Hasat geldi, fiyat yok
Bahçelere girmeye hazırlanan fındık üreticisi fiyatın bir an önce açıklanmasını bekliyor. Kurumlar tahminlerini açıklarken TZOB Başkanı Bayraktar, “Kararlı politika oluşturulamazsa faturayı üreticilerimiz öder” dedi.
BirGün / ANKARA
Fındıkta fiyat belirsizliği üreticiyi tedirgin ediyor. 1 Ağustos itibarıyla bahçeye girmeye hazırlanan fındık üreticileri yüksek açıklanan rekolte tahminlerinin düşük fiyat politikası olabileceğinden endişe ediyor. Geçen yıl AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan fiyatın bu yıl yaş çay ve buğdayda olduğu gibi sessiz sedasız ilan edilmesi bekleniyor.
Karadeniz bölgesinin önemli geçim kaynaklarından biri olan fındıkta üreticiler bahçeye girmeye hazırlanıyor. Bakanlığın, fındık konseyinin rekolte tahminlerine Ziraat Odaları Birliği de eklendi. Küresel iklim değişikliği nedeniyle yaşanan kuraklık ve hava sıcaklıklarındaki ani değişimlerin fındığı da olumsuz etkilediğini belirten TZOB, bu yıl fındık rekoltesinde düşüş beklendiğini açıkladı.
Kahverengi kokarca gibi istilacı türlerin yanı sıra mantar hastalıklarının neden olduğu zararlar nedeniyle bu yıl fındık üretiminin 700 bin tonun altında gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ulusal Fındık Konseyi, rekolteyi 738 bin 931 ton olarak açıklarken TÜİK’in bitkisel üretime ilişkin 2024 yılı ilk tahmininde fındık üretiminin 685 bin ton olması bekleniyor.
İŞÇİ MALİYETİ 2,5 KAT ARTTI
TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada üreticilerin artan maliyetler nedeniyle tatmin eden bir taban fiyat belirlenmesi gerektiğini belirterek “Bilindiği gibi tarımsal üretimin en önemli gider kalemleri, mazot, gübre, ilaç ve işçilik ücretleridir. Son bir yılda mazot fiyatlarında yüzde 109, gübre fiyatlarında yüzde 37, tarım ilacı fiyatlarında yüzde 67 artışlar oldu. Fındık üretiminde en önemli maliyet unsuru olan işçilik ücretleri, sadece son bir yılda 2,5 kat arttı. Toprak Mahsulleri Ofisi fındık alım fiyatını belirlerken artan girdi maliyetleri, enflasyon oranı ve üreticilerimizin kârını da göz önüne almalıdır. Ziraat Odalarımızın bölgede açıkladığı fiyat beklentilerini karşılamalıdır” ifadelerini kullandı.
DESTEK 10 YILDIR DEĞİŞMİYOR
Fındıkta üretim maliyetlerini düşürmek ve üreticilerin gelir seviyelerini korumak adına 2009 yılından bu yana alan bazlı gelir desteği verildiğini hatırlatan Bayraktar, “2009 ile 2012 yılları arası dekara 150 lira, 2013 yılında dekara 160 lira, 2014 yılında yükseltilerek dekara 170 lira olarak ödendi. Aradan geçen 10 yıllık süre içerisinde ödenen destek miktarı artırılmadı ve 2023 yılında yine dekara 170 lira olarak açıklandı. Bugünün koşullarında artık bu destek yetersiz kalarak anlamını yitirdi. Ülkemizin yaşadığı ekonomik sıkıntılar karşısında fındık üreticilerimiz devletin kendilerine sahip çıkılmasını, fındık alan bazlı destek miktarının günün şartlarına uygun olarak artırılmasını bekliyor” diye konuştu.
ÜRETİCİ DÜŞÜK FİYATA SATTI
TMO’nun fındık alım fiyatını ve alım politikasını zaman kaybetmeden açıklaması gerektiğini belirten Bayraktar, “Fiyat ne kadar erken açıklanırsa üreticisinden ihracatçısına, sanayicisinden manavına kadar tüm kesimler geleceğe yönelik ekonomik planlarını o kadar sağlıklı yapabilecektir. Bazı zamanlarda serbest piyasada oluşan fiyatlar Toprak Mahsulleri Ofisi’nin açıklamış olduğu fiyatın gerisinde kaldı. Kararlı bir alım politikası oluşturulamazsa faturayı üreticilerimiz öder” dedi.
Erdoğan, geçen yıl 7 Ağustos’ta yapmış olduğu açıklamada fındık fiyatlarını şu şekilde duyurmuştu: “Giresun kalite fındık için kg başına 84 TL, levant kalite için kg başına 82 TL 50 kuruş olarak belirlendi. Her bir randıman için kg başına ilave 1 TL 65 kuruştan başlamak üzere prim verilecek.”
Ancak üreticiler düşük fiyata sattıktan birkaç ay sonra piyasada fiyat yükselmiş erken satan üretici zarar etmişti. Pek çok fındık üreticisinin fiyat yükselecek diye fındığını 5-6 ay bekletme gibi bir lüksü olmadığını belirten Bayraktar, “Fındıktan elde ettiği gelirle geçinmeye çalışan yüzbinlerce üreticimiz var. Bu sebepten Toprak Mahsulleri Ofisi alımlarda hızlı davranmalı, kota uygulamamalı, tüm ürünü alacağını beyan etmeli ve ürün bedellerini en geç bir hafta içerisinde üreticilerimizin hesabına aktarmalıdır” ifadelerini kullandı.
Türkiye, dünya fındık üretiminde ve ihracatında açık ara birinci sırada. Üretimin yüzde 64’ü Türkiye’de gerçekleştiriliyor. Üretilen fındığın yüzde 80’den fazlası da ihraç ediliyor. İhracatta en büyük payı İtalya ve Almanya oluşturuyor. Fındığı ithal edip dünyaya pazarlayan bu iki ülkenin Türkiye’nin kazandığı gelirin kat kat fazlasını kazandığını belirten Bayraktar, “Fakat bu ülkelerde fındığın kaç lira olduğu ya da olacağı konuşulmuyor, üretilen katma değerli ürünlerin tüm dünyaya daha fazla nasıl satılabileceği konuşuluyor”dedi.
Türkiye’nin ülkelere göre fındık ihracatı (2023/24):
