Halkın parası teşviklere gidiyor

Mustafa KÖMÜŞ

Halk yoksulluk içinde boğulurken, ucuz et için kuyruklar oluştururken AKP iktidarı geçen yıl şirketleri besledi. Geçen yıl sosyal yardımlar için 148,9 milyar TL harcanırken şirketlere sağlanan teşvikler ise 500 milyar TL’yi aştı. Bu teşviklerden AKP’ye yakın şirketler de nasibini aldı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2022 verilerine göre şirketlere yatırım tutarı olarak 503,4 milyar TL teşvik verilmesi kararlaştırıldı. Bu şirketler gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, KDV iadesi, vergi indirimi, sigorta primi işveren payı desteği, yatırım yeri tahsisi, enerji desteği, faiz ve kâr payı desteğinden faydalandı.

Şirketlere aylara göre sağlanan teşvikler şöyle:

• Ocak: 20,8 milyar TL

• Şubat: 17,7 milyar TL

• Mart: 40,6 milyar TL

• Nisan: 32,5 milyar TL

• Mayıs: 29,6 milyar TL

• Haziran: 52,2 milyar TL

• Temmuz: 38,1 milyar TL

• Ağustos: 41,7 milyar TL

• Eylül: 45,1 milyar TL

• Ekim: 43,6 milyar TL

• Kasım: 56,9 milyar TL

• Aralık: 84,6 milyar TL

5’Lİ ÇETE DE NASİPLENDİ

Teşviklerden 5’li Çete de nasibini aldı. Cengiz Holding, Kolin İnşaat ve Limak Holding tarafından işletilen Akdeniz Elektrik Dağıtım AŞ (AEDAŞ) en çok teşvik alan şirketlerden oldu. AEDAŞ’a 1 milyar 588 milyon TL teşvik verildi. Şirkete ayrıca KDV istisnası sağlandı.

Yine iktidarın son dönemde hedef aldığı zincir marketlerden BİM de teşvik alan şirketler arasında yer aldı. BİM Birleşik Mağazalar ve Anonim AŞ’ye 6 milyon 600 bin teşvik verildi. Bunun yanında KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi işveren hissesi, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 da yatırıma katkı oranı sağlandı.

TURKCELL ZİRVEDE

Teşviklerden en çok nasiplenen ise Ensar Vakfı’na sağladığı sponsorlukla tepkileri çeken Türkcell oldu. Türkcell’e baz istasyonu kurulumu için tam 10,75 milyar TL teşvik verildi. Şirket ayrıca gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnasından da faydalandı.

Türkcell’in ardından dikkat çeken şirketlerden biri de Dicle Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (DEDAŞ) oldu. DEDAŞ tam 4,4 milyar TL’lik teşvik aldı. Bunun yanında faiz desteği, KDV istisnası, 10 yıl sigorta primi desteği, 10 yıl sigorta primi işveren hissesi, yüzde 90 vergi indirimi, yüzde 50 yatırım katkı oranı desteği sağlandı.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imam hatipten arkadaşı Aziz Torun’un Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı yaptığı Torunlar GYO’ya ait Başkent Gaz’a ise 6,1 milyar liralık teşvik verildi. Şirkete KDV istisnası sağlandı. Başkent Gaz’ın, Kızılay üzerinden Ensar Vakfı’na 27 Aralık 2017 tarihinde yaptığı 8 milyon dolarlık bağış yaptığı ortaya çıkmıştı. Bağışın 7 milyon 925 bin doları Kızılay üzerinden vergisiz biçimde Ensar’a aktarılmıştı. Şirketin ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraki olan KİPTAŞ’ın 5. Levent Güzeltepe Konutları’ndan satın aldığı 31 adet işyerini, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın kurucusu, kızı Esra Albayrak’ın ise yönetim kurulu üyesi olduğu TÜRGEV’e bağışladığı ortaya çıktı. İki ayrı kalemde yapılan bağış protokolünde ise “bağışlanan işyerlerinin toplamda 30 milyon TL değerinde olduğu” belirtildi.

