Hasat geldi, fiyat yok
Yurdun bazı bölgelerinde hasat zamanı yaklaşırken hububat alım fiyatının hâlâ açıklanmaması üreticileri endişelendiriyor. Tarlada enflasyon yüzde 134 arttı. Üretici 10 TL’nin üzerinde fiyat bekliyor.
Havva GÜMÜŞKAYA
Üreticiler her yıl hasat dönemi başlayana kadar alım fiyatlarını öğrenemiyor. Seçim öncesi beklentiye rağmen hububat alım fiyatlarına yönelik bir açıklama yapılmadı. Fakat ikinci tur öncesi bazı bölgelerde buğday hasadının başlaması bekleniyor. Ürününü satacağı fiyatı bilemeyen çiftçi endişeli bekleyişini sürdürüyor.
Özellikle deprem ve sel felaketinden etkilenen üreticide, üretim maliyetlerinin yüksek olması endişelerin de artmasına neden oluyor. Ayrıca Tarım Bakanı Vahit Kirişçi’nin yeni dönemde milletvekili olarak parlamentoya girmesi ile yeni atanacak Tarım Bakanı’nın kim olacağı, tarım politikasının nasıl şekillendirileceğinin bilinmemesi belirsizlikleri artıyor.
Buğday alım fiyatları 2021 üretim yılında 17 Mayıs’ta, geçen yıl ise Haziran ayında açıklandı. 2022’de ekmeklik buğdayın alım fiyatı ton başına 6 bin 450 lira oldu. Ton başına 1.000 liralık primle toplamda 7 bin 450 liraya ulaştı. Ton başına 500 liralık alım primi ilave edilince arpanın alım fiyatı ton başına 6 bin 200 lira oldu.
Bu yıl yaş çay alım fiyatlarında yapılan yüzde 60'lık artışın buğday fiyatlarına da yapılması halinde ton başına fiyatın 10 bin liranın üzerine çıkması bekleniyor. Ancak fiyatların seçim öncesi açıklanmaması ve yurtdışı fiyatların geçen yıla göre düşük olması zam oranına yönelik beklentileri de düşürüyor.
Hububat üretiminde bölgelere göre üretim maliyeti değişiyor. Üretim maliyetinin en düşük olduğu bölgelerden olan Adana’da Çiftçiler Birliği maliyet hesaplaması yaptı. Birlik, 400 kilogram verim dikkate alındığında, bir kilogram buğdayın maliyetinin 7,11 TL olduğunu, yüzde 35 çiftçi kârı da maliyete eklendiğinde, destekler hariç kilograma 9,60 TL müdahale alım fiyatı beklediklerini açıkladı.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Urfa Şubesi de bir maliyet hesaplaması yaptı. Bu yıl Urfa’da yaklaşık 2,9 milyon dönüm sulu, 200 bin dönüm kuru koşullarda toplamda 3,1 milyon dönüm buğday ekimi yapıldı. ZMO Urfa Şubesi, sulu koşullarda ekilen 1 kg durum buğdayın tahmini üretici satış fiyatının 12,39 TL, 1 kg ekmeklik ekilen buğdayın üretici tahmini satış fiyatının 11,29 TL, kuru koşullarda ekilen 1 kg arpanın üretici tahmini satış fiyatının 9,39 TL olması gerektiğini açıkladı. Üretici taban fiyatın girdi maliyetlerinin üstünde olması gerektiğini söylüyor.
Ulusal Hububat Konseyi’nin (UHK) raporuna göre bu yıl buğday üretimi 20 milyon 750 bin ton olacak. Bu yıl buğday ekim alanları geçen yıla göre arttı. Geçen yıl buğday ve arpaya verilen fiyat ve alım primi üreticiyi memnun etti. Bu nedenle üreticiler bu yıl buğday ve arpaya yöneldi.
UHK, buğday rekoltesinin uzun yıllar ortalamasına göre Akdeniz Bölgesi’nde aynı düzeyde kalacağı, İç Anadolu Bölgesinde yüzde 5, Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yüzde 7’şer, Karadeniz Bölgesi’nde yüzde 15 artacağını öngördü. Bölgesel bu değerlendirmeler ışığında bu üretim yılındaki rekoltenin, uzun yıllar ortalaması olan 20 milyon tona göre yüzde 3,75 artarak 20 milyon 750 bin ton olarak gerçekleşebileceği değerlendirildi.
***
TARLADA FİYAT YÜZDE 134 ARTTI
Tarım ürünlerinde üretici enflasyonu aylık bazda yüzde 2,32 gelirken 12 aylık ortalamalara göre yüzde 134,06 artış gerçekleşti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), nisan ayına ilişkin tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) verilerini açıkladı. Buna göre Tarım-ÜFE nisanda aylık yüzde 2,32 azalış, yıllık bazda da yüzde 71,52 artış kaydetti. Nisanda Tarım-ÜFE bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 17,72 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 134,06 arttı. Yıllık bazda bakıldığında; artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 35,85 ile sebze ve kavun-karpuz kök ve yumrular ve yüzde 49,99 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 167,15 ile turunçgiller ve yüzde 135,86 ile canlı sığırlar (manda dahil), bunlardan elde edilen işlenmemiş süt oldu. Yıllık azalışın olduğu tek alt grup ise, yüzde 13,70 ile lifli bitkiler oldu.
Aylık bazda ise; azalışın yüksek olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 9,72 ile lifli bitkiler ve yüzde 0,12 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise yüzde 20,69 ile diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler ve yüzde 10,88 ile koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları oldu.