda AKP’nin bir anda yaptığı hamle ile milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu hakkında Anayasa Mahkemesi’nin verdiği hak ihlali kararı yeni bir tartışmanın kapısını açtı: Berberoğlu’nun milletvekilliği iade edilebilir mi?

Hukukçular, bunun mümkün olduğunu düşünüyor. AKP’den gelen ilk sinyal ise Berberoğlu’na milletvekilliğinin iade edilmesinin mümkün olmadığı yönünde.

CHP'de yapılan ilk değerlendirmelerde Berberoğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin TBMM Genel Kurulu'nda hükmün okunması işleminin "yok sayılması" gerektiği ifade edildi. CHP’li yönetici ve milletvekili birçok isim, bu yöndeki görüşünü çeşitli basın organları ve sosyal medya üzerinden paylaştı.

CHP Sözcüsü Faik Öztrak “AYM milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu'nun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Şimdi TBMM Başkanına düşen, haksızlığı telafi etmek, millet iradesinin tecellisi için gereken önlemleri derhal almaktır. Berberoğlu, TBMM’ye geri dönmelidir” sözleri ile Berberoğlu’nun vekilliğinin düşürülmesi kararının iptal edilmesi gerektiğini belirtti.

HUKUKÇULAR NE DİYOR?

Konu hakkında hukukçular da görüş bildiriyor.

RS FM’de katıldığı programda konuya değinen Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Tevfik Sönmez Küçük, Berberoğlu’nun yemin etmeksizin görevine başlayabileceğini söyledi.

Küçük, şu ifadeleri kullandı:

Sayın Berberoğlu, Anayasa Mahkemesi’nin bu ihlal kararı sonucunda 1 Ekim'de Meclis’in açılmasıyla birlikte yemin etmeksizin parlamenter çalışmalara katılabilecektir…

Anayasa Mahkemesi 2 yıllık bir gecikme (!) ile de olsa hak ihlalini tespit etmiş oldu. Sayın Berberoğlu bu ihlal kararı ile birlikte milletvekilliğini yeniden kazanmıştır. Yemin etmesine dahi gerek yoktur. Hukukun ve demokrasinin hep üstün gelmesi dileğiyle…

Anayasa Hukukçusu Doç. Dr. Ozan Ergül'ün konu hakkındaki görüşlerini de, Habertürk yazarı Muharrem Sarıkaya köşesine taşıdı.

Ergül, “Milletvekilliğinin düşmesine sebep olan mahkeme kararı kalktı, yok hükmüne dönüştü. Bu durumda milletvekilliğinin düşmesini gerektiren bir hukuki dayanak kalmadığına göre eylemin de yok hükmünde kabul edilmesi gerekir. TBMM Başkanı aynı yolla Berberoğlu’na milletvekilliğini iade edilmesini sağlamalıdır…” dedi.

AKP’DEN SOĞUK MESAJ

AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan da AYM'nin Enis Berberoğlu kararını sosyal medya hesabı üzerinden değerlendirdi.

AYM'nin kararı ile Meclis'te yapılan usuli işlem, yani kararın okunmasının birbirinden farklı olduğunu savunan Turan, iadenin mümkün olmadığını, “AYM’nin verdiği karar ile Meclis’te yapılan usuli işlem (karar okuma) birbirinden farklıdır. Meclis’te Anayasa ve içtüzüğe göre Yargıtay’da kesinleşmiş olan karar okunmuştur. Bunun dışındaki başvuru yolları, bireysel başvuru sonucundaki kararlar, kesin hükme engel değildir. Bireysel başvuru sonucunun beklenmesi, mevzuata göre mümkün değildir” ifadeleri ile savundu.

Turan’ın mesajları şöyle:

'AYM'nin verdiği karar ile Meclis'te yapılan usuli işlem (karar okuma) birbirinden farklıdır. Meclis'te Anayasa ve içtüzüğe göre Yargıtay'da kesinleşmiş olan karar okunmuştur. Bunun dışındaki başvuru yolları, bireysel başvuru sonucundaki kararlar, kesin hükme engel değildir.

Bireysel başvuru sonucunun beklenmesi, mevzuata göre mümkün değildir. (Anayasa md 84, İçtüzük md 136) AYM kararı yerel mahkemenin tekrar yargılama yapmasına imkan tanıyacaktır. O karara göre süreçler tartışılır ve gerekli yasal adımlar tabiki atılır.

Aslında AYM'nin verdiği karar ile Berberoğlu'nun MİT tırları davasında aldığı 5 yıl 10 ay hapis cezasının direk/içerik olarak bir ilgisi yok. AYM, dokunulmazlığı kaldırılan ama tekrar seçilen milletvekilinin dokunulmazlığının o dosya için olup olamayacağına ilişkin aldığı bir karardır.

AYM TR'deki (Türkiye'deki) yargı sistemi içinde en üst yargı merciidir. Demokrasinin/hukukun üstünlüğü ilkesinin korunmasında önemli bir işleve sahip. Bir hukukçu olarak bu kararı doğru bulmamakla beraber AYM kararları tabii ki bağlayıcıdır. Gereğini ilgili tüm kurumlar yerine getirmelidir.

NE OLMUŞTU?

Berberoğlu, durdurulan MİT tırları görüntülerini Cumhuriyet gazetesine verdiği iddiasıyla yargılandığı davada, "siyasi ve askeri casusluk maksadıyla devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından gizli kalması gereken bilgilerini açıklamak" suçundan 5 yıl 10 ay hapis cezası aldı.

Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 20 Eylül 2018'de Berberoğlu'nun hapis cezasını onadı, milletvekilliği sona erinceye kadar cezasının infazının durdurulmasına ve salıverilmesine karar verdi.

Yargıtay kararı üzerine tahliye edilen Enis Berberoğlu hakkındaki kesinleşmiş ceza, TBMM Genel Kurulu'nda 4 Haziran 2020'de okunmuş ve CHP'li Berberoğlu'nun milletvekilliği düşürülmüştü. Ertesi gün gözaltına alınan Berberoğlu, yeniden tutuklanarak cezaevine gönderilmiş, aynı gün koronavirüs tedbirleri kapsamında izinli olarak cezaevinden çıkarılmıştı.