BU YIL DA DEVAM ETTİ

Öte yandan teşvikler bu yıl da devam etti. Ocak ayı içinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararlara göre toplam 57,4 milyar lira teşvik verilmesi öngörüldü. 14 Ocak’ta yayımlanan karara göre proje bazlı devlet yardımı kapsamında Gedik Kaynak Sanayi’ye 903 milyon TL, İstanbul Gübre Sanayi’ye 9 milyar 404 milyon TL, Sarsılmaz Silah Sanayi’ye 1 milyar 345 milyon TL, Valeo Otomotiv’e 4 milyar 250 milyon TL, Polyteks Tekstil Sanayi’ye 2 milyar 445 milyon TL, Merinos Halı Sanayi’ye 3 milyar 672 milyon TL teşvik açıklandı. Ayrıca 5’li Çete’den Kalyon’a verilen teşvik de artırıldı. Kalyon PV’ye verilen teşvik 2 milyar 100 milyon liradan 3 milyar 700 milyon liraya yükseltildi. 21 Ocak’ta yayımlanan kararda ise Poly Gürteks Tekstil Sanayi ve Ticaret AŞ’ye 724 milyon 887 bin 515 lira, Al Metal Alüminyum Sanayi ve Ticaret AŞ’ye 2 milyar 397 milyon 503 bin 600 lira, By Polimer Sanayi ve Ticaret AŞ’ye 27 milyar 706 milyon lira ve Erdoğan’ın arkadaşı Hasan Gürsoy’un Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı yaptığı Gürsoy Grup’a ait olan BG Maden Sanayi ve Ticaret AŞ’ye yatırım süresi boyunca 910 milyon 687 bin 945 lira teşvik verilmesi kararlaştırıldı.

CEBİMİZDEN ÇIKIYOR

Eski Sayıştay Denetçisi ve soL portal Yazarı Kadir Sev şu değerlendirmeyi yaptı: “Şirketlere verilen teşviklerle kendilerine sermaye grubu yaratıyorlar. AKP kendine bu yolla çıkar sağlıyor. Bu sermaye gruplarının örneğin seçimlerde AKP’ye faydaları sağlıyor. Sadece teşvik de değil. Kamu ihaleleri de bunun için kullanılıyor. Bunun bedelini de tabii ki halk ödüyor. Bu paralar bizim cebimizden çıkıyor. Bu teşviklerle şirkete örneğin vergi istisnası sağlanıyorsa bütçeye para girmiyor. Eğer şirketin SGK primi ödeniyorsa para bütçeden çıkıyor. Her halükârda bedeli ödeyen halk oluyor.”

Sev, şirketin Ensar ve TÜRGEV’e Kızılay aracılığıyla yaptığı bağışları da hatırlattı ve “Bu şirkete verilen yardımla halkın paraları Ensar ve TÜRGEV’e bağış oluyor” dedi.

***

Sosyal yardım 148,9 milyar TL

Şirketleri besleyen iktidar yoksulluk içinde boğuşan halka ise geçen yıl 148 milyar 962 milyon TL sosyal yardım harcaması yaptı. Bu yıl için ise 258 milyar 437 milyon TL harcama öngörüldü. Bu tutar bile geçen yıl şirketlere verilen teşvikin yanına yaklaşamıyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2021 Yılı Faaliyet Raporu da ülkedeki yoksullaşmayı ve giderek derinleşen ekonomik bunalımı gözler önüne seriyor. Bakanlığın verilerinde geçen yıl krizin altında ezilen 5 milyon 903 bin 515 hanenin sosyal yardımlardan yararlandırıldığı, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli sosyal yardım aldığı belirtiliyor. Öz ailesinin bakımını sağlayamadığı 141 bin 275 çocuğa sosyal ve ekonomik destek verildiği de bakanlığın raporunda ifade ediliyor.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın raporunda, “yoksulluğun resmi verisi” olarak nitelendirilen diğer bazı kalemler şöyle sıralanıyor:

• Bakımsız ve sağlıksız hane sayısı: 30 bin 363

• GSS borçlusu sayısı: 9 milyon 400 bin

• Gıda yardımı alan kişi sayısı: 11 milyon

***

Varank savunmuştu

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank 14 Ocak’ta yaptığı açıklamada teşvikleri savunmuştu. Hedeflerinin ülkeyi katma değerli üretimle büyütmek olduğunu belirten Varank "Bu amaç doğrultusunda adımlar atmaya devam ediyoruz. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın imzaladığı Resmi Gazete’de yayımlanan kararlar da bunun bir göstergesi. Yatırım, üretim, istihdam ve ihracata odaklanarak ülkemizi büyüteceğiz. Milli teknoloji Hamlesi’ne destek verecek bu yatırımlarla ülkemizi kalkındıracağız" ifadesini kullanmıştı.