Dr. Ergün DEMİR – Dr. Güray KILIÇ 2013 – 2017 yılları arasında toplam 76,2 Milyar TL fazla miktarın genel sağlık sigortası fon varlığında sağlık hizmetleri için kullanılması gerekirken, kanunun açık hükmüne rağmen sosyal sigorta fonuna aktarıldığı ortaya çıktı. Ekonomik kriz giderek derinleşmekte ve başta yoksullar olmak üzere toplumun tamamını etkiler hale geliyor. İşsizlikle boğuşan ve […]

Hastanın  cebinden 76 milyarlık transfer

Dr. Ergün DEMİR – Dr. Güray KILIÇ

2013 – 2017 yılları arasında toplam 76,2 Milyar TL fazla miktarın genel sağlık sigortası fon varlığında sağlık hizmetleri için kullanılması gerekirken, kanunun açık hükmüne rağmen sosyal sigorta fonuna aktarıldığı ortaya çıktı.

Ekonomik kriz giderek derinleşmekte ve başta yoksullar olmak üzere toplumun tamamını etkiler hale geliyor. İşsizlikle boğuşan ve yoksulluk sınırının altında kıt kanaat yaşam süren yurttaşlar ise sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyduğunda 14 kalemde katkı-katılım payı vererek adeta soyuluyor.

Özellikle dış finansman kullanan, dövizle tıbbi cihaz ve araç gereç ithal eden sağlık kuruluşlarının da bu krizden etkilenmesi kaçınılmazdır. Ayrıca yerli sağlık hizmeti malzemelerinin çoğunun hammaddesinin döviz kuruna endeksli olması maliyeti artırıyor. Üniversite hastaneleri başta olmak üzere birçok kamu ve özel sağlık kurumu finansal sıkıntı yaşıyor ve faaliyetlerini sürdürmekte zorlanıyor.

Sağlık hizmetlerine ‘insana yaraşır bir biçimde’ ulaşabilmek için maalesef sadece Genel Sağlık Sigortası primi ödemek yeterli olmuyor. Vatandaş hastaneye adım attığı andan itibaren muayene, tetkik, tıbbi malzeme, ilaç, reçete vs. adı altında ek olarak cepten SGK’ye katılım payı ve özel sağlık kurumuna da ilave ücret ödemek zorunda.

SGK, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 68. maddesinde belirtilen “sağlık hizmetleri için gereksiz kullanımı azaltma’’ ve “genel sağlık sigortası bütçesi dikkate alınma” gerekçesiyle vatandaşlardan tedavi katılım payı alıyor.

DEVLETİN RESMİ VERİLERİNDEKİ TESPİT ve ACI GERÇEKLER

1 Sosyal Güvenlik Kurumu 2014 – 2017 faaliyet raporları Ek 5 bütçe gelir ve Ek 2 giderlerinin ekonomik sınıflandırılması tablolarında ve Sosyal Güvenlik Kurumu 2013 ve 2016 yılı Sayıştay denetim raporunda açıkça görüldüğü gibi genel sağlık sigortası fon gelirleri, genel sağlık sigortasından sağlanan sağlık hizmetlerini karşılıyor ve hatta fazla veriyor.

2 Sosyal Güvenlik Kurumu 2013 ve 2016 yılı Sayıştay denetim raporlarında genel sağlık sigortasından sağlanan ve sağlık hizmetleri dışında başka bir amaçla kullanılmaması gereken genel sağlık sigortası fonunun 5510 ve 5502 Sayılı Kanunlara aykırı olarak sosyal sigorta fonu giderleri için kullanıldığı tespit edildi. Kamu idaresi (SGK) cevabında ise özetle finansal durum ve borçlanma maliyetleri dikkate alınarak, sosyal sigorta fonu açıklarının bu yolla finanse edildiği belirtildi.

Genel sağlık sigortası gelirlerinin kullanımı 5510 sayılı Kanunu Madde 74; Genel sağlık sigortası gelirlerinin kullanım amacı “Genel sağlık sigortası prim gelirleri; yönetim giderleri, genel sağlık sigortasından sağlanan sağlık hizmetleri ve diğer haklar dışında başka bir amaçla kullanılamaz’’ olarak belirlenmiştir.

5502 Sayılı Kanun Madde 37’de ise “Sosyal sigorta fonu, genel sağlık sigortası fonu ile hiçbir şekilde birleştirilemez ve fonlar arasında kaynak aktarılamaz” hükümleri yer alıyor.

3 SGK tarafından vatandaşların cebinden katkı katılım adı altından alınan miktarı

Hastanelere ve eczanelere giden vatandaşlardan muayene, tetkik, tıbbi malzeme, ilaç, reçete vs. adı altında SGK katılım payı alıyor. Vatandaşlar ise muayene katılım payı ödememek için acil servislere yöneliyor. Kamu hastaneleri istatistik raporunda devlet hastanelerine toplam başvuru içinde acil başvuru oranı yaklaşık yüzde 30 civarında olduğu görülüyor. Acil servisler adeta normal polikliniğe dönüşmüş durumda.

4 Sağlık hizmetlerinin bedelini kimler karşılıyor?

SGK, sağlık hizmetlerini kamu veya özel sağlık hizmet sunucularından satın alıyor. Finansman;

GSS Bütçe gelirlerinin yaklaşık yüzde 67,3’ünü işçilerin, kamu çalışanlarının, bağımsız çalışanların, ev hizmetlerinde ve diğer çalışanların ödedikleri primler, yüzde 10,4’ünü devletçe karşılanan primler, yüzde 18,8’ini sağlık primine devlet katkısı, yüzde 3,5’ini ise vatandaşlardan alınan katılım payları oluşturuyor.

(5510 Sayılı Kanun Madde 81: Devlet, sigortalının prime esas kazancı esas alınarak; malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için yüzde 5 oranında; genel sağlık sigortası için ise yüzde 3 oranında katkı yapar. Devlet katkısı, genel sağlık sigortası priminin dörtte biri olarak hesaplanır.)

GSS bütçe gideri: Emeklilerin ve diğer hak sahiplerinin tedavi, sağlık malzemesi ve ilaç giderleri ile sosyal güvenliği olanların tedavi, sağlık malzemesi ve ilaç giderleri oluşturuyor.

Sosyal Güvenlik Kurumunun 2017 yılı giderlerinin yüzde 67’sini emekli aylıkları, yüzde 24.84’ünü sağlık giderleri, yüzde 8.16’sını ek ödeme, faturalı ödemeler ve diğer giderler oluşturuyor.

5 GSS fon gelirleri genel sağlık sigortası kapsamında sağlanan sağlık hizmetlerini karşılamak için yeterli gelmekte ve fazla vermektedir. Ancak sosyal sigorta fon gelirlerinin sosyal sigorta fon giderlerini (malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları) karşılamadığı görülmektedir. SGK’nın bütçe gelir – gider tablolarındaki eksikliğin en önemli faktörü sosyal sigorta fonlarıdır.

Sonuç

Çareyi hastane koridorlarında arayan yoksul vatandaş, içine düştüğü yoksulluk sarmalından bu sefer de SGK tarafından soyularak nasibini alıyor.

Ekonomik daralma herkesi etkilemekle birlikte ücretliler, emekliler, çiftçiler ve küçük esnaf kesimi bundan daha fazla nasibini alıyor. Artan gelir eşitsizliği, istihdamın korunamaması, yoksullaşma, işsizlik geniş toplum kesimlerinin sağlık ve sosyal güvenlik ihtiyacını daha da artırıyor. Diğer yandan üniversite hastaneleri başta olmak üzere kamu ve özel birçok hastane finansal sıkıntı yaşıyor ve faaliyetlerini sürdürmede zorlanıyor.

Bu nedenledir ki;

2002 yılından itibaren sağlıkta dönüşüm programı adı altında özelleştirilen sağlık sistemi ne yazık ki, serbest piyasa ekonomisine bile aykırı davranıyor. Öyle ki; kasası fazla vermesine rağmen SGK gözlerini hala yoksullukla yaşam mücadelesi veren vatandaşın cebindeki üç kuruşa dikmekten çekinmiyor. Üstelik bu dönemde yasalaşan 5510 Sayılı Kanun ile 5502 Sayılı kanun ve bunlara bağlı çıkarılan uygulama yönetmeliklere aykırı olmasına rağmen.

O halde; Sosyal Güvenlik Kurumunu acilen vatandaştan aldığı katılım payı uygulamasını iptale, başta üniversite hastaneleri olmak üzere finansal sıkıntı yaşayan hastanelerin sorunlarını çözmeye, SUT fiyatlarını güncellemeye, GSS fon gelirlerini ise kanunla belirtilen sağlık hizmetleri harcamaları için kullanmaya çağırıyoruz.

***

Vatandaştan alınan tedavi katılım payı

2013 2.726.349.44,09
2014 2.911.710.397,89
2015 2.989.811.234,22
2016 3.092.198.139,74
2017 3.754.888.464,22
2018 3.002.109.000,00

*-OcakEylül-

Kaynak;
•SGK 2014-2017 Faaliyet Raporu, Bütçe Gelir-Gider Ekonomik Sınıflandırma Tabloları,
•Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Gn. Md SGK Bütçe İstatistikleri,
•Sosyal Güvenlik Kurumu 2013-2016 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
•5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 68 ve 73. Maddesi
•SGK Sağlık Uygulama Tebliği; 1,8 Katılım Payı