Hedef, ABD ile Türkiye’nin ticaret hacmini 5’e katlamak: ABD rüyası bitmek bilmiyor

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu yıl Japonya’da düzenlenen G20 zirvesinde ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelmiş ve iki ülkenin ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması gerektiğini ifade etmişti. ABD ile Türkiye arasında CAATSA yaptırımlarından kaynaklanan gerilim sürerken bu açıklamanın başka dolar/TL kuruna ve piyasalara etkisi pozitif olmuştu. Öte yandan ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross olağan dönemlerde dahi görülmemiş biçimde 5 günlük Türkiye seyahatine çıktı. Ross’un seyahatinin büyük bölümüne mevkidaşı Türkiye Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan eşlik etti. Pekcan bu 5 gün içinde yaptığı her basın açıklamasında iki ülke arasındaki ticaret hacminin toplamda 100 milyar dolara çıkma hedefinin altına çizdi. Sivil havacılık, otomotiv, tekstil, kimya gibi sektörlerin ise öncelikli sektör ilan edildiği ifade edildi.

Öte yandan ABD ile Türkiye’nin mevcut dış ticaret hacmi 20 milyar dolar civarında. Bakan Pekcan’ın iddiası ise bu tutarı 5 katına çıkarmak. Türkiye bu konuda ABD ile Çin arasında girişilen ticaret savaşına güveniyor. Zira ABD’nin Çin’den ithal ettiği mallara uyguladığı yüksek gümrük vergileri, bir ithalat canavarı olan ABD’yi ihracatçılar için bir cazibe merkezi haline getiriyor. ABD’li bakan Ross ise ülkesinin ihracatçılar için cazibesini bildiği için ilerleyen yaşına rağmen uzun yurtdışı yolculukları planlıyor. ABD’ye ihracat yapmak için iştahı kabaran ülkelerin başında ise Türkiye geliyor.

Öte yandan ABD ile Türkiye arasındaki ticaretin AKP dönemiyle beraber ABD lehine geliştiğinin altını çizmek gerekir. Başka bir deyişle bu 20 milyarın büyük kısmı Türkiye’nin ABD’den ithalatını, görece daha küçük kısmı Türkiye’nin ABD’ye ihracatını oluşturuyor. 2018 yılı için iki ülkenin dış ticaret rakamları şu şekilde;

• Türkiye’nin ABD’den ithalatı: 12,4 milyar dolar
• Türkiye’nin ABD’ye ihracatı: 8,3 milyar dolar

Bu tutarlarla iki ülkenin ticaret hacminde yüzde 60 ABD ihracatı, yüzde 40 ise Türkiye ihracatı bulunuyor. Öte yandan ticaret hacminin daha küçük olduğu önceki yıllarda tablo görece Türkiye lehineydi. 2003 yılı için iki ülkenin dış ticaret rakamları şu şekilde;

• Türkiye’nin ABD’den ithalatı: 3,5 milyar dolar
• Türkiye’nin ABD’ye ihracatı: 3,7 milyar dolar

Görüldüğü üzere 2003 yılında iki ülkenin karşılıklı ticaretinde ihracat ve ithalat tutarları neredeyse başa baş düzeyinde.

EN ÇOK İHRACAT YAPILAN BEŞİNCİ ÜLKE

2018 yılı için Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 5’inci ülke Türkiye oldu. Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 4,9’u ABD’ye yapıldı. Ancak son yıllarda ABD’ye yapılan ihracat azalırken, ithalatta artış gözleniyor. 2019’a gelindiğinde ise dolar kurundaki yükselme ithalatı da azalttı.

ABD İLE TÜRKİYE TİCARETİNİN KONUSU HANGİ ÜRÜNLER?

İki ülkenin ticaretine konu olan ürünler incelendiğinde Türkiye’nin ABD’ye sattığı ürünlerin düşük ölçekli olduğu anlaşılıyor. Türkiye’den yola çıkıp ABD’ye gönderilen ürünlerde tekstil başı çekse de ticaret ölçeği henüz büyük değil. Üstelik ticaretin ihracat kısmında başı çeken turbojet, otomobil gibi ürünleri üretenler de yabancı şirketler.

2018’de Türkiye’den ABD’ye en çok ihracatı yapılan 3 ürün;

1-Dokunmuş halılar: 526 milyon dolar

2-Turbojetler: 325 milyon dolar

3-Otomobiller: 325 milyon dolar

2018’de Türkiye’nin ABD’den en çok ithal ettiği 3 ürün;

1-Demir-Çelik: 1,3 milyar dolar

2-Helikopterler, uçaklar: 985 milyon dolar

3-Turbojetler: 896 milyon dolar

ÇİN'İN BOŞLUĞUNU TÜRKİYE DOLDURABİLİR Mİ?

ABD’nin yıl sonu gayrisafi yurtiçi gelirinin (GSYH) 21,3 trilyon dolar olacağı tahmin ediliyor. 330 milyonluk nüfusuyla ABD’de kişi başına düşen gelir de böylece 64 bin dolar seviyesinde. Türkiye’nin ise 2018 yılı sonu itibariyle 789 milyar dolarlık GSYH’ye sahip. Kişi başına düşen geliri ise 9 bin 632 dolar seviyesinde. Bu haliyle ABD ekonomisinin hacmi Türkiye’nin yaklaşık 27 katını oluşturuyor. Bu sebeple bu ekonomik devin ithalat ihtiyacı daha büyük ölçekli üretim sahalarını arıyor. Buna karşılık Türkiye’nin sanayi üretimi küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) eliyle yürütülüyor. Büyük ölçekli üretim yapamadığı için Türkiye’nin Çin’den doğan boşluğu doldurması zor görünüyor.

Türkiye’nin bu alanda önünde bir engel daha var. O da ABD’nin martta Türkiye’yi gelişmekte olan ülkelerin içinde bulunduğu genelleştirilmiş tercihler sisteminden (GTS) çıkarmış olması. GTS listesinde olan ülkelere ABD’nin düşük gümrük vergisi uygulaması dış ticarette avantaj sağlasa da Türkiye’nin GTS avantajı yokken 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi zor görünüyor